Theatermaakster Janne Desmet maakte met Hier waak ik een voorstelling over diefstal, samen met kunstencentrum Villanella. Dieven pikten bij haar al zes fietsen, vier handtassen en één wagen. Na een inbraak in haar eigen huis besloot ze om haar gevoelens en bedenkingen over diefstal in een stand-upvoorstelling te gieten. In Hautekiet op Radio 1 kwam ze de monoloog toelichten, en luisteraars werd gevraagd te vertellen wat bij hen gepikt werd, of wat ze zelf ooit ontvreemd hadden. ’70 procent van de Belgen werd ooit bestolen’, zo leidde de presentator het item in. Een straf cijfer, maar waar komt het vandaan?

De 70 procent duikt meermaals op in oudere interviews met de actrice in verschillende media, zo blijkt. Wanneer we haar bellen, geeft Janne Desmet na enig aarzelen toe dat het een eigen schatting is, gebaseerd op ‘gesprekken met jongeren en vele experts over diefstal’. Volgens Desmet is die 70 procent zelfs nog een onderschatting. ‘Ik ken eigenlijk niemand die nog nooit bestolen werd. Al was het maar een trui, op school of zo. Veel diefstallen worden ook niet aangegeven.’ Een aanvoelen dus, maar geen concrete cijfers. Is het ook een realistische schatting? Professor criminologie Els Enhus doceert aan de Vrije Universiteit Brussel onder meer victimologie en politiebeleid. Ze antwoordt kordaat dat ze geen idéé heeft. ‘Hoeveel procent van de Belgen ooit bestolen werd, dat kunnen we simpelweg niet weten. Want daarvoor zou je de Belgen moeten vragen naar wat we “prevalentie” noemen: “Bent u ooit het slachtoffer geweest van delict X?” En dat gebeurt in België niet. Er is geen systematische overheidsmeting naar die prevalentie, en ik ken ook geen andere betrouwbare, recente enquêtes die ernaar vragen.’ Tot 2009 had de federale politie wel nog haar Veiligheidsmonitor, maar die is stopgezet bij gebrek aan budget, zegt Enhus. ‘De Veiligheidsmonitor vroeg of je slachtoffer was geweest in een precies afgebakende periode, bijvoorbeeld in de laatste twaalf maanden.’ Zo gaf 11 procent van de ondervraagden bij de laatste enquête in 2008 aan dat hun fiets dat jaar gestolen werd, en 6 procent dat er in hun woning was ingebroken. ‘Maar dat kan je dus niet zomaar elk jaar optellen, want er zijn mensen die meermaals slachtoffer worden.’

Bij de federale politie bevestigt de woordvoerder dat men moeilijk kan inschatten of de 70 procent van Janne Desmet steek houdt. ‘Het aantal diefstallen houden we bij in onze criminaliteitsstatistieken. In 2013 waren er bijvoorbeeld 414.564 geregistreerde gevallen in de categorie “diefstal en afpersing”. Maar over hoe vaak mensen slachtoffer worden in hun leven, en van welke incidenten, daar hebben we geen informatie over.’ Ook criminoloog en onderzoeker Diederik Cops van het Leuvens Instituut voor Criminologie (LINC) aan de KU Leuven kent geen recent onderzoek van het slachtofferschap in België. Het United Nations Office on Drugs and Crime (UNOCD) heeft wel een internationale Crime Victims Survey opgezet omdat de VN vinden dat nationale politiedata niet volstaan, maar de laatste keer dat zij ons land onderzochten was in 2000. En ook die telefonische enquête ging maar over delicten tijdens één jaar, niet in een heel mensenleven.

Conclusie:

Dat 70 procent van de Belgen ooit bestolen werd, is een eigen schatting van de actrice, die we niet kunnen onderbouwen met betrouwbare cijfers. Geen enkele expert met wie we contact opnamen kent een onderzoek in België naar slachtofferschap in een mensenleven. Omdat de stelling onmogelijk te onderbouwen lijkt, beschouwen we ze als grotendeels onwaar.

GROTENDEELS ONWAAR

Thomas Verbeke

’70 procent van de Belgen werd ooit bestolen’ Radiopresentator EVERT VENEMA, in Hautekiet op Radio 1.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content