Charmante foto’s van Emmy Andriesse.

Emmy Andriesse was een modieus geklede, charmante Nederlandse fotografe die van het leven hield. Ze werd in 1914 geboren uit joodse ouders. Andriesse had dus alvast één probleem. Uiteindelijk is ze op 39-jarige leeftijd gestorven. Kanker. Maar ze heeft honderden charmante foto’s nagelaten. Die zijn nu opgenomen in een deftig boek, omdat we het niet zouden vergeten.

In 1933 schreef ze zich in aan de reklame-afdeling van de Academie voor beeldende kunsten van Den Haag. Het was een aparte afdeling en ze propageerden er de ideeën van het Bauhaus. ?Schoonheid” kreeg er alweer een nieuwe betekenis : schoonheid was ook geëngageerd zijn, nuttig zijn, een band houden met het volk. Maar schoonheid was ook nog altijd iets artistieks, iets waaraan ze konden zien dat de maker een kunstenaar was.

Als er in de koude winter van 1944-’45 een graatmager jongentje met een leeg pannetje voorbij haar deur loopt, op weg naar een of andere centrale keuken voor hulpbehoevenden, laat ze het ventje in alle richtingen voor haar poseren, met zijn dunne beentjes en zijn koude vingers rond de oren van het potje dat hij tegen zijn buik houdt. De foto wordt een monument, zowat de bekendste Nederlandse oorlogsfoto ; niet alleen omdat het beeld zo schrijnend is, maar vooral omdat het beeld zo mooi, zo stil, zo sociaalvoelend is. De foto was het alternatief voor het porseleinen schoorsteenvegertje dat op het dressoir van de rijke tante stond.

Die foto’s hebben nu sukses op de internationale fotomarkt, maar toen de zieke Andriesse haar mooiste foto’s selekteerde, verzamelde ze andere werk. Modefoto’s bij de vooruitstrevende Franse ontwerpers van haar tijd, portretten van kunstenaars die ze in Parijs had gefotografeerd, opnamen die ze in Arles maakte in het spoor van Vincent Van Gogh.

Andriesse maakte ontwapenende foto’s. Ze lijken onaf. Ze ging op een speelse manier om met de kompositie. Ze kende het belang van erotiek. Heerlijk en typisch is de foto die ze in 1948 maakte van Juliette Gréco in Parijs. Het lijkt een beeld in het voorbijgaan, maar het is geposeerd. Gréco is ontvankelijk, haar kleedje laat de zon en onze blik binnen, maar haar ogen zonder lichtjes kijken over de fotografe en haar mond is toe. We kunnen de plooien in haar jurk voelen en de haartjes van haar wimpers tellen. Het lage standpunt maakt haar groter en zorgt ervoor dat de gebouwen en de lucht een hoge achtergrond vormen. De foto is gratie, beweging en mysterie. De schoonheid van een dag in april.

Johan De Vos

Emmy Andriesse, Focus, 4de nummer in de reeks Monografieën van Nederlandse fotografen, 1750 fr.

Julliet Créco en Erskine Caldwell, 1948 : gratie, beweging en mysterie.