1995 stond in het teken van het grote herdenken : het einde van de Tweede Wereldoorlog, het begin van de Verenigde Naties.
Met vieringen in Londen, Parijs, Berlijn, Moskou en andere steden herdacht Europa midden mei het einde van de Tweede Wereldoorlog, een halve eeuw geleden. Een zekere nostalgie doorkruiste de vieringen, vele veteranen rekonstrueerden nog eens de dagen van heldendom en glorie. In hun toespraken gebruikten de staatshoofden, zoals dat blijkbaar hoort, gezwollen woorden. De Britse premier John Major legde de nadruk op de verzoening tussen de vijanden van weleer. De Russische president Boris Jeltsin hamerde erop dat de blijvende herinnering aan de oorlog voor een steviger vereniging tussen de landen zorgt. Opvallend was dat de Duitse president Roman Herzog de schuldvraag niet ontweek. De herdenking aan de bevrijding van de koncentratiekampen leverde zowel hartverscheurende taferelen op als momenten van ingetogen verdriet.
In eigen land legde koning Albert II ter gelegenheid van Wapenstilstand bloemen neer aan het graf van de Onbekende Soldaat in Brussel en schouwde de troepen. Voorts waren er herdenkingsplechtigheden in Luik en Breendonk, en woonde de vorst een jongerenfeest bij in Vorst-Nationaal.
Een paar maanden later stond de wereld stil bij de vijftigste verjaardag van de Amerikaanse atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. De herdenkingsplechtigheden draaiden in vele gevallen uit op protestakties tegen de Franse en de Chinese kernproeven, die bijna gelijktijdig liepen. In Hiroshima bood burgemeester Takashi Hiraoka in het bijzijn van zestigduizend mensen zijn verontschuldigingen aan voor “het ondraaglijke lijden dat de Japanse koloniale overheersing en de oorlog zoveel mensen hebben aangedaan. ” Over de Amerikaanse verantwoordelijkheid ontstond diskussie. Opiniepeilingen leerden dat de meeste Japanners vonden dat ook de VS ekskuzes betaamden. In Amerika weerklonk het betoog dat het initiatief van president Harry Truman voor een veiliger wereld zorgde.
Met gemengde gevoelens vierden de Verenigde Naties tussen 25 april en 24 oktober hun vijftigste verjaardag. Toevallig gebeurde dat in het misschien wel ongelukkigste jaar uit de geschiedenis van de organizatie. In hun toespraken konden de vertegenwoordigers van de lidstaten niet vermijden om terug te blikken op de VN-mislukkingen in Ruanda, Somalië en Bosnië. Ook gingen er stemmen op voor een drastische hervorming van de vereniging. Anderen klaagden over de achterstallige betalingen van de lidgelden, waardoor het de VN aan middelen ontbrak om goed te kunnen werken.
Ongebruikelijk voor een verjaardagfeest was dat veel meer de mislukkingen dan de suksessen van de jarige in de verf werden gezet. Over hoe de VN Angola en Mozambique tot vrede beïnvloedden, bleef diskreet het stilzwijgen bewaard. Later op het jaar voerden de VN trouwens een korrigerende beweging uit door mee te helpen aan het vredesproces in Bosnië. Maar toen was de verjaardag van de VN al voorbij.
– Een halve eeuw nadat een atoombom de stad verwoestte en tegen de achtergrond van de Chinese en de Franse kernproeven, schreeuwde Hiroshima om vrede in de wereld.
– De viering van de vijftigste verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog ging gepaard met festiviteiten die de nostalgiek van de oude glorie belichaamden (zoals op de groto foto in het Normandische Sainte-Mere-Eglise), maar die ook taferelen van zowel hartverscheurend als ingetogen verdriet opleverden (zoals hiernaast in de koncentratiekampen van Buchenwald en Auschwitz).
– Op Wapenstilstand legde koning Albert II bloemen neer bij het graf van de Onbekende Soldaat (links bovenaan) en werd het Peace Memorial Park van Hiroshima onder kransen bedolven (hiernaast). Hierboven : de familiefoto bij de verjaardag van vijftig jaar Verenigde Naties, waarbij VN-sekretaris-generaal Boutros-Ghali (rechts bovenaan) onder meer de Israëlische premier Rabin verwelkomde, die twee weken later zou vermoord worden.
