De Gentse politicoloog Carl Devos besteedt elk jaar het eerste college van zijn academiejaar uit aan een politicus. Premier Elio Di Rupo (PS) kreeg dit jaar de kans, en hij gebruikte die onder meer om uit te leggen aan de studenten van Devos waarom de belastingdruk in ons land zo hoog is. ‘Daar betalen we onze goede gezondheidszorg mee, ons openbaar vervoer, cultuur, parken en sportinfrastructuur. Belastingen zorgen voor onze welvaart’, klonk het. ‘Landen met een hoge belasting hebben ook een hogere welvaart.’ Maar klopt dat?

De essentie van de stelling is juist, zegt professor economie Koen Schoors (UGent). ‘Het klassieke voorbeeld zijn de Scandinavische landen. Heel hoge belastingdruk, maar ook de welvarendste landen ter wereld. En in landen waar de belastingen laag liggen, zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, zijn de armoede en de ongelijkheid groter. Als we dus een welvaartsstaat naar Scandinavisch model willen, dan moeten we er een prijs voor betalen. Voor wat, hoort wat.’ Ook Michel Maus, docent fiscaal recht (VUB, UGent en UA), vindt de uitspraak correct. ‘Welke barometers je ook gebruikt om de welvaart te meten: landen met een hoge belasting scoren beter dan andere, met Denemarken en Zweden als uitschieters. Ook wij gebruiken de hoge belastingen om er onze verzorgingsstaat mee te financieren – en in de eerste plaats gezondheidszorg en onderwijs.’

Econoom Paul De Grauwe (London School of Economics and Political Science) ziet ook een correlatie tussen belastingdruk en welvaart, maar benadrukt dat welvaart daarom nog geen gevolg is van hoge belastingen. ‘Het is omgekeerd: als de welvaart hoog is, zal er ook een grote vraag zijn naar een kwaliteitsvol overheidssysteem.’ Koen Schoors gelooft evenmin dat welvaart automatisch volgt uit hoge belastingen. ‘Het is niet omdat je veel geld vraagt van de burgers, dat je daarom meteen een goede overheid hebt. In ons land is de kwaliteit van publieke dienstverlening middelmatig, in verhouding tot wat we ervoor betalen. Denk maar aan het openbaar vervoer, of de snelheid waarmee openbare werken worden uitgevoerd.’

Volgens Maus suggereert Di Rupo met de stelling dat de belastingen niet kunnen dalen, en daar is hij het niet mee eens. ‘Natuurlijk kun je de belastingdruk omlaag halen zonder aan welvaart in te boeten. Er zijn veel overbodige overheidssubsidies, en met de provincies heb je een overbodig bestuurlijk niveau dat je zou kunnen afschaffen. Bovendien kunnen en moeten we de belastingdruk herverdelen. We zijn een internationale topper in belasten op arbeid. We zouden in plaats daarvan meer op ecologie, consumptie en vermogen moeten belasten. Door arbeid zo hoog te belasten, beperk je de koopkracht van de mensen, en verhinder je dat ze vermogen opbouwen, zodat ze meer voor zichzelf zouden kunnen zorgen. Dat moeten we omkeren.’

Paul De Grauwe volgt Di Rupo wel. ‘Maak u geen illusie over onze hoge belastingen. Er zijn geen geheime trucs om ze te verlagen zonder in te boeten op de collectieve voorzieningen. Als we onze sociale zekerheid niet willen afbouwen, dan moeten we hoog blijven belasten. En vooral op arbeid, ja. Er zijn niet veel opties om dat te verschuiven. Ecofiscaliteit, bijvoorbeeld, daarvan drogen de inkomsten vanzelf op als mensen ecologischer gaan leven.’

Conclusie:

Experts bevestigen dat de landen met de hoogste belastingdruk ook de landen zijn met de hoogste welvaart. Maar ze zijn het niet eens over oorzaak en gevolg. Knack beoordeelt de stelling daarom als grotendeels waar.

GROTENDEELS WAAR

Premier Elio Di Rupo (PS) tijdens het openingscollege van de politieke wetenschappen aan de UGent.

Thomas Verbeke

‘Landen met een hoge belasting hebben ook een hogere welvaart’