De bombardementen op Libanon eindigden even bruusk als ze begonnen. De betekenis van het conflict was ondertussen wel zoek.
ZATERDAGMIDDAG 27 april om drie uur onze tijd moest over Libanon het staakt-het-vuren ingaan, dat door een intense pendeldiplomatie van de Amerikaanse Buitenlandminister Warren Christopher en zijn mensen tussen Syrië, Israël en Libanon tot stand gebracht was. Het was een beetje afwachten wat de Hezbollah-groepen gingen doen. Mochten die voortgaan met het lanceren van hun Katyusha-oudroest in Israëlisch grondgebied, dan zouden de Israëli’s Libanon blijven bombarderen. De bewezen ongelijkheid van provocatie en vergelding stoorde blijkbaar al lang niemand meer. Het waren immers toch maar de Libanezen die de bommen op hun huizen en op hun hoofd kregen een bezet gebied met een geknoet volk, dat nog steeds met zijn vijftienjarige burgeroorlog geassocieerd wordt en waarvan dan maar wordt aangenomen dat het aan beschietingen gewend is.
Maar het bestand werd nageleefd, wat nog maar eens bewijst dat de Syrische president Hafez al-Assad niet alleen een man van zijn woord is, maar ook de feitelijke macht heeft om de Hezbollah te doen zwijgen, als hem dat uitkomt. De vraag is dan natuurlijk waar de hele, cynische, oorlog voor nodig was. Later, als de doden van Kana grotendeels vergeten zijn, vernemen we wellicht door wie en met welke bedoeling de Hezbollah in gang gezet zijn. En waarom Assad ze liet begaan. Hem worden veel duistere plannen toegedicht, een donker genie zou hij zijn, een meester op het schaakbord van het Midden-Oosten. ?Kijk maar,? zeggen waarnemers, ?een maand geleden was hij niet eens uitgenodigd op de anti-terreurconferentie van Sharm-el-Sjeik, en nu laat hij Warren Christopher aan de deur staan, omdat hij geen tijd voor hem heeft ! Met één klap staat Damascus terug in het middelpunt van het gebeuren in de regio.?
Maar waar is dat allemaal goed voor ? Welke winst betekent het voor Assad dat hij bekend staat als een groot schaker en verder niets ? En wat heeft de Israëlische premier Shimon Peres eraan een oorlogje te ontketenen dat zijn met zoveel moeite opgebouwde vredesproces schade kon berokkenen, en niet eens zijn verkiezing op 29 mei garandeerde ? Want het staakt-het-vuren stelt weer de toestand in die bestond sinds 1993. De Hezbollah zullen niet meer op Israël schieten, de Israëlische soldaten in Zuid-Libanon zullen niet meer op burgers schieten tenzij de ene, of de andere, partij dat wel doet.
HANDVEST.
De enige partij van waarvan men zou kunnen zeggen dat zij met winst uit het spel komt, is dan die van de Hezbollah. Zij hebben de Libanezen aan elkaar gesmeed en kunnen daarvoor hun dankbaarheid verwachten. Zij hebben de sociale instellingen aan de basis, die de Libanese getroffen bevolking ter hulp kan komen, en zij hebben geld en organisatiemiddelen die ze nu al ingeschakeld hebben bij de wederopbouw van Zuid-Libanon. Dus niet alleen hebben ze nauwelijks te lijden gehad van de bombardementen die in naam voor hen bedoeld waren, ze hebben nu hun inplanting in de bevolking kunnen verbreden en verdiepen en daar was het ze uiteindelijk om begonnen (afgezien dan van de misschien abstractere bedoelingen van hun manipulators).
Toch heeft het conflict op het Israëlisch-Palestijnse vlak misschien voor een kleine stroomversnelling gezorgd. Bijna tegelijkertijd hebben de Israëlische travaillistische regeringspartij en de Palestijnse organisatie PLO wederzijds belangrijke paragrafen uit hun manifesten geschrapt.
Dat van de PLO heeft het meeste stof doen opwaaien. De Palestijnse centrale had namelijk een handvest opgesteld in 1964 en bijgesteld na de bezetting van de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook en Oost-Jerusalem in 1967 dat opriep tot de gewapende strijd en de afbraak van de zionistische staat Israël in Palestina. De tekst liet verschillende lezingen toe, maar dat is hier onbelangrijk : de joden in het algemeen en de Israëli’s in het bijzonder zagen er unaniem een programma in om Israël te vernietigen en zijn bewoners in zee te drijven, zoals een bepaalde Arabische propaganda het vroeger wilde en nu soms nog. Toen de PLO in Algiers, in 1988, de Palestijnse onafhankelijkheid uitriep en Israël impliciet erkende, zei leider Yasser Arafat desgevraagd al dat het charter caduc was wat dat woord precies betekende, is lang een druk bediscussieerd probleem geweest maar voor de Israëli’s was dit niet genoeg.
Na de Oslo-akkoorden had Arafat beloofd dat hij het handvest zou laten wijzigen. Maar dat kon alleen door een vergadering van de PNC ( Palestine National Council), het Palestijnse ?parlement? waar zowel Palestijnen van ?buiten? als van ?binnen? in zetelen. En om die PNC bijeen te laten komen, moest Israël zijn leden toestemming geven om de Gebieden te betreden. Het feit dat de Likoed-oppositie van het Charter weer een punt had gemaakt in haar verkiezingscampagne tegen het vredesproces, heeft uiteindelijk geholpen. De PNC heeft kunnen vergaderen. Arafat heeft de wijzigingen erdoor geramd hij is voor één vergadering niet gevangen , en het Charter is afgeschaft in afwachting dat er, op grond van VN-resoluties en de teksten van het Vredesproces, een nieuw opgesteld wordt. Zo is dan de campagne van de Likoed een beetje caduc. En als wederdienst heeft de Israëlische Labour-partij de frase uit haar programma geschrapt die de oprichting verbiedt van een Palestijnse staat.
Weer is een stukje krijgsbijl begraven. De wederzijdse ?gestes? hebben onmiddellijk voor de opklaring van de atmosfeer gezorgd. Die was nodig om op de vooropgestelde datum vorig weekend, 4 mei opnieuw aan tafel te gaan zitten en de onderhandelingen van de derde, en definitieve, ronde van het vredesproces aan te vatten. Er is zelfs al sprake van een gedeeltelijke terugtrekking van het Israëlische leger uit Hebron.
Sus van Elzen
Israëlische politie tegen Palestijnse betogers op de Westelijke Jordaanoever, zaterdag. Gelijk begon in het Egyptische Taba de beslissende gespreksronde in het vredesproces.
