Der Coole Baron.’ Het magazine Stern bezorgde Karl-Theodor zu Guttenberg (39) een lekkere bijnaam bij zijn aantreden als Duits minister van Economie in februari 2009. Sindsdien was de christendemocratische politicus (CSU) met adellijke stamboom, inmiddels minister van Defensie, niet meer weg te branden uit de media en was hij schijnbaar onaantastbaar de populairste politicus van de Bondsrepubliek. Aan dat sprookje kwam deze week abrupt een einde. Op woensdag pakte de krant Süddeutsche Zeitung uit met een interview met Andreas Fischer-Lescano, professor aan de Universiteit van Bremen. Hij beschuldigde Guttenberg van ‘driest plagiaat’ in het doctoraal proefschrift waarmee hij in 2007 summa cum laude promoveerde in de rechten aan de universiteit van Bayreuth. De minister sprak van enkele mogelijk vergeten voetnoten en beloofde het allemaal nog eens na te kijken, maar dat was andermaal buiten de kracht van het internet gerekend. De site GuttenPlag Wiki (de.guttenplag. wikia.com) was in een mum van tijd opgericht, en het volledige 475 pagina’s tellende werk ‘Verfassung und Verfassungsvertrag’ (Grondwet en constitutioneel verdrag, een vergelijking van de Amerikaanse grondwet en de Europese verdragen), wordt er door vele bereidwillige plagiaatjagers uitgevlooid. Het resultaat is ontluisterend: er worden pagina’s lange montages van andermans werk zonder bronverwijzing gevonden. Zeker vijftien auteurs herkennen hun werk, en het magazine Der Spiegel telt 62 betwiste passages, onder meer nagenoeg letterlijk overgenomen uit de krant Frankfurter Allgemeine Zeitung, zelfs al in de inleiding. Guttenberg heeft inmiddels zijn excuses aangeboden en zegt zijn academische titel niet te zullen gebruiken tot de universiteit het officiële onderzoek naar zijn werk heeft voltooid. Opstappen deed hij bij het ter perse gaan van Knack nog niet, en de CDU/CSU-top staat nog achter hem, inclusief kanselier Angela Merkel. Hij moet wel verder met een veel minder fraai koosnaampje: Dr. Googleberg.
Met de affaire lijkt Duitslands politieke vedette bij uitstek nog sneller te vallen dan hij naar de top is doorgestoten. De mediagenieke baron had aanvankelijk nochtans echt alles mee, en stond tot vorige week nog met stip genoteerd om Merkel op te volgen. Hij is een charmante aristocraat die er altijd piekfijn uitziet, maar toch in eenvoudige en beklijvende zinnen weet te spreken en moeiteloos een Beiers bierfeest overleeft. En dan is er nog zijn Stephanie, een ravissante Zweeds-Duitse blondine en een achterachterkleindochter van kanselier Otto von Bismarck. Hun sterk gemediatiseerde bezoek aan Afghanistan vond de oppositie misplaatst, maar de sensatiekrant Bild smulde ervan. Guttenberg dankt zijn gigantische populariteit echter ook aan een zorgvuldig opgebouwd imago van eerlijk, oprecht en authentiek anti-establishmentpoliticus. Der Spiegel wijst er dan ook op dat de ontdekking dat ook hij niet te vertrouwen blijkt nefast is voor het geloof van de burger in de politiek. En dat was dezer dagen ook in Duitsland sowieso al erg beperkt.
Thomas Verbeke
