Autoriteiten en privé-bewakers leveren slag tegen het drugsgebruik in megadancings. Maar volgens de jongeren vormen de reeks razzia’s een offensief tegen de housecultuur.
DE VOORBIJE WEEKENDS waren er weer enkele opgemerkte razzia’s in discotheken die voor housemuziek bekend staan. Telkens is het resultaat dat er een hoeveelheid drugs op de dansvloer wordt gegooid en dat de uitgaande jeugd urenlang wordt vastgehouden voor fouillering, ondervraging en urinetest. In de megadancing At the Villa in Asse waren er tijdens de inval vierhonderd jongeren aanwezig, van wie er een tachtigtal werden getest en 37 positief bleken te zijn. De housediscotheek werd voor zes maanden gesloten. Na een razzia in de Antwerpse Haciënda werd zanger Tom Barman van de rockgroep dEUS van drugshandel beschuldigd, omdat hij enkele flesjes met zogenaamde ?vloeibare cocaïne” zou hebben weggegooid. Achteraf ging hij volledig vrijuit.
Tegelijk met de repressieve acties voert het Vast Secretariaat voor het Preventiebeleid, dat onder het ministerie van Binnenlandse Zaken valt, een sensibiliseringscampagne, het zogenaamde ?megadancingproject”. De Vaste Secretaris Kris Van Limbergen stuurt niet alleen twee informatiebusjes naar de danstempels, maar hij ontbood vorige week ook een aantal uitbaters op een vergadering in Brussel. ?Als een eerste stap heb ik hen gevraagd om geen provocerende housemuziek meer te draaien, waarin tot drugsgebruik wordt aangezet.” Hoofdredacteur Eric Rozen van het housetijdschrift Out Soon vindt dat ridicuul : ?Dat is censuur. Gaat men straks ook nummers over seks verbieden ? De gevestigde maatschappij probeert de housecultuur te vernietigen.”
BUITENWIPPERS.
Op de bijeenkomst in Brussel zonden slechts twee discotheken een vertegenwoordiger, de Cherry Moon in Lokeren en La Rocca in Lier. De grootste megadancing in België Dockside in Hasselt, met een capaciteit van 3.500 mensen werd ook aangeschreven maar stuurde zijn kat. La Rocca is al zeven jaar een trendsettende houseclub, die zo’n 1.500 ravers per nacht trekt. Na twee rampzalige razzia’s werd in 1993 privé-detective Ivo Vandebroeck ingehuurd om een interne beveiligingsdienst uit te bouwen. Vroeger was hij zelf nog rijkswachter bij de elite-groep Diane. Naar zijn zeggen, is de club nu redelijk clean : ?Twintig tot dertig procent van de mensen zijn soft-gebruikers. We kunnen niet verhinderen dat ze hun XTC-pilletje van tevoren slikken. Maar zware drugshandelaars komen er niet meer in. Ik nodig de rijkswacht graag uit voor een razzia.”
De druk op de uitbaters om ?het recht in eigen handen te nemen”, heeft er volgens Ivo Vandebroeck wel toe geleid dat de megadancings een soort ?concentratiekampen van plezier” aan het worden zijn. De beveiliging van sommige zaken is indrukwekkend : een peloton portiers en buitenwippers, deuren van gepantserd glas en ijzeren hekkens in de hal, pasjessystemen en Smart Cards, selectie van ?ongewenst publiek” en grondige fouillering, metaaldetectoren, camerabewaking en alarmsystemen met onzichtbare knopjes en lampjes. Op de parking en zelfs op de openbare weg patrouilleren bewakers met honden. Verdachten worden aan de ordediensten gesignaleerd. Betrapte drugshandelaars en gebruikers worden in een apart lokaal vastgehouden en later overgeleverd. Soms hebben portiers zelfs handboeien klaarliggen. Het lijkt meer en meer op een privé-politie. Fouillering is trouwens een exclusieve politiebevoegdheid.
?We zijn gedwongen om op het randje van het legale te werken,” geeft Ivo Vandebroeck toe. Vorige week werd aan de uitbaters gemeld dat de portiers en bewakers zich nu onverwijld in orde moeten stellen met de wet van 1990 op de bewakingsdiensten. Dat wil zeggen dat ze allemaal een cursus bij een erkende school moeten volgen (gemiddeld veertigduizend frank) en een attest krijgen. Volgens Ivo Vandebroeck die zelf wettelijk gezien als privé-detective geen bewakingswerk mag doen is dat een dure zaak, maar wel goed om het kaf van het koren te scheiden. ?Veel portiers zijn nu agressieve vechtersbazen met een zwaar verleden. Soms worden ze door drugshandelaars omgekocht om een oogje dicht te knijpen, of persen ze zelf dealers af. Ze worden immers slecht betaald en zijn afhankelijk van fooien.”
Kleinere discotheken kunnen hun buitenwippers al huren bij organisaties van portiers, die soms van dubieus allooi zijn, zoals bleek uit een Leuvens onderzoek van Tom Decorte. Zo waren er de Golden Eagles, die het werk moesten stopzetten nadat enkele leden zelf voor drugszaken opgepakt werden. Het Bureau for Security and Order verhuurt ook bewakers die vaak erg gewelddadig uit de hoek komen. Soms gaan ze de portiers van andere discotheken aftroeven om hun plaats in te nemen : het ?gevecht voor een deur” loopt niet zelden totaal uit de hand. Veel portiers beoefenen gevechtssporten zoals kickboxen, zijn lid van een schuttersclub en hebben een strafblad. Het is een viriel beroep. Tijdens het werk dragen de meesten scheenlappen en schelpen om hun geslachtsdelen te beschermen. Grote dealers zijn soms gewapend met knipmessen, boksbeugels of ploertendoders. Even gevaarlijk zijn de zogenaamde ?rippers” : stoere jongens die dealers hun geld en drugs afnemen.
Tijdens het fouilleren vindt Ivo Vandebroeck drugs op alle mogelijke plaatsen : onder de voetzool geplakt, achter de kiezen, in aanstekers, en vooral in de intieme zones. Dat laatste wordt vooral door meisjes gedaan, die gebruikt worden om drugs binnen te smokkelen. Omdat ze de waar vaak op het toilet verhandelen, zijn de toiletdeuren onderaan afgezaagd, zodat men aan de stand van de voeten kan volgen wat er gebeurt. Want er komt echt speurwerk bij kijken, zweert de privé-detective. Daarom heeft hij ook vaste informanten onder de klanten. Soms zijn dat kleine dealers die alleen nog binnen mogen als ze informatie doorspelen. Andere discotheken loven vijfduizend frank tipgeld uit voor de ?verklikker van de maand”, maar daar wil Vandebroeck niet aan meedoen. ?Met ons optreden boeken wij nu wel succes, maar natuurlijk wordt het probleem alleen maar verschoven. De dealers en pushers trekken naar andere disco’s, cafés of jeugdhuizen, waar de pakkans minder groot is. Het is struisvogelpolitiek om alleen de megadancings aan te pakken.”
ONDERGRONDS.
Die conclusie trekt ook de Leuvense onderzoekster Conny Vercaigne, die vorige week een studie publiceerde over ?Megadancings en housemuziek”, en vooral dan over de problemen die er steevast mee geassocieerd worden : drugsgebruik, weekendongevallen, vandalisme en andere overlast. De repressieve maatregelen hebben een averechts effect : ?Het probleem wordt van een beperkt aantal concentratiehaarden over een waaier van discotheken verspreid. Of denkt men dat die vierhonderd mensen van At the Villa nu thuis blijven ?” Zelf volgde ze hoe het publiek van de Cherry Moon in Lokeren, die drie maand gesloten was, uitzwermde naar een aantal andere clubs zoals Planet Hardcore en White House. De jongeren gaan nog verder de baan op, wat het risico op weekendongevallen alleen maar vergroot. Het gevaar bestaat volgens Conny Vercaigne ook dat de housecultuur ?ondergronds” gaat, dat er een verschuiving naar privé-fuiven of raves optreedt, waar niemand nog zicht op heeft en waar geen controle meer mogelijk is.
Vlaanderen telt een vijftigtal megadancings, met een minimumoppervlakte van vijfhonderd vierkante meter of een capaciteit van duizend bezoekers. Tot 1991 was het politie-optreden nog ongecoördineerd, maar dat jaar werd de eerste zaak gesloten en veroordeeld (dancing Vogelmarkt in Antwerpen), en vanaf 1992 werden de megadancings systematisch gecontroleerd. Alle grote clubs zijn al het voorwerp geweest van razzia’s en sluitingen. Meestal gaat de tent tijdelijk dicht of wordt een sluitingsuur opgelegd. Maar een aantal zaken zoals de Boccaccio in Destelbergen, die als het neusje van de zalm bekend stond hebben ook definitief de deuren moeten sluiten. ?Er is een criminalisering van het hele gebeuren. Uitgaan naar een megadancing wordt als een misdaad voorgesteld, een discotheekuitbater als een gangster. Sommige jongeren durven thuis niet meer zeggen dat ze gaan dansen, want anders denken hun ouders meteen dat ze in een drugsbende zitten.”
Volgens Conny Vercaigne mogen sluitingen maar als allerlaatste middel toegepast worden en zijn grootschalige razzia’s dure en zinloze operaties die maar weinig afschrikkingseffect opleveren. Bij de danslustige jeugd, die zij interviewde, hebben razzia’s maar op een kleine minderheid (twaalf procent) een invloed op het gedrag. ?De meesten hebben het ooit wel meegemaakt. Ineens omsingelt de rijkswacht of politie de club. De lichten floepen aan, de muziek gaat uit. Drugsdealers gooien hun spul op de grond zodat ze niet gepakt kunnen worden. Een deel van de aanwezigen wordt geselecteerd voor een urinetest. Soms heeft men daarvoor een speciale sanitaire bus mee. Achteraf leidt dat allemaal tot zeer weinig veroordelingen. Voor de jongeren zelf is het de eerste keer nog iets spannends. Maar daarna ervaren ze het als vervelende pesterij en zet het hen juist aan tot verzet.”
Vercaigne meent dat de overheid overhaast en overdreven reageert, onder druk van een soort ?morele paniek”, die het gevolg is van een opgeklopte, sensationele berichtgeving. Het clichébeeld van de door XTC en andere drugs flippende jongeren, die het hele weekend een marathon afleggen van club naar club de jumpers die nonstop doorgaan , klopt niet met de werkelijkheid. De meesten zijn gewone jongeren die, na een inspannende studie- of werkweek, één avond per weekend naar de megadancing in hun regio trekken en zich daar amuseren tot ze weer braafjes naar huis gaan. En de hoogdagen van XTC zouden voorbij zijn. ?XTC komt niet méér voor dan andere drugs zoals hasj en speed. Er worden bijna nooit hard drugs gevonden. Maar het algemeen drugsgebruik is wel stijgend,” zegt Conny Vercaigne.
Dat is echter een maatschappelijk probleem : ?Drugs zitten in de scholen, in de hele horeca en zeker in het uitgaansleven. Doe een razzia op de Leuvense Oude Markt met al zijn cafés, en je zal hetzelfde percentage gebruikers vinden. Een drugsvrije discotheek is dus onmogelijk, maar anderzijds is het beeld van een megadancing als drugstempel ook overroepen.” Volgens haar enquête zegt twintig procent van de bezoekers zelf ooit drugs te nemen, maar vijftig procent zegt wél andere gebruikers te kennen. ?De waarheid zal ergens tussen die twee percentages liggen.” In de plaats van blinde razzia’s, waardoor iedereen gecontroleerd en verdacht gemaakt wordt, zouden er beter selectieve acties ondernomen worden tegen de kleine probleemgroep. En die harde kern vindt men vooral in de zogenaamde after-clubs, die ’s morgens de deuren openen als de grote zaken sluiten.
De repressie heeft tot een radicalisering van de housecultuur geleid, net zoals in Engeland, waar de houseparty’s jaren geleden verboden werden. De elektronische, ritmische housemuziek is al begin de jaren tachtig in een club in Chicago ontstaan, de Warehouse, en eind de jaren tachtig naar Europa overgewaaid. De computer is het belangrijkste instrument geworden, en de dj wordt als een soort sjamaan gezien. In België sloeg het fenomeen snel aan, maar anders dan in Engeland zat het hier meteen ingebed in de megadancings, die de trend commercieel exploiteerden. Daarnaast is er een kleinere underground-scène voor de zogenaamde ?echte, zware housemuziek”. Conny Vercaigne : ?Het repressieve optreden heeft volgens mij ook de bedoeling om de housecultuur te kraken, maar leidt daarentegen tot een versterking ervan. De razzia’s creëren juist een wij-gevoel, een gevoel van wij tegen de dominante maatschappij.”
De house-subcultuur, die op de eerste plaats een muziek-, dans- en uitgaanscultuur is, ontwikkelde zich de jongste jaren tot een beweging, naar eigen zeggen gebaseerd op liefde, verdraagzaamheid en ecologisch bewustzijn. Het toonaangevende tijdschrift Out Soon, dat in de megadancings gratis wordt verspreid, organiseerde al acties voor Greenpeace, tegen racisme, en ook tegen drugs. Hoofdredacteur Eric Rozen : ?Wij zijn honderd procent tegen drugs, en wij bereiden nu samen met de rijkswacht een dossier voor. Maar wij pikken het niet meer dat alleen het techno-milieu met drugs wordt geïdentificeerd. De ordediensten en de media willen de house kapot maken. De razzia’s zijn een schande en hebben maar één doel : bezwarend materiaal vinden om de clubs te sluiten. Dat is nu weer met At the Villa gebeurd, een doorgestoken, politieke actie van de burgemeester. Maar men moet goed begrijpen dat de huidige politiek alleen tot nog grotere problemen zal leiden.”
PREVENTIE.
Een van de besluiten van de studie van Conny Vercaigne is dat de overheid de housecultuur niet verder van zich af zou mogen stoten, maar juist zou moeten proberen om contactkanalen te openen naar die jongeren toe. ?In België is er nog bijna niets aan preventie gedaan. De Nederlanders organiseerden de opmerkelijke Safe House Campagne. Zij hebben een soort testtafel waarop de jongeren hun XTC-pillen kunnen laten onderzoeken. Dat is niet alleen een middel om te weten of je zuiver of versneden spul hebt, maar het maakt contact met de housers mogelijk, zodat men hen ook informatie over de gevaren kan geven. En die informatie moet het liefst niet belerend zijn en alle drugs als illegaal en afschrikwekkend voorstellen. Het lijkt in hun ogen tamelijk ongeloofwaardig dat je van elke drug zou kapot gaan, terwijl zij er zich juist zo goed bij voelen.”
Op die nood aan preventie wil het ministerie van Binnenlandse Zaken nu inspelen met het ?megadancingproject”. Er worden alvast twee omgebouwde busjes uitgezonden, waarin jongeren, na een ademproef, op een simulator kunnen testen wat de invloed van alcohol op hun rijgedrag is (hoewel housers relatief weinig alcohol drinken). De campagne definieert ?megadancings” niet op basis van de grootte, maar wel op basis van de muziekkeuze, met name de housecultuur. Kris Van Limbergen : ?Ik zeg niet dat de housemuziek de oorzaak is, maar de houseclubs zijn, om welke reden dan ook, wél ontmoetingsplaatsen voor drugsgebruik geworden. Dat probleem banaliseren, is het ergste wat je kan doen. Gebruik van XTC is volgens mij helemaal niet soft, het maakt hen zo gek als een deur. Maar wij viseren niet de individuele gebruikers. Zij zijn het slachtoffer van crapuleuze praktijken. Ik heb vorige zomer een razzia in de Carat in Grobbendonk meegemaakt. Het was ontstellend om te zien en te horen hoe zwaar die jongeren aan de pillen zaten.”
Volgens Eric Rozen, die toen ook toevallig in de Carat aanwezig was, was het juist ontstellend hoe al die jongeren ?als criminelen” behandeld werden. ?Een leger rijkswachters bezette alle strategische punten. De mensen werden als vee bijeengedreven op de met een oranje lint afgebakende dansvloer, en het duurde wel zeven uren voor de laatsten buiten mochten. Op de parking werden we langs een parcours van vijf combi’s geleid. In de eerste combi werden onze identiteitsgegevens geregistreerd. In de tweede combi werden we ondervraagd over drugs. In de derde combi moesten we de pipi-test doen. In de vierde combi werden we gefouilleerd en werden schoenen en kousen onderzocht. En in de vijfde combi werden foto’s genomen.” De Carat werd acht weken gesloten : die periode is nog te overbruggen, maar een sluitingsduur van zes maanden, zoals nu At the Villa te beurt valt, wordt voor een megadancing als fataal beschouwd.
Het overheidsteam van preventiewerkers tegen het ?recreatief drugsgebruik” in megadancings zal ook een flyer, een brochure in de vorm van een cd-boekje, onder het danspubliek verspreiden. In Vlaanderen zijn er pilootprojecten in Lier, Lokeren en Hasselt niet toevallig de gemeenten waar La Rocca, Cherry Moon en Dockside gevestigd zijn. De uitbaters die niet willen meewerken, zullen volgens Kris Van Limbergen de gevolgen moeten dragen : ?Dan zal ik hen signaleren aan onze stuurgroep, waarin de politiediensten en gemeentelijke overheden zetelen. Natuurlijk verschuiven razzia’s het probleem voor een deel, maar ik ben ervan overtuigd dat ze wél effect hebben, en dat het soms gewoon niet anders kan. Ik ben er ook van overtuigd dat sommige portiers en buitenwippers racistisch tewerk gaan, door kleurlingen buiten te houden, en dat ze vaak zelf in de drugshandel betrokken zijn. Dat kunnen we niet langer tolereren.”
Privé-detective Ivo Vandebroeck, die een security-ploeg van achttien mensen leidt, ontbiedt geregeld een dokter om zijn portiers op drugsgebruik te testen. Een positief plasje heeft onmiddellijke afdanking tot gevolg. Zelf zal hij nimmer een consumptie aannemen en zijn drankje nooit uit het oog verliezen, uit schrik om ?geflikt” te worden door iemand die er drugs indoet. Zowel betrapte dealers als gebruikers worden in La Rocca aan de rijkswacht overgeleverd : ?We kunnen geen onderscheid maken, anders zijn we zelf rechter aan het spelen.” Twee jaar geleden droeg hij gemiddeld nog vijf of zes mensen per nacht aan de rijkswacht over, nu nog hoogstens één of twee per weekend. Van alle incidenten maakt hij verslag op voor het parket. ?In feite zijn wij een enorme bron van informatie.”
Vorig jaar in september organiseerde La Rocca voor zijn danspubliek een charter naar het house-paradijs Ibiza, en bij de terugkeer stond natuurlijk de rijkswacht hen op te wachten. ?Hoe meer controle, hoe liever. Wij willen af van ons negatieve imago. Ook al zijn razzia’s en krantenkoppen vaak de beste reclame : dat trekt juist volk aan. Maar wij willen een goede, ontspannen sfeer scheppen. We zullen drugsgebruik nooit helemaal kunnen weren, maar het zorgt alvast voor minder probleemgedrag dan alcoholmisbruik.” In de club worden nu veel alternatieve, legale pepmiddelen verkocht, vooral een Power Drink onder de naam ?XTC”, die ?een nieuwe punch tijdens een lange nacht” moet geven. Toen zijn eigen dochter, een housefan, op school te horen kreeg dat house en drugs altijd samengaan, trok Ivo Vandebroeck naar de directeur om hem de levieten te lezen. ?Op school zitten er evenveel drugs, maar alleen de megadancings worden altijd geviseerd.”
Chris De Stoop
Megadancings : Concentratiekampen van plezier.
Conny Vercaigne : De razzia’s hebben een averechts effect.
Kris Van Limbergen : Geen provocerende housemuziek meer draaien, die tot drugsgebruik aanzet.
‘Het drugsgebruik is een algemeen probleem, maar alleen de megadancings worden geviseerd.
