Het Forum : plein in Rome, tussen Capitool en Palatijn, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen.
Mijnheer Muys, in een interview met Knack haalt de Antwerpse procureur Bart Van Lijsebeth zwaar uit naar minister van Justitie Marc Verwilghen (VLD). Er zijn te weinig mensen en middelen om de strijd tegen de georganiseerde misdaad aan te gaan.
Paul Muys : Zowel de cijfers als de klacht waren voordien al onder de aandacht gebracht, maar dat uitgerekend de procureur op wie veel hoop was gesteld zo uithaalt, heeft ophef gemaakt. Zijn verklaringen zijn wellicht geïnspireerd door weer een paar schietpartijen in Antwerpen. Minister Verwilghen heeft op het interview van Van Lijsebeth verkrampt gereageerd. Hij heeft zelfs zijn vakantie onderbroken om de procureur al de volgende morgen op het matje te roepen, wat in gerechtelijke kringen slecht is gevallen. Verwilghen zou beter de klacht ter harte nemen en de grond ervoor wegnemen. Hij worstelt zonder succes met dit complexe en veel gebreken vertonende justitiedossier dat hem in de schoot is geworpen, en hij lijkt binnen de regering weinig steun te hebben. Getuige de manier waarop hem bij de begrotingsopmaak werd ontzegd wat andere ministers voor hun departementen fluitend binnenhaalden. Dat dit alleen de schuld is van Verwilghen, die te weinig gewicht in de schaal legt, is een te goedkope uitleg. De premier is verantwoordelijk voor de hele regering. Als Justitie in de soep draait, is dat ook op zijn rekening te schrijven. Hij heeft de hervorming van het gerecht zelf als een van de prioriteiten van zijn beleid naar voren geschoven en hij behaalt in dat domein niet bepaald goede punten.
De onderbemanning en het gebrek aan werkingsmiddelen van het parket zijn een structureel probleem dat je niet met ad-hocmaatregelen kunt oplossen. Het is niet door iedereen drie procent opslag te geven, zoals in het onderwijs, of door vacatures uit te schrijven waarvoor van de driehonderd kandidaten slechts vijftien procent slaagt, dat je op korte termijn de malaise in het Belgische gerecht zal oplossen. De regering moet absoluut tonen dat ze werk maakt van dit nu al decennialang slecht functionerende apparaat. Neem het geval Antwerpen. Die Oost-Europese en Albanese populatie kan toch niet zo onoverzichtelijk zijn dat niet op te treden valt tegen de maffiosi die de boel verzieken. Maak van het uitroeien van die vorm van criminaliteit nu eens echt een prioriteit. Al was het maar als voorbeeld. De wodca-acties zijn ook belangrijker als waarschuwing, dan als effectieve controle. Vorige week hoorde ik in het journaal dat in Brussel vier opgepakte homejackers gewoon zijn vrijgelaten. Als dat bericht klopt, hoe demotiverend moet dat dan zijn voor mensen van de politie en het parket ?
Intussen zijn de Antwerpse cipiers in staking tegen de onhoudbare werk- en leefomstandigheden in hun gevangenis. Er is plaats voor 270 gedetineerden en er zijn er momenteel 530.
Muys : Ook dat blijft een hemeltergende schande. De overbevolking van de gevangenissen wordt al minstens twintig jaar aan de kaak gesteld, maar met een onverklaarbare koppigheid laten de opeenvolgende regeringen die toestand steeds verder verrotten. Er wordt nu en dan een nieuwe lelijke gevangenis gebouwd, maar dat is bij lange na niet voldoende. Het is al jaren voor iedereen duidelijk dat het detentiebeleid in dit land niet deugt. De cellen puilen uit van mensen die er niet thuishoren zoals drugsdelinquenten, of die in aanmerking komen voor heel andere vormen van bestraffing.
Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden Johan Sauwens (VU) eist van het Antwerpse stadsbestuur een streng saneringsplan voor de herfinanciering van de schuld kan worden besproken.
Muys : De grootste stad van Vlaanderen wordt slecht verdedigd in het Vlaamse en nationale parlement, waar kleinere gemeenten meer invloed hebben. Vroeger is dat wel eens anders geweest. Nu komt een vreemde eend uit Bilzen zeggen hoe het verder moet, wat botst met de fierheid van de Antwerpenaar. Antwerpen klaagt dat het niet heeft kunnen genieten van de schuldkwijtschelding die andere fusiesteden hebben gekregen, maar de stad is voor het grootste deel zelf de oorzaak van haar dramatische financiële situatie. Onder meer door te veel potverteren in het verleden. Maar dat wettigt het immobilisme van de nationale of Vlaamse regering in deze kwestie niet. De stad verloedert dag na dag, de ontvolking houdt aan, misdaadbendes zwaaien de plak over de straat, en het enige waarmee ze komen aanzetten, is weer een besparingsronde. En dat voor een nieuw stadsbestuur dat zo moeizaam tot stand is gekomen en in al zijn verscheidenheid niet kan opboksen tegen het Blok, dat met een demagogisch discours elke nieuwe ontevredene omarmt. De stad heeft dringend nood aan een nieuw en gedurfd beleid, en aan grote investeringen. De regering moet van de restauratie van Antwerpen een prestigeproject maken. Dat zou een belangrijke politieke boodschap zijn. Zeker omdat Antwerpen electoraal vaak vooroploopt. De Volksunie is er ontstaan, Agalev, en helaas ook het Vlaams Blok.
In de katholieke kerk wordt het conflict tussen kardinaal Godfried Danneels en priester Rudy Borremans op de spits gedreven. Borremans wordt voor de kerkelijke rechtbank gedaagd, die hem uit zijn ambt kan ontzetten.
Muys : Zo heeft die rechtbank eens iets anders te doen dan huwelijken van Bekende Vlamingen ontbinden. Deze controverse is zo lang en zo publiekelijk gevoerd, van beide kanten, dat een zinnige oplossing niet meer mogelijk is. Het gaf mij een ongemakkelijk gevoel toen ik zag hoe Borremans omringd door zijn fans en door een leger fotografen en cameralui de chrismaviering in de Sint-Romboutskathedraal ging bijwonen. Aan de andere kant verliest het argument dat ‘wie bij de club gaat zich aan de regels moet houden’ zijn kracht. Want terecht voeren anderen aan dat de kerk veel minder of helemaal niets onderneemt tegen priesters die zich aan seksueel misbruik hebben schuldig gemaakt. Dat zijn toch ook de regels van de club niet, mag ik hopen. Danneels kan uiteraard niet in zijn eentje het celibaat afschaffen, maar hij zou zich best goed realiseren dat het draagvlak waarop zijn instituut rust kleiner en kleiner wordt. Dat Rent a Priest succes heeft – al wordt dat door sommigen overdreven -, is een zoveelste teken aan de wand. De kerken zijn angstwekkend leeg en er zijn bijna geen kandidaat-priesters meer.
Godsdienstsocioloog Jan Kerkhofs wijst op de nood aan een betere selectie van het ‘personeel’.
Muys : Daar zal hij wel gelijk in hebben. Vroeger waren het de knappe koppen die werden aangespoord om naar het seminarie te gaan. Ik vermoed dat die vandaag bedanken voor dat genoegen. Maar de kerk heeft niet veel selectie-eisen meer te stellen. Als ze even strenge normen hanteert als de overheid bij de aanwerving van parketmagistraten, moet elke pastoor binnenkort een heel bisdom bedienen. Ondertussen voert Rome allerlei archaïsche gevechten die toch niet te winnen zijn en die stilaan alle valabele en geïnteresseerde mensen doen afhaken. De katholieke kerk van West-Europa begeeft zich met sneltreinvaart naar de marginaliteit van de prille beginjaren.
Het katholieke onderwijs is opgeschrikt door Karel De Gucht (VLD) die vindt dat schoolbesturen rechtstreeks verkozen moeten worden. Zijn partijgenoot Patrick Dewael (VLD) pleitte veeleer voor netvervaging.
Muys : Ik denk niet dat politici zich moeten bemoeien met de interne organisatie van het vrije onderwijs, al kan samenwerking tussen de verschillende netten zeker nuttig zijn. Vraag is wie toenadering moet zoeken tot wie. Het vrije onderwijs representeert tweederde van het leerlingenaantal in dit land. Zij het vooral omdat het een statusonderwijs is geworden, niet door filosofische overtuigingen. Opvallend was de lauwe reactie van de CVP. Een illustratie van het feit dat die partij niet meer weet op welk been te dansen. Dat is ook in andere dossiers gebleken. Maar in plaats van alle hens aan dek te roepen en zich uitsluitend in te zetten voor het keren van de impasse, is de voorzitter ook burgemeester van een middelgrote stad waaraan hij ook zijn handen vol moet hebben. Het draagvlak van de katholieke partij dreigt al even smal te worden als dat van de katholieke kerk.
Minister van Onderwijs Marleen Vanderpoorten (VLD) wil alvast het officiële onderwijs onder één koepel brengen.
Muys : Dat is de logica zelve. Willen we op termijn tot een reëel pluralistisch onderwijsnet komen, dan is het beter om als één organisatie naar buiten te treden, met respect voor de historische eigenheid van sommige grote stedelijke onderwijsnetten. Het grote algemene probleem is een te groot scholenaanbod voor te weinig leerlingen. Dat kan enkel veranderen door grondige samenwerking, want er is al zo weinig ruimte voor een krachtig beleid. Onderwijs is wel de grootste post op het budget van de Vlaamse regering, maar het leeuwendeel wordt opgeslokt door de salarissen. Toch is het niet nodig om die samenwerking nu, voor politieke doeleinden, te forceren. Het begrip ‘schoolstrijd’ zal in één of twee generaties tijd wel vanzelf uitdoven. Belangrijker lijkt mij om het lerarenkorps op peil te houden door het beroep weer aantrekkelijk te maken. En daartoe is meer nodig dan een loonsverhoging van drie procent.
Het revisorenbureau KPMG beschuldigt in een doorlichting van Lernout & Hauspie de vroegere toplui van verregaand bedrog.
Muys : Philippe Bodson had een week eerder al gezegd dat L&H een wespennest is geweest, waarvan hij de opruiming liever aan het gerecht overliet. We kunnen slechts met weemoed of cynisme terugkijken naar ons aller naïviteit van een paar jaar geleden, toen we het sprookje over de spectaculaire groei van dit bedrijf geloofden. Toen de Wall Street Journal openlijk begon te twijfelen, beschouwden we dat als een jaloerse aanval van de Amerikanen op ons Vlaamse succes. Maar wat daar in Ieper in rode bakstenen oprijst, is een verwijt aan onze eigen goedgelovigheid. En een opdoffer aan de Vandenbrandiaanse trots van ‘wat we zelf doen, doen we beter’. Hopelijk kan het gerecht een antwoord geven op de vraag of de twee stichters, Jo Lernout en Pol Hauspie, zelf verantwoordelijk zijn voor de gepleegde fraude, dan wel of ze alleen op een schuldige manier naïef zijn geweest.
De Chinezen hebben de 24 bemanningsleden van het gestrande Amerikaanse spionagevliegtuig laten gaan, na spijtbetuigingen van de regering Bush.
Muys : Er heerst al langer een haat-liefderelatie tussen de VS en China, een supermacht in wording die de plaats van de Sovjet-Unie zal innemen. De haat heeft vooral te maken met de steun die de Amerikanen blijven verlenen aan Taiwan, nu weer met de levering van gesofistikeerde wapens. Terwijl Peking Taiwan blijft zien als een onlosmakelijk deel van de Chinese staat dat het heim ins Reich wil halen, net als Hongkong. President Jang Zemin zou dat huzarenstukje liefst van al gerealiseerd zien vóór het partijcongres van volgend jaar, maar dat lijkt kort dag. Daartegenover staat dat de Amerikanen hun verzet tegen het Chinese lidmaatschap van de Wereld Handels Organisatie hebben laten varen. En dus zie je dat een relatief onbeduidend conflict als dit niet op de spits wordt gedreven, zoals lang geleden wel het geval was met het beruchte U2-incident tussen Amerikanen en Russen.
Je zou het bijna kunnen vergelijken met de mensenrechtendiscussie die altijd weer wordt opgerakeld als het de Amerikanen uitkomt, maar nooit verder reikt dan wat verbale krachtpatserij. We moeten trouwens niet te hoog van de toren blazen. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens is lang niet zo universeel als de naam pretendeert. De ondertekenaars waren bijna allemaal westerse landen, die hun visie op wat mensenrechten zijn aan de rest van de wereld hebben opgedrongen. Zo is het draconische gezinsbeleid van de Chinezen bij ons ondenkbaar en inhumaan, maar je kan er niet omheen dat het noodzakelijk en efficiënt is geweest. Hadden de Indiërs maar hetzelfde gedaan.
Paul Muys is woordvoerder van Europabio en is ex-journalist.
PAUL MUYS
Koen Meulenaere
