Alles moet weg. Het grootste veilinghuis op het internet, eBay, is ook de grootste rommelmarkt.
Een telefoontoestel uit 1914, een houten replica van een Harley-Davidsonmotorfiets op ware grootte, cactussen, vogelvoeder, een stenen boeddha, sofa’s uit de sixties, een gebruiksaanwijzing voor een stoomlocomotief uit 1846, nummerplaten, een Jaguar, The Beatles Celebration op dvd, Mexicaanse armbanden, een doos jojo’s, Patek Philippe-horloges (gaan tot 3500 dollar), een door Michael Jordan gesigneerd shirt (900 dollar), een paar door Jordan gedragen Nike-schoenen (3500 dollar), faxapparaten, Technics-platenspelers, zelfreinigende kattenbakken, een draagbaar zwembad, antieke tv-toestellen, Fisher Price-mannetjes, Space Invaders (een van de eerste elektronische games), een Chevrolet Camaro uit ’71, een eerste uitgave van Gone With The Wind uit ’36 (7500 dollar)… Je kan het zo gek niet bedenken of het is wel te koop bij eBay, ’s werelds grootste on-lineveilinghandelaar. Het bedrijf uit California heeft in de vijf jaar van zijn bestaan al meer dan 130 miljoen artikelen geveild, elke dag worden zo’n 350.000 nieuwe waren op de site geplaatst. Gemiddeld heeft eBay meer dan 4 miljoen artikels in zijn catalogus staan, gespreid over meer dan 4000 categorieën.
Een overweldigend aanbod, kortom. Zowel in de positieve als de negatieve zin. Positief, want je vindt álles, zolang het maar niet illegaal is. Negatief, want je moet er uren naar zoeken. Ben je op zoek naar pakweg oosterse antiek, dan heeft eBay makkelijk vier- of vijfduizend artikelen die je kunnen interesseren. Wanneer je alle foto’s van die spullen hebt bekeken, heb je allang geen zin meer om te kopen. Bovendien bestaat het aanbod voor negentig procent uit rotzooi. EBay is dus niet alleen het grootste veilinghuis op het internet, maar ook de grootste rommelmarkt. Heel opvallend trouwens: naast heel wat te koop aangeboden producten staat nog geen enkel bod. Nu is het wel zo dat veel kopers wachten tot het allerlaatste moment om toe te slaan, maar dat neemt niet weg dat veel spullen gewoon in de kelder blijven staan.
DE GOEDKOOPSTE FLES COLA
Volgens Pierre Omidyar, nog geen dertig jaar oud toen hij in ’95 van start ging met eBay, is de wereld één grote veilingvloer. En hoe makkelijker kopers en verkopers elkaar kunnen vinden, hoe eerlijker de handel zal verlopen. Verkopers kunnen er namelijk op rekenen dat ze voor waardevolle artikelen een goede prijs krijgen, want hun koperspubliek beperkt zich niet tot één stad of één veilingzaal. Kopers hebben op hun beurt de garantie dat ze niet te veel betalen, want ze kunnen prijzen over de hele wereld vergelijken. De waarde van een ‘zeldzaam’ product wordt te allen tijde afgemeten naar het aanbod elders.
Dat is slecht nieuws voor antiquairs, die hun winstmarges danig moeten inkrimpen. Zij zijn dan ook de eersten die te lijden hebben onder het succes van eBay, samen met de organisatoren van rommelmarkten. Uitweg: mee verhuizen naar het internet. Daar verdienen ze minder per artikel, maar ze verkopen wel méér. Iedereen gelukkig? Economen waarschuwen voor het risico dat on-lineveilingen de notie van een vaste prijs ondermijnen. Het internet geeft immers aanleiding tot een markt waarin kopers en verkopers onderhandelen over élk mogelijk product. Dat blijkt wel uit het ontstaan van zogenaamde omgekeerde veilingen, waarbij een koper een prijs vastlegt voor het product dat hij wil hebben, waarna het veilinghuis op zoek gaat naar een verkoper die aan die prijs wil leveren. Bekendste voorbeeld is priceline.com. Voor een destabilisering van de markt hoeft echter niet gevreesd te worden, want veilingen concentreren zich toch voornamelijk op producten waarvan de waarde niet meteen vastligt. Collector’s items, antiek meubilair, een handtekening van Michael Jordan… Het moment dat we op het internet gaan zoeken naar de goedkoopste fles cola en de voordeligste 200 gram jonge kaas, lijkt nog veraf.
DE KRASSEN OP EEN STINGRAY
Alles moet weg! Zo bood een zeventienjarige jongen ooit zijn maagdelijkheid via eBay aan. En heeft iemand geprobeerd een menselijke nier geveild te krijgen. De koop werd in beide gevallen tegengehouden, maar rariteiten van die aard leggen wel de zwakte van eBay bloot. Elk zichzelf respecterend veilinghuis voert een kwaliteitscontrole uit op de producten die onder de hamer worden gebracht, bij eBay gebeurt die controle niet. Waardoor de koper is aangewezen op de goede trouw van de verkoper. Die laatste kan zich wel het recht voorbehouden om een bod te schrappen als hij de authenticiteit van de kandidaat-koper in twijfel trekt. Het gebrek aan controle wordt gelukkig ruimschoots gecompenseerd door het Feedback Forum, een plek waar kopers hun ongenoegen kunnen uiten over onbetrouwbare en malafide verkopers. Die verkopers kunnen één keer vals spelen, maar geen twee keer. Want het Feedback Forum is een van de drukst bezochte plekken op de eBay-site. Het uitblijven van klachten bewijst dat de informele controle werkt. Gelukkig maar, want oprichter Pierre Omidyar had het Feedback Forum in het leven geroepen omdat hij besefte dat hij nooit zou kunnen instaan voor alle klachten van bedrogen kopers. De vrees dat het forum niets dan scheldproza zou opleveren, bleek ongegrond. Meer nog, sommige verkopers werden en worden geprezen voor hun correcte manier van handelen. Een tweede onverhoopte neveneffect: verkopers prijzen hun waar aan, maar laten ook eventuele mankementen zien, zodat ze achteraf niet van valse praktijken kunnen worden beschuldigd. Zo krijg je bijvoorbeeld close-upfoto’s te zien van de krassen op een prachtige Stingray uit ’74. Of je kan lezen waar je een antieken kastje wél en niét voor kan gebruiken, wil je het ding in één stuk houden. Een tafel die wordt aangeboden voor 5000 dollar maar waarvan enkel een foto mét tafellaken te zien is, blijft daarentegen zonder bod. Omidyar: ‘We leren onze klanten om elkaar met respect te behandelen.’
GENIETEN VAN HET LEVEN
Het verhaal van eBay is in verschillende opzichten een uniek verhaal. Niet het minst omdat het bedrijf al vanaf dag één winst maakt. Verkopers betalen een klein vast bedrag (om en bij de tien frank) voor elk product dat ze in het eBay-uitstalraam plaatsen en staan een percentage van de uiteindelijke verkoopprijs aan het veilinghuis af. De omzet na de eerste maand bedroeg niet meer dan 1000 dollar, maar elke maand verdubbelde dat cijfer, zodat eBay al snel boven de 25.000 dollar (een miljoen frank) zat. De kosten van technologie en webontwikkeling stegen mee, maar overschreden de inkomsten nooit. Hoogst uitzonderlijk in de internetsector. Tijdens de opstartfase zorgde Omidyar overigens in zijn eentje voor het oppoetsen en upgraden van zijn website. Zijn eerste werknemers moesten hun bureau zelf in elkaar schroeven en zaten in opklapbare strandstoeltjes.
Financiële zekerheid kwam er in ’97, toen Omidyar zo’n 260 miljoen frank binnenhaalde van de participatiemaatschappij Benchmark Capital. Een investering die Benchmark zich niet heeft beklaagd, want hun aandeel is drie jaar later zestien miljard frank waard. Enkele maanden voor de beursgang van eBay, trok Pierre Omidyar zich terug en liet het bestuur over aan Meg Whitman, die al flink carrière had gemaakt bij Disney en Hasbro. Omidyar verhuisde naar Frankrijk, waar hij zijn kinderjaren doorbracht. Hij ontfermt zich er over de Europese expansie van eBay (Groot-Brittannië en Duitsland hebben al een eigen ‘filiaal’), maar zou er niet in de laatste plaats van het leven genieten. De concurrentie bijt zich intussen de tanden stuk. Het hoeft geen betoog dat het succes van eBay grote elektronica- en internetbedrijven jaloers maakt. Yahoo!, een van de grootste publiekstrekkers op het internet, zette een eigen veilingsite op, Amazon deed hetzelfde. Geen van hen haalt echter de trafiek en de omzet van eBay. Verklaring? Het immense aanbod, dat blijkbaar toch veeleer een aanmoedigend dan een ontmoedigend effect heeft op de kandidaat-koper. Het bewijs: elke bezoeker van eBay surft gemiddeld een uur en 45 minuten per maand door de site. Ter vergelijking, Amazon.com kan zijn bezoekers gemiddeld slechts dertien minuten per maand vasthouden. Misschien even belangrijk in het succesverhaal zijn de schijnbaar onwrikbare ethische principes van oprichter Omidyar. Waar de concurrentie vooral de indruk geeft een stuk van het marktaandeel te willen inpikken, praat de man uit San Francisco enkel over het streven naar een zo eerlijk en democratisch mogelijke handel. Makkelijk praten natuurlijk, als je in vijf jaar een persoonlijk fortuin hebt opgebouwd van twintig miljard frank.
Bart Vandormael
