FACTCHECKER

In de ideale wereld van de Amerikaanse psychologe Stephanie Covington zouden alleen vrouwen die echt een gevaar voor de maatschappij betekenen in de gevangenis mogen belanden. Voor alle andere vrouwelijke gedetineerden werkt de gevangenis niet. Vijftig procent van hen recidiveert, noteerde The Guardian op een lezing van Covington in Londen. Volgens de directrice van het Center for Gender and Justice (CGJ) in Californië zijn acht op de tien vrouwen veroordeeld voor niet-gewelddadige feiten, en zijn ze bijna allemaal traumaslachtoffers. De opsluiting bezorgt hen een extra trauma, en maakt het probleem dus alleen maar erger. ‘Dat is waarom gevangenissen er niet in slagen vrouwen te rehabiliteren’, aldus Covington. Wij vroegen ons af of dat klopt.

De cijfers die Covington aanhaalt, lijken in elk geval betrouwbaar. Ze komen van Women in Prison, een coalitie van Britse academici die aandacht vragen voor de noden van vrouwen achter tralies. Professor Stephan Parmentier van het Leuvens Instituut voor Criminologie (LINC) vindt ook haar betoog om eerder de trauma’s aan te pakken dan de vrouwen op te sluiten, logisch. ‘Het klopt dat sommige daders ook slachtoffer zijn. En we weten uit de traumatologie dat trauma’s erger worden als je ze niet behandelt. De vraag is of je een trauma ook in de gevangenis kunt aanpakken. Daar moet meer onderzoek naar komen. Er is zeker iets voor te zeggen dat je bij vrouwelijke gedetineerden die geen gevaar vormen, eerst alle herstelgerichte straffen bekijkt en de cel als laatste optie houdt. Ook ons detentiebeleid is helemaal niet gericht op herstel en psychologische begeleiding, maar eerder op repressie. Terwijl er nog een heel gamma aan mogelijkheden ligt tussen gevangenisstraf en totale straffeloosheid. Je kunt gedetineerden zeker bewust maken van de heersende normen, en hen uitleggen dat ze die overschreden hebben, zonder opsluiting.’

Ook professor Tom Daems, docent criminologie en rechtssociologie aan de UGent, onderschrijft Covingtons idee. ‘De aandacht voor psychologische problemen kan zeker beter. Het is wetenschappelijk vastgesteld dat delinquente vrouwen met zulke problemen kampen. En wanneer ze kinderen hebben, is het bijvoorbeeld ook belangrijk dat ze nog de moederrol blijven spelen. Het zorgkader bij vrouwelijke gedetineerden zou er dus anders moeten uitzien dan bij mannen. Bij ons ligt er nu eenmaal veel nadruk op veiligheid, en veel minder op wat we willen aanvangen met de mensen die we opsluiten. Dat zou evenwichtiger kunnen. Terwijl wel in de wet staat dat er eigenlijk voor elke gedetineerde een persoonlijk begeleidingsplan zou moeten zijn, dat aansluit op de herintegratie in de maatschappij.’

De experts haken echter af wanneer Covington het heeft over het recidiveren van gedetineerden, als bewijs dat een gevangenisstraf niet werkt. ‘Daar ben ik sceptisch over. Iedere gevangene heeft al een leven achter zich. We moeten niet te veel verwachten van de celstraf op zich. Algemene recidivecijfers zeggen eigenlijk weinig.’ Ook Parmentier bevestigt dat. ‘Hoe effectief een gevangenisstraf is, is een kwestie van interpretatie. Je kunt ook zeggen dat de celstraf werkt omdat iemand tijdens die periode tenminste geen misdaden heeft gepleegd.’

Conclusie

Experts bevestigen dat veel vrouwelijke gedetineerden ook slachtoffers zijn, en dat een verblijf in de gevangenis hun psychische problemen erger dreigt te maken. Ze steunen een aanpak gericht op trauma’s bij vrouwelijke gedetineerden. Omdat het niet zo eenvoudig te zeggen is of een straf ‘werkt’ of niet, beoordelen we de stelling als grotendeels waar.

GROTENDEELS WAAR

Thomas Verbeke

‘De gevangenis werkt niet voor vrouwen’

De Amerikaanse psychologe STEPHANIE COVINGTON,in de krant The Guardian.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content