De minister van Buitenlandse Zaken Erik Derycke ontmoette zondag Shimon Peres en Yasser Arafat. ?We vragen geen knieval.”
EEN BERICHT UIT GAZA
WAAROM NEEMT MEN mij onder vuur en niet de president van Syrië, de leiders van de Golfstaten of koning Hoessein van Jordanië ? En waarom vergeet iedereen dat Israël destijds een gemeen spel speelde en Hamas mee hielp groot maken.” Dat kreeg minister van Buitenlandse Zaken Erik Derycke (SP), zondag na middernacht van een geïrriteerde, zeer gespannen en doodvermoeide Yasser Arafat te horen. Op het zwaar bewapende hoofdkwartier van Arafat in Gaza moest Derycke minutenlang de tirade van Arafat slikken vooraleer hij zelf woord en uitleg kon geven en de plooien glad mocht strijken. Meer dan een uur later kwamen de twee niet ontevreden naar buiten. ’s Anderendaags vertrok Derycke in alle vroegte uit Gaza, richting Tel Aviv en Brussel. Tijdens zijn blitzbezoek aan Israël en Gaza maakte Derycke de twee hoofdrolspelers van het vredesproces, Shimon Peres en Arafat, duidelijk wat de Unie de dag voordien in Palermo had beslist.
Voor de zoveelste keer zit Europa in het defensief. De Amerikanen namen het initiatief voor de conferentie van Sjarm-el-Sheik.
ERIK DERYCKE : Dat moeten we inderdaad voor de zoveelste keer vaststellen. Intellectueel heb ik daar echter geen moeite mee. Ik ben voldoende realist om te zien waar de feitelijke macht in de wereld zit : in de Verenigde Staten.
En dat betert er niet op.
DERYCKE : Ik denk het niet, tenzij we met de herziening van het Unieverdrag, het buitenland- en veiligheidsbeleid van Europa grondig kunnen hervormen. Ondertussen moeten we realistisch en pragmatisch zijn. Het heeft geen zin om onjuiste dingen te beweren. Als er internationaal belangrijke zaken moeten beslist worden, heb je de Amerikanen nodig. Dat is een vaststelling. Het was goed dat de Amerikanen vlug op de terroristische aanslagen van Hamas reageerden, anders was het vredesproces kapot. Op de vergadering van de ministers van Buitenlandse Zaken in Palermo was er weer een hoop gebleir en zelfbeklag. Telkens opnieuw klagen wij dat wij niets of weinig beslissen en alles betalen.
Wat juist is.
DERYCKE : Ja, maar er is een verschil tussen betalen en politiek ageren. Op dat laatste punt laten we het afweten, omdat het ons aan coherentie ontbreekt. Zolang we de tweede pijler rond het buitenlands beleid niet hervormen, zullen we blijven betalen en worden de echte beslissingen elders genomen.
Is dat de nieuwe wereldorde : Europa betaalt, Amerika beslist ?
DERYCKE : In zekere zin is het dat. Europa moet zich echt niet overschatten.
Hoe reageerde Peres op het communiqué van Palermo ?
DERYCKE : Hij was tevreden, ondanks het feit dat dit geen pro-Israëlisch standpunt is. Ook Arafat heb ik dat duidelijk gemaakt. We vragen dat Israël de blokkade versoepelt, zodat de Palestijnen niet langer economisch worden gewurgd.
Europa steunt Peres, omdat anders Likoed de verkiezingen wint ?
DERYCKE : Ook Likoed kan het vredesproces niet meer compleet terugschroeven. Zowel in Israël als in Palestina is er de vraag om een einde aan die ellende te maken. Uit de opiniepeilingen blijkt toch dat de vredeswil van de Israëlische bevolking veel groter is dan de steun waarop Peres kan rekenen.
Arafat maakte een erg vermoeide indruk en ook Peres leek zeer aangeslagen.
DERYCKE : Hij was zeer gespannen. Onder die omstandigheden en die druk moeten werken, is bijna ondoenbaar. Het zijn twee heel grote figuren en ik denk dat heel weinig mensen zoiets aankunnen. In feite komt het erop neer dat ze elk persoonlijk perspectief wegcijferen.
Arafat was niet echt vriendelijk. Op zeker ogenblik werd hij bijna brutaal.
DERYCKE : Hij voelde zich onheus behandeld, omdat de anderen, zoals een Hoessein niet worden geviseerd. Het leek er haast op alsof hij dit als een persoonlijk affront zag. Pas na een half uur zijn we erin geslaagd om hem te kalmeren. Ik wil voor Europa niet op mijn knieën gaan, zei hij. Ik heb hem dan de Belgische politiek in herinnering gebracht. Wij komen als een bevriende natie hulp bieden, vragen geen knieval en hebben geen vooroordelen. Niet tegenover de Israëli’s maar evenmin tegenover de Palestijnen. Als klein land zijn we er immers in geslaagd om een dialoog met de twee te voeren.
Verwacht men niet teveel van Arafat ? Hoe kan hij die terreur stoppen als België er niet eens in slaagt om de moordenaar van André Cools te vinden of het geheim achter de bende van Nijvel te ontmaskeren ?
DERYCKE : Ik denk dat men op vele vlakken te veel van hem verwacht. Zo is het een illusie om te geloven dat in Palestina onmiddellijk een perfecte democratie kan functioneren. Dat moet groeien en het zal tijd vragen. Daarbovenop is er de economische crisistoestand. Als Arafat nog maanden moet knokken om economisch te overleven, dreigt hij er onderdoor te gaan. Als de levensomstandigheden niet verbeteren, is de kans groot dat de Palestijnen van de democratie beginnen te balen.
Dit was uw eerste bezoek aan Gaza ?
DERYCKE : Zoveel ellende verbijstert en ze doet me voortdurend aan Afrika denken. Het was mijn bedoeling om hier met de staatssecretaris voor Ontwikkelingshulp Reginald Moreels (CVP) naartoe te gaan. Hij is een idealist en kan hier gigantisch werk doen, onder meer op humanitair vlak. Economisch moet de Unie hier een serieuze inspanning doen. Zij kan dat aan. Dit is minder ambitieus dan wat Duitsland helemaal alleen in de voormalige DDR realiseert.
Paul Goossens
Erik Derycke schudt, onder het oog van premier Shimon Peres, de hand van zijn Israëlische collega Egut Barak : werken onder die druk is bijna ondoenbaar.
