De geschiedenis van het fluweel.

Isabelle Errera was van Duits-Italiaanse afkomst en werd in 1869 in Firenze geboren. Ze huwde met een Brusselse jurist en het echtpaar bewoonde het Hotel Errera aan de Koningstraat. Het pand wordt nu gerestaureerd door de Vlaamse Gemeenschap. Errera was gepassioneerd door textiel. Ze legde een indrukwekkende textielcollectie aan en reisde daarvoor Europa rond. Ze was, bijvoorbeeld, kind aan huis bij Arts & Crafts-ontwerper William Morris. In 1927 legateerde zij haar collectie aan de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis en stelde zelf de catalogus samen. In de tentoonstelling Fluwelen rijkdom. Fluweel van de Renaissance tot heden worden zo’n 120 stukken en fragmenten uit de Errera-collectie getoond.

Fluweel, oorspronkelijk uit India of China, kwam via het nabije oosten in Italië terecht. Vandaar verspreidde het zich verder over Europa, maar Italië behield van de twaalfde tot de achttiende eeuw de belangrijkste fluweelindustrie. Fluweel is een poolweefsel. De pool bestaat uit garenlussen die al of niet worden doorgesneden. De pool kan ook van ongelijke hoogte zijn en dan spreken we van reliëffluweel. Voor het weven van fluweel is driemaal meer materiaal (zijde) nodig dan voor ander textiel. Daardoor was fluweel van oudsher een luxeproduct en een statussymbool. Alleen in de hoogste adellijke en kerkelijke kringen werd het gebruikt voor kledij, decoratie en meubelbekleding. Fluweel werd ook met graagte afgebeeld op schilderijen, zoals bij Van Eyck en Memling. In de negentiende eeuw kende de fluweelindustrie nog een opbloei met de bedrukte katoenfluwelen van de Arts and Crafts-beweging.

In de tentoonstelling wordt een overzicht gegeven van de geschiedenis van het fluweel. De nadruk ligt op het schitterende Italiaanse fluweel uit de renaissance, maar er is ook fluweel uit Frankrijk, Spanje en de Nederlanden. Voorts wordt ook aandacht besteed aan een hedendaags project van Michel van de Wiele (weefmachines) en Marc Van Hoe (textielontwerper). Zij lieten zeven jonge kunstenaars een ontwerp maken voor fluweel (in viscose of acryl). Het verrassende resultaat mag worden betast. Fluweel heeft blijkbaar nog een toekomst.

Paul Dossche

?Fluwelen rijkdom. Fluweel van de Renaissance tot heden”, de Errera-zaal van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel tot 9/6/1996.

Brokaatfluweel, Italië, 15de eeuw : luxeproduct en statussymbool.