De afwijzing van het loonakkoord door het ABVV opent de doos van Pandora.
Er komen geen handtekeningen van de sociale partners onder het loonakkoord dat ze op 18 januari, na maanden van uiterst moeizame onderhandelingen, sloten. Het voorzag voor de komende twee jaar in de privé-sector onder meer in een indicatieve loonstijging van 4,5 procent, een verdubbeling van de overuren en een verhoging van de laagste lonen. De regering had 252 miljoen euro over voor deze afspraken. Maar de socialistische vakbond ABVV heeft ze met een weliswaar nipte meerderheid afgewezen.
Aan werkgeverszijde, waar het akkoord ook al met lange tanden werd aanvaard, kunnen ze daar niet mee lachen. Het Verbond van Belgische Ondernemingen en de Unie van Zelfstandige Ondernemers hadden de grootste moeite om de bedrijfssectoren die het meest tegen de internationale concurrentie moeten opboksen, ervan te overtuigen ‘dat een slecht akkoord beter is dan geen akkoord’, want nog altijd te verkiezen boven sociale instabiliteit.
Het vakbondsoordeel – ook bij de christelijke vakbond ACV en het liberale ACLVB zei een kwart tot een derde van de achterban ‘nee’ – verraadt scherpe breuklijnen. Zo verwierpen alle centrales van de bedienden het loonakkoord, omdat er voor hen amper een loonsverhoging in zit maar de flexibilisering van de arbeidsorganisatie wel verder oprukt. Dit hypothekeert meteen de andermaal aangekondigde oefening om het statuut van arbeiders en bedienden te harmoniseren. Maar nog fundamenteler is de communautaire scheidingslijn binnen de vakbonden. Het zijn hun Waalse vleugels die het hardst ‘non’hebben geroepen en dat signaal zal ongetwijfeld bij de Franstalige politieke klasse aankomen.
Het njet van het ABVV heeft een heus domino-effect. Op de eerste plaats bij deze vakbond zelf waar een jaar na het vertrek van Mia De Vits het machtsvacuüm groter dan ooit is, het huidige leidersduo André Mordant-Xavier Verboven in zijn hemd gezet is en elke consensuslijn ontbreekt. Dit maakt het ook moeilijk om het vakbondsfront, dat tijdens de onderhandelingen over het loonakkoord min of meer intact bleef, overeind te houden.
Voorts geeft het ontbreken van een centraal kader voedsel aan sociale onrust in de bedrijfssectoren waar de komende onderhandelingen niet van een leien dak zullen lopen. Tenzij de federale regering snel een mouw past aan de ontstane situatie. Zij is nu aan zet en ze kan het akkoord, inclusief haar eigen financieel engagement, alsnog overnemen. Maar dan mag de PS niet te veel de oren laten hangen naar het Waalse vakbondsverzet. Anders dreigt ook dit een splijtzwam voor Paars te worden, terwijl diezelfde regering het ook al zo moeilijk heeft om de witte woede in de zorgsector te beantwoorden. Hoe ze, na het opblazen van het loonakkoord, met de hopeloos verdeelde sociale partners binnenkort het vraagstuk van de eindeloopbaan denkt op te lossen, weet voorlopig trouwens helemaal niemand meer.
Patrick Martens
Het zijn de Waalse vleugels van de vakbonden die het hardst ‘non’ hebben geroepen.
