Finse scholieren halen niet langer topscores in internationale tests. Een nieuw leerplan moet het tij keren.
Rond het jaar 2000 behoorden de Finse scholen tot de beste ter wereld. Bij de PISA-testen, waarbij scholieren uit zestig landen getest worden op hun taalkundige, wiskundige en natuurkundige geletterdheid, moesten ze enkel Japan, Zuid-Korea en Singapore laten voorgaan. In die landen worden jongeren echter aan een ijzeren discipline onderworpen en rigoureus voorbereid op examens. Dat is niet zo in Finland. Daar worden zelden examens afgenomen, mogen de jongste leerlingen ’s middags met nauwelijks huiswerk naar huis en krijgen scholieren inspraak over hoe en wat ze leren.
Maar nu maken Finse pedagogen zich zorgen. In 2009 en 2012 scoorden de Finnen in de PISA-testen telkens minder goed. De slechtste resultaten werden behaald door de kinderen van migranten die thuis geen Fins spraken. Maar ook de autochtonen gingen erop achteruit. Zo kan een op de acht vijftienjarige jongens onvoldoende lezen om de rest van het middelbaar onderwijs af te ronden. Bovendien zijn de scholieren ontevreden. Ongeveer 25 procent van de Finse meisjes gaat langs bij de schoolpsycholoog. Veel leerlingen klagen dat de sfeer in de klas hen demotiveert en dat hun leerkrachten niet om hen geven.
Volgens experten zijn er een aantal verklaringen voor die achteruitgang. Het Finse onderwijs zou, omdat het zo lang zo goed scoorde, niet meer geïnnoveerd hebben. Ook de terugval in de geletterdheid zou een belangrijke verklaring zijn. In 2000 las de helft van de vijftienjarigen een half uurtje per dag. In 2009 was dat percentage gehalveerd.
In het Verenigd Koninkrijk, waar het onderwijs al langer een zorgenkind is, heeft men de afgelopen jaren voor een strengere aanpak en meer discipline gekozen. De Finnen verkiezen de omgekeerde benadering. Het nieuwe curriculum moet het leren opnieuw ‘plezierig en betekenisvol’ maken. Zo zal er meer kunst en muziek gedoceerd worden. Ook het thematische leren is aan een opmars bezig. Dat houdt in dat onderwerpen in hun globaliteit aangepakt worden: lessen over het ontstaan van de aarde worden een combinatie van sterrenkunde, religie en poëzie. Dat thematische leren moet ook voor meer aansluiting bij de leefwereld van de jongeren zorgen.
De tegenstanders van het nieuwe curriculum werpen op dat de ongelijkheid zal toenemen. Op dit moment is de kloof tussen arme en rijke leerlingen in het land kleiner dan in de meeste ontwikkelde landen. Maar door het thematische leren zullen studenten minder tijd besteden aan harde kennis, waardoor de achterstand van de kwetsbare studenten nog groter zal worden. Rijke ouders zullen hun kinderen immers naar betere, meer competitieve buitenschoolse activiteiten kunnen sturen, waar ze die kennis wél opdoen.
Voor- en tegenstanders van de hervormingen zijn het erover eens dat het land kampt met een mentaliteitsprobleem. De economie en het onderwijs kwamen in Finland pas in de jaren 1960 tot bloei. De leerlingen die rond 2000 de hoge PISA-scores behaalden, hadden ouders die dat succes zelf hadden meegemaakt. Daardoor geloofden zij in hard werken en het belang van goed onderwijs. Jonge Finnen vandaag, die meer gewend zijn aan alle luxe, hebben die werklust en drang om te slagen niet. Het is maar de vraag of politieke hervormingen daar iets aan kunnen veranderen.
© The Economist
Finse scholen moeten opnieuw plezierig en betekenisvol worden.
