Als alle langdurig werklozen in Vlaanderen twee halve dagen per week verplicht klusjes uitvoeren, levert dat de gemeenschap jaarlijks 471.480.000 euro op. Dat beweerde burgemeester van Mechelen Bart Somers (Open VLD) op basis van eigen berekeningen in De Standaard (30/04).
Somers ziet niets dan voordelen in een systeem van verplichte gemeenschapsdienst waarin mensen die langer dan twee jaar werkloos zijn, in ruil voor hun uitkering ingeschakeld worden als klusjesman of -vrouw. Uit de losse pols becijferde hij wat dat een stad als Mechelen zou kunnen opleveren.
In een eerste fase wil hij met de hulp van drie betaalde werkkrachten alle 40-plussers activeren. ‘Dat kost de gemeenschap misschien 400.000 euro, maar omgerekend naar voltijdse werkuren bedraagt dat een jaarlijkse economische meerwaarde van 2.520.000 euro, een vijfvoud van de investering.’
Daarna komen alle andere langdurig werklozen aan de beurt. Dat moet de stad 7.720.000 euro opleveren. Toegepast op heel Vlaanderen, met bijna 60.000 langdurig werklozen, kan dat volgens Somers 471.480.000 euro in het laatje brengen.
‘Dat zijn echt berekeningen aan de toog’, reageert Ive Marx, professor sociaal-economische wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen (UA). ‘Die meerwaarde kan alleen gerealiseerd worden als langdurig werklozen ingezet worden naast de bestaande werknemers op de reguliere arbeidsmarkt, in jobs die werkgevers daadwerkelijk aanbieden en waarvoor ze ook betalen. Maar dat gebeurt niet, en misschien is dat omdat die jobs er gewoon niet zijn. Het risico is trouwens heel groot dat mensen die nu loon naar werken krijgen, vervangen zullen worden door langdurig werklozen die verplicht worden om in ruil voor hun uitkering dezelfde job uit te oefenen.’
Sarah Marchal voert aan het Centrum voor Sociaal Beleid van de UA onderzoek naar de generositeit van bijstandsstelsels voor actieve mensen in de Europese Unie. ‘In sommige landen bestaat verplichte gemeenschapsdienst, maar er is weinig informatie over de resultaten voorhanden omdat die vaak op lokaal niveau georganiseerd wordt’, zegt ze. ‘In Roemenië moet per bijstandsgerechtigd gezin één volwassene gemeenschapsdienst uitvoeren. In Slowakije en Hongarije kunnen uitkeringsgerechtigden ingezet worden voor werk in de gemeente, maar in ruil wordt hun uitkering dan wel verhoogd tot op het niveau van het minimumloon. En onlangs nog hebben Nederlandse gemeentebesturen meer mogelijkheden gekregen om ‘iets’ in ruil voor iemands uitkering te vragen.’
Lex Veldboer werkt als onderzoeker bij de afdeling Sociologie en Antropologie van de Universiteit van Amsterdam. ‘De effecten van de verplichte gemeenschapsdienst zijn ook in Nederland niet bestudeerd’, zegt hij. ‘Cijfers over wat het kost of kan opleveren, zijn er niet. Deskundigen hebben wel proberen in te schatten wat de kosten/baten kunnen zijn bij vrijwilligerswerk. Zo liet de Ierse stad Belfast in 2010 een Volunteer Impact Assessment uitvoeren, waarin voorspeld werd dat elke pond investering in vrijwilligerswerk 3,45 pond kan opleveren. De methodes die in dat rapport gehanteerd worden, zouden eventueel als basis kunnen dienen voor hetzelfde soort analyse naar verplichte gemeenschapsdienst. Maar tot nu toe heeft niemand zich daaraan gewaagd.’
Conclusie:
Diepgaand onderzoek naar de effecten van verplichte gemeenschapsdienst is er (nog) niet, zelfs niet in Europese landen die er ervaring in hebben. De berekeningen van Bart Somers zijn dus veeleer gebaseerd op wishful thinking dan op harde feiten.
ONWAAR
Jan Stevens
‘Verplichte gemeenschapsdienst levert 471.480.000 euro op’ Burgemeester van Mechelen BART SOMERS, in De Standaard.
