Knoeit Verhofstadt I meer of minder dan Dehaene II?
Paars-groen en de dioxinecrisis: is het een kwestie van kwakkelende communicatie alleen? Of slaagt deze regering er ten gronde niet in om de crisis te beheersen? En knoeit ze dan meer, minder of evenveel als de vorige regering? De antwoorden: nee, amper en ongeveer evenveel. En dat kan moeilijk anders. “Crisiscommunicatie vooronderstelt crisismanagement, anders span je het paard achter de kar”, zegt een VLD-bron. “En dat is wat de regering nu al geruime tijd node moet doen omdat het instrumentarium om de crisis te managen ontbreekt.”
De oorzaak van deze crisis is vanaf het begin het ontbreken van eenheid en systematiek in de controle van de voedselketen geweest, en de gebrekkige coördinatie tussen diverse diensten. En omdat de politieke wereld moet terugvallen op diezelfde manke logistiek om de crisis aan te pakken, blijft de kortsluiting voortduren. Een regeringsbron geeft een voorbeeldje: “De structuren van de diensten van Landbouw en Volksgezondheid zijn op 13 juni niet veranderd. En hoewel er veel ambtenaren zijn die vanaf het begin van de crisis hun uiterste best hebben gedaan, blijft het wantrouwen groot. Voor de enen blijven de anderen die van de Boerenbond en omgekeerd die van het IVK.”
Onder meer wegens het ontbreken van een gepast instrumentarium duurde het een hele poos vooraleer een systeem op poten was gezet om snel en massaal stalen te nemen. Er zaten mazen in het net, zoals bleek uit het verhaal van de firma Dossche.
Pas als het beloofde Federaal Agentschap operatief zal zijn, kunnen de structurele oorzaken van deze en potentiële crisissen met iets meer kans op slagen worden aangepakt. Maar dat is niet voor morgen. In afwachting blijft het behelpen en afspraken maken om de schade te beperken. Zo onder meer met de banken over goedkope kredieten.
Een vroegere medewerker van ex-minister Marcel Colla (SP) schetst de aard van deze crisis: “Tien dagen voor de verkiezingen kwam Luc Van den Bossche en die dacht: We zullen dat varkentje wel eens wassen. Na de verkiezingen kwam Guy Verhofstadt en hij dacht hetzelfde. Maar het varkentje liet zich niet wassen.”
Geen aanwijsbare politieke fouten dus? Toch wel. Zo heeft de vorige regering te vroeg de indruk gewekt dat de crisis onder controle was. Ook regeringscommissaris Freddy Willockx (SP) noemt het vandaag “een objectief feit” dat de vorige regering de referentieperiode van de besmetting “te beperkend” heeft bepaald “zonder dat daar een gegronde motivatie voor was”. Zoals eind juli bleek, is er ook na januari besmet veevoeder in de voedselketen terechtgekomen. “België heeft Europa blaasjes wijsgemaakt. Te goeder of te kwader trouw, dat weet ik niet en dus wil ik me er ook niet over uitspreken.”
De VLD is op dat punt iets affirmatiever. “Wij mogen de rotzooi van de vorige ploeg opkuisen”, zegt VLD-voorzitter Karel De Gucht. “We zijn gestraft voor het wantrouwen van de Europese Commissie omdat de vorige regering de Commissie boudweg heeft bedrogen”.
België heeft de Europese zenuwen meer dan eens op de proef gesteld. De lijst van besmette bedrijven die aan Europa werd overhandigd, bleek telkens weer “voorlopig”. Dat kwam omdat de regering Dehaene met “negatieve” lijsten werkte, in de hoop en de veronderstelling dat ze de besmette bedrijven sluitend in kaart kon brengen. Een week voor de verkiezingen rees over die methode nog een meningsverschil binnen de regering. Luc Van den Bossche (SP) achtte het wijzer om te werken met “positieve” lijsten van gegarandeerd veilige bedrijven. Dat ging sneller en was ook veiliger zolang de besmetting niet met absolute zekerheid kon worden gelokaliseerd. Door andersom te werken zou de onzekerheid groeien telkens als er nieuwe “onveilige” bedrijven aan de lijst moesten worden toegevoegd. En zo geschiedde. Zowel voor de sector als voor Europa was het lange wachten op “de lijst” bron van veel gramschap.
Het geduld van Europa was dus al ver zoek toen Verhofstadt I aantrad, en de onbehouwen stijl waarmee Van den Bossche in het Veterinair Comité een en ander was komen “toelichten” ging ook niet onopgemerkt voorbij. Europa sloeg hard terug met de verplichting van PCB-tests.
Het is niet zonder een zucht van verlichting dat de Belgische regering vorige week het nieuws over besmet Frans veevoeder vernam. En ook uit het noorden van Europa, Scandinavië, sijpelen verontrustende berichten binnen over de kwaliteit van zalm en andere delicatessen. Heel binnenkort staat een onderzoekscommissie voor de heikele karwei om na te gaan of de Belgische variant van deze Europese problematiek al dan niet behoorlijk is aangepakt door de overheid.
Filip Rogiers
