Met Europa in de storm publiceert Herman Van Rompuy deze week het relaas van zijn vijfjarige voorzitterschap van de Europese Raad. Volgens Thomas Klau van de European Council on Foreign Relations was hij de juiste man op de juiste plaats.
Vergis u niet: Herman Van Rompuy móést in de schaduw blijven’, zegt Thomas Klau. ‘Dat was nu eenmaal zijn rol. Hij werd gekozen om compromissen te maken en om het evenwicht te bewaken tussen de kleine en de grote lidstaten, tussen de arme en de rijkere. Een nieuwe rol, maar hij heeft de job van voorzitter van de Raad wel geloofwaardig gemaakt. Het was op zijn minst een stabiel voorzitterschap. Bovendien had hij weinig middelen en personeel ter beschikking, wat zijn bewegingsruimte beperkte, terwijl het een technisch erg moeilijke job is. Komt daarbij nog dat zijn eerste mandaat samenliep met de zwaarste EU-crisis ooit. Als je dat alles in rekening brengt, moet je het een succes noemen dat Van Rompuy geen grote fouten heeft gemaakt en dat er al bij al weinig kritiek was van de andere instellingen en de lidstaten. Hij heeft ook veel frustraties weten weg te masseren, vooral over de Duitse dominantie bij de kleine en economisch zwakkere landen.’
Was hij niet té voorzichtig?
THOMAS KLAU: Het had zeer nefast kunnen zijn, als hij zich meer in de schijnwerpers van de media had gewerkt. Sommigen hebben destijds voor de Britse ex-premier Tony Blair gepleit, en die had vast meer geroepen in de media. Daarmee oogst je misschien even wat lof bij pers en publiek, maar daarna ben je voor de rest van het mandaat wel alle krediet kwijt bij de lidstaten. Dat is trouwens de zwakte van deze job, niet van de persoon die hem invult. De lidstaten hebben de job ook bewust zo zwak gemaakt: discretie primeerde op mediaoptredens met brio. Van Rompuy was daarvoor de juiste man op de juiste plaats. In vergelijking met Commissievoorzitter José Manuel Barroso en EU- ‘buitenlandchef’ Catherine Ashton was hij de minst zwakke van de drie. Ik heb zelf ervaren dat hij privé veel kritischer is over de Duitsers dan publiek. Zeker in volle crisis heeft hij zich in de coulissen heftig verzet tegen misverstanden en foute analyses van regeringsleiders.
Had hij zich niet scherper kunnen verzetten tegen de dominantie van Duitsland?
KLAU: Kanselier Angela Merkel was bij het begin van de crisis zeer rigide in haar besparingsvisie, maar is flexibeler geworden. Daar heeft Van Rompuy ongetwijfeld een rol in gespeeld, maar hoe groot die is, zal allicht pas later blijken.
Wie zoeken we als opvolger?
KLAU: Opnieuw een discrete bemiddelaar. De voorzitter van de Europese Commissie zou daarentegen zichtbaarder moeten zijn, omdat die gelegitimeerd wordt door de Europese kiezers. Een ideale opvolger voor Van Rompuy zie ik niet, maar de gewezen Italiaanse premier Mario Monti zou een goede keuze kunnen zijn. Die heeft intellectuele autoriteit, kan erg efficiënt zijn bij het maken van compromissen in de coulissen, en communiceert in zijn publieke optredens bescheiden maar precies. Ook de huidige Deense premier Helle Thorning-Schmidt is een mogelijkheid. Een van de nieuwe gezichten van de EU zou toch een vrouw moeten zijn.
Thomas Verbeke
‘In vergelijking met Barroso en Ashton was Van Rompuy de minst zwakke van de drie.’
