Twee derde van de konsultatiebureaus van Kind en Gezin komt in katolieke, een kwart in socialistische handen. De verzuiling ten top, vindt Patrick Vankrunkelsven (VU).
?DE VERZUILING is duur en legt een hypoteek op de goede spreiding van de konsultatiebureaus van Kind en Gezin,” zegt Patrick Vankrunkelsven, huisarts en ondervoorzitter van de VU. ?Ik begrijp die kritiek niet, want die verzuiling schrikt de bevolking niet af. Het is bovendien geen doelstelling van Kind en Gezin om de verzuiling te doorbreken,” zegt Lieven Vandenberghe, administrateur-generaal van de openbare instelling die zich bekommert om de gezondheid van de kinderen tot drie jaar. Zijn Kind en Gezin werd vorige week nog door een andere VU’er, voorzitter Bert Anciaux, onder vuur genomen.
Sinds 1 januari zijn de konsultatiebureaus van Kind en Gezin op een nieuwe leest geschoeid. Van de meer dan duizend lokaties voor raadplegingen blijven er geen driehonderd (284) over. Om budgettaire redenen en omdat de bezoeken terugliepen, gooit de instelling het over een andere boeg. In feite is de omschakeling al een tijdje bezig. Deze maand start jaar drie van een vijfjarenplan dat de organizatie een ander uitzicht moet geven.
?Straks zullen er 327 konsultatiebureaus zijn, als we de zogeheten antennes en de preventieve zorgcentra meerekenen,” aldus Vandenberghe. Antennes beschikken over dezelfde infrastruktuur als een konsultatiebureau maar zijn minder dagen open en zijn organizatorisch afhankelijk van zo’n bureau. Zorgcentra richten zich specifiek op de kansarme gebieden, zijn bijna de hele week geopend en werken ook prenataal.
Voor de echte omschakeling geeft Kind en Gezin zich nog eens drie jaar de tijd. Dat alle lokalen niet zijn aangepast en dat hier en daar nog een bureau zal verhuizen, vindt de direktie in Brussel geen probleem. Wel verandert vanaf januari de inhoudelijke aanpak. Volgens het nieuwe programma zouden de kinderen in hun eerste drie levensjaren tien bezoeken aan één van de Vlaamse konsultatiebureaus moeten brengen.
OP LOOPAFSTAND.
Met minder bureaus wil de openbare instelling meer kansarme gezinnen bereiken. Van het sukses van die politiek is niet iedereen overtuigd. Daar bovenop komt er andere kritiek op de invulling. Patrick Vankrunkelsven vindt dat Kind en Gezin de verzuiling institutionalizeert. Natuurlijk werd er al van in de tijd van het Kinderheil een beroep gedaan op vrijwilligers, die in de meeste gevallen werden gerekruteerd bij de Katolieke Arbeidersvrouwen (KAV) of bij de Socialistische Vooruitziende vrouwen (SVV). Maar er waren ook politiek neutrale dameskomitees. Zoals in Laakdal, de gemeente waar Vankrunkelsven burgemeester is en waar zijn grootmoeder tijdens de Tweede Wereldoorlog met een voorloper van dat Kinderheil begon.
Tot vandaag bestaan in de vier kernen van de gemeente pluralistische komitees die de vrijwilligers voor Kind en Gezin leverden. Straks blijft er misschien één antenne over. Daarover wordt nog geruzied. Vankrunkelsven wil aannemen dat er moet worden afgeslankt, al acht hij de ingreep veel te fors. ?Bijna drie op vier Vlaamse bureaus verdwijnt. Een van de troeven, dat het konsultatiebureau om de hoek lag, gaat daarbij verloren.” Maar hij maakt zich vooral boos om de spreiding. Vankrunkelsven heeft geen kritiek op de administratie van Kind en Gezin, die werkte volgens objektieve gegevens. Het liep wel goed mis in de politiek samengestelde raad van bestuur. Aldus de burgemeester.
?De administratie kwam uit bij vier konsultatiebureaus voor de regio Geel : in Geel zelf, in Mol, in Balen en een vierde voor Laakdal en Meerhout samen. Uiteindelijk besliste de raad van bestuur dat er vijf bureaus zouden komen. Nu is er geen in Laakdal of Meerhout, maar zijn er wel twee in Geel en twee in Mol. In Balen blijft er één.” Zelfs als er argumenten zouden zijn om de grotere gemeenten twee bureaus te geven, dan nog snapt Vankrunkelsven geen snars van de spreiding binnen die gemeenten. Naar goede Belgisch gewoonte krijgen de socialisten en de katolieken in Mol en Geel elk hun bureau, bij wijze van spreken naast de deur. Zinloos.
?In die gemeenten zijn er nu twee bureaus op loopafstand van mekaar. Waaruit ik alleen kan besluiten dat de verzuiling de goede spreiding hypotekeert. Zelfs mensen van de administratie zeggen mij dat ze kop noch staart krijgen aan de beslissingen van de raad van bestuur. Het gevolg is wel dat de ouders nu verplicht worden om voor een neutrale kontrole een keuze te maken tussen een rood of een groen bureau, namelijk in een gebouw van de kristelijke of de socialistische vakbond.”
EEN KOMEDIE.
Vankrunkelsven trok met de vrijwilligers uit Laakdal naar voorzitter Paula D’Hondt (CVP) van Kind en Gezin. Hij bekloeg er zich over dat zowat twee derde van de bureaus in handen komen van Kind en Preventie (van de KAV waaruit ook D’Hondt afkomstig is) en dat een kwart aan de socialistische SVV is toegewezen (vooral in de grotere centra). De derde traditionele politieke familie, de liberale, speelt niet mee. Slechts een minuskuul deel van de konsultatiebureaus komt in handen van pluralistische verenigingen zonder winstoogmerk (VZW’s) of van openbare besturen (gemeenten, OCMW’s).
Paula D’Hondt antwoordde dat we nu eenmaal in een verzuild land leven. Bovendien kwamen er weinig aanvragen van de gemeenten, aldus de voorzitster. ?Dat is niet zo verwonderlijk, want in bijna elke Vlaamse gemeente zijn de CVP of de SP mee aan de macht, en die hebben nauwe banden met de KAV en de SVV,” weerlegt Vankrunkelsven. ?Bovendien is amper één vierde van de zestig gemeentelijke aanvragen ingewilligd, dat is een laag percentage.”
De burgemeester maakt zich druk dat gemeentelijke initiatieven weinig kans maken, maar dat Kind en Gezin wel konsultatiebureaus toevertrouwde aan VZW’s die nog moesten worden opgericht, of zelfs gewoon aan Linda Huybrechts uit Geel. ?Als ze maar tot de goede zuil behoren.” En, voor de duidelijkheid : ?Ik heb niets tegen de KAV, maar dat is een vereniging die de immateriële en materiële belangen van haar leden verdedigt. Die dus per definitie niet het algemeen belang moet dienen ?” De huisartsen uit de regio die belangstelling voor de konsultatiebureaus betonen, mogen op sollicitatiegesprek in het KAV-gebouw van Turnhout.
Gemeentelijke initiatieven worden bemoeilijkt, vindt Vankrunkelsven. Als Laakdal een antenne wil, moet de gemeente op zoek naar een voogdij-konsultatiebureau. Omdat de gemeente principieel niet van een zuil wil afhangen en er weinig gemeentelijke initiatieven zijn, is die zoektocht ver van simpel. In het nabijgelegen Limburg is er geen gemeentelijk konsultatiebureau (32 KAV, 7 SVV). In de provincie Antwerpen zijn er twee (Edegem en Willebroek). Uiteindelijk werd de gemeente Willebroek aangezocht. Maar dat mag niet van Kind en Gezin : de voogdijmoeder moet uit de eigen of een aangrenzende regio komen. ?Het wordt stilaan een echte komedie, als tijdens de wedstrijd de spelregels worden vastgelegd,” zucht Vankrunkelsven.
Laakdal heeft nog geen antenne. De raad van bestuur van Kind en Gezin kwam, bij staking van stemmen, niet tot een keuze tussen KAV of gemeente. ?Kind en Gezin wilde ons niet aanvaarden omdat de voogdij te ver is en voor de KAV-antenne was er geen meerderheid.” Intussen probeert de KAV wel CVP-gezinde komiteedames aan zich te binden met de belofte dat zij er voor kan zorgen dat er een antenne komt, als dat maar los van de gemeente gebeurt de CVP zit in Laakdal in de oppositie en dorpspolitiek kan zo mooi zijn. En de Kristelijke Mutualiteit (CM), een andere poot van de zuil, heeft alvast een oogje laten vallen op het parochiecentrum in Klein-Vorst. Voor de konsultaties.
DE KAV VERLIEST.
Ten gronde betreurt Vankrunkelsven dat Kind en Gezin de verzuiling vereeuwigt en dat de huisartsen niet bij het projekt worden betrokken. ?Het was zoveel eenvoudiger om alle OCMW’s één konsultatiebureau te geven, voor de grotere gemeenten meerdere of aangevuld met antennes. Dan voltrekt de spreiding zich hoe dan ook.”
Volgens Vankrunkelsven zou wat nu gebeurt wel eens een belangrijke stap naar de privatizering van Kind en Gezin kunnen zijn. ?Mensen uit de administratie zeggen mij dat de zuilen zo hard gevochten hebben voor de bureaus, dat ze die nooit meer lossen. Ze willen die best wel zelf runnen. Dat is institutionele verzuiling. In mijn visie konden de OCMW’s een beroep doen op de bestaande vrijwilligers. Die zouden dat zeker doen. Maar dat is niet eens overwogen.”
Administrateur-generaal Vandenberghe verdedigt het beleid van Kind en Gezin. ?Begin vorig jaar trokken we met het direktiekomitee drie maanden door heel Vlaanderen. We nodigden alle gemeenten en OCMW’s uit om mee te werken. Van 200 gemeenten kregen we een officiële brief dat zij het konsultatiebureau van een zuil steunen. De overgrote meerderheid van de Vlaamse gemeenten wenst terzake dus geen initiatief te nemen maar stelt de infrastruktuur wel ter beschikking. Of wij daarmee de verzuiling in de hand werkten ? Neen, want wat nu voorligt is minder verzuild dan wat vroeger bestond. Toen waren er amper initiatieven van gemeenten of OCMW’s, nu 25. Wij wensen ook geen tabula rasa met het verleden. Wij verschillen wat dat betreft niet van ziekenhuizen of scholen, die ook verzuild zijn. Zolang dat de drempel niet verhoogt, kan dat geen kwaad. Dat er in Geel twee konsultatiebureau vlakbij elkaar staan ? U kan dat politiek interpreteren. Wij vertrekken van wat wordt aangeboden. De spreiding moet pas binnen drie jaar gerealizeerd zijn.”
En, tot slot : ?Als de politici kritiek hebben, moeten zij zich tot de Vlaamse regering richten. Het is geen doelstelling van Kind en gezin om de verzuiling te doorbreken. Wij leven in een samenleving en van ons wordt niet verwacht dat wij het politieke landschap negeren.” Maar als dat zo is, is dat landschap toch geschakeerder ? Er zijn nog partijen afgezien van de CVP en SP. ?Of de KAV een politiek gebonden organizatie is, weet ik niet,” zegt Vandenberghe.
?Ik weet wel dat zij al zeventig jaar zestig procent van de preventieve kinderzorg organizeert. Uitgerekend de KAV wordt het ergst getroffen, want er gaan 130 konsultatiebureaus dicht. Kind en Gezin is wat blij dat zij op zulke organizaties kan rekenen. Wie gaat dat overnemen ? Het waren niet de eigen konsultatiebureaus van Kind en Gezin die in het verleden de meest suksesvolle waren. Al de rest is kommentaar. Misschien korrekt, maar voor ons onbelangrijk. Wat telt, zijn de doelstellingen.”
Peter Renard
Patrick Vankrunkelsven : Dit is een stap naar privatizering. De zuilen hebben zo hard gevochten dat ze de bureaus niet meer lossen.
Lieven Vandenberghe (Kind en Gezin) : Van ons wordt niet verwacht dat wij het politieke landschap negeren.
