Is Marc Van Hoey, huisarts en voorzitter van de vereniging Recht op Waardig Sterven, schuldig aan doodslag of zelfs moord? De huisarts pleegde een omstreden euthanasie op een bejaarde patiënte, en het Antwerpse gerecht onderzoekt de zaak. Van Hoey ontkende in de media dat hij in de fout ging en probeert nu onder andere vrijmetselaarsloge De Gulden Passer in te schakelen om hem te steunen.

Eerst de feiten. Marc Van Hoey paste in juni dit jaar euthanasie toe op een 85-jarige vrouw die niet meer wilde voortleven na het overlijden van haar dochter. Het hele verhaal werd gefilmd door een Australische tv-ploeg die een documentaire over euthanasie maakte. In de film noemt de vrouw het verlies van haar dochter ‘een ondraaglijk leed’. Volgens Van Hoey was de vrouw levensmoe. Het parket werd ingeschakeld door de Euthanasiecommissie, die toezicht houdt op de naleving van de euthanasiewet. Wim Distelmans, covoorzitter van de Euthanasiecommissie, kan om deontologische en wettelijke redenen niet ingaan op het dossier, maar maakt wel enkele kanttekeningen.

WIM DISTELMANS: De commissie kon niet anders dan deze zaak aan het parket doorspelen. Dat móéten we doen zodra één of meer grondvoorwaarden voor euthanasie geschonden zijn. De persoon moet wilsbekwaam zijn, en de schriftelijke euthanasievraag moet vrijwillig en duurzaam zijn, dus niet eenmalig. Het moet bovendien om een ernstige, ongeneeslijke aandoening gaan, en als gevolg daarvan moet de patiënt ondraaglijk lijden. Al die punten van de euthanasiewet moet je strikt interpreteren en toepassen. De commissie heeft geoordeeld dat een aantal voorwaarden niet vervuld is. Het is nu aan het parket. Persoonlijk vind ik dat de euthanasiewet nog moet worden uitgebreid, maar zonder aan die grondvoorwaarden te raken.

Dokter Van Hoey was ook betrokken bij de euthanasie van Hugo Claus, en werd in de nasleep daarvan veroordeeld voor schending van het beroepsgeheim. Wist de commissie dat ook dit euthanasiedossier over Van Hoey ging?

DISTELMANS: Nee, want alle dossiers worden anoniem beoordeeld en onderzocht. Als een meerderheid van de commissieleden vindt dat er iets schort of meer informatie nodig is, kan ze het dossier met de namen van de betrokken artsen en patiënten bekijken. We wisten dus pas ná dat eerste onderzoek over welke arts het ging. En pas als twee derde van de leden vindt dat een dossier naar het parket moet worden gestuurd, gebeurt dat. Dat staat zo in de wet. In dit geval waren de zestien commissieleden unaniem.

In de tv-documentaire vraagt de journalist aan Van Hoey of er geen psychiater bij de euthanasie moest worden betrokken. Moest dat?

DISTELMANS: Als een patiënt niet terminaal is, moet er sowieso een derde arts geraadpleegd worden, die specialist is in de aandoening waaraan de patiënt lijdt. En bij een euthanasieverzoek wegens psychisch lijden moet altijd een psychiater om advies gevraagd worden. Dokter Van Hoey heeft zelf in de media verklaard dat hij geen psychiater heeft geraadpleegd. Voor alle duidelijkheid, de Euthanasiecommissie heeft de zaak beoordeeld vóór die film is uitgezonden. We hebben geoordeeld op het dossier, de aangifte van de euthanasie, en de argumentatie van de arts. We evalueren vooral inhoudelijk of een euthanasie verantwoord was.

Volgens onze informatie is de euthanasie binnen de maand en dus sneller uitgevoerd omdat die tv-ploeg vroeger naar Australië zou terugreizen.

DISTELMANS: Dat moet u aan het parket vragen. Kijk, de grijze zone zit niet bij de euthanasiewet, want die stelt duidelijke formele én inhoudelijke voorwaarden. De grijze zone zit vandaag veeleer bij overlijdens door palliatieve sedatie. De recentste cijfers bewijzen dat bij 12 à 15 procent van de overlijdens palliatieve sedatie werd toegepast. Vóór de euthanasiewet was dat maar 8 procent. Met andere woorden: het fenomeen neemt toe. Palliatieve sedatie wordt niet gecontroleerd, en is niet aan wettelijke voorwaarden onderworpen zoals euthanasie. Ik vind dat men ook palliatieve sedatie verplicht zou moeten registreren, want het kan ook zonder toestemming van de patiënt. Een arts kan er zelf over beslissen – en dat is soms ook nodig, wanneer een patiënt bijvoorbeeld niet meer aanspreekbaar is. Bovendien zijn er nog altijd ziekenhuizen en zorginstellingen die principieel euthanasie weigeren, maar hun patiënt wel palliatief sederen. Dat is een beslissing over het levenseinde van iemand, maar ze gebeurt zonder enige controle of registratie. Bij de VUB beginnen we binnenkort met een verplichte registratie bij palliatieve sedatie.

Volgens Van Hoey was zijn patiënte levensmoe. Is dat geen geldig motief voor euthanasie?

DISTELMANS: Er bestaan nogal wat misverstanden over het begrip ‘levensmoe’. Bejaarde mensen kunnen aan diverse kwalen lijden. Elk van die kwalen op zich hoeft niet ondraaglijk te zijn, maar het geheel kan wel een ongeneeslijke aandoening vormen, een zogenaamde polypathologie. We zien dat bejaarde mensen om die reden euthanasie vragen, en het kan ook perfect volgens onze euthanasiewet. Maar levensmoeheid is geen passe-partout. Een hoogbejaarde die zegt dat hij levensmoe is maar voor de rest gezond is, voldoet niet aan de grondvoorwaarden voor euthanasie.

De vrouw in kwestie wilde blijkbaar niet meer voortleven, drie maanden na de dood van haar dochter.

DISTELMANS: Los van het concrete dossier: wie een rouwproces doormaakt, lijdt ongetwijfeld. Maar is dat onomkeerbaar en ondraaglijk lijden? We weten uit wetenschappelijk onderzoek dat een rouwproces niet een paar maanden duurt, maar vaak een jaar en zelfs langer.

Van Hoey voert campagne

Intussen probeert dokter Marc Van Hoey een steuncampagne op gang te trekken via een Facebook-pagina. Hij schreef ook naar de bestuursleden van Recht op Waardig Sterven (RWS) om aan te dringen op hun publieke steun. Op de website van de vereniging verschenen enkele tientallen steunbetuigingen van leden, maar de bestuursleden van RWS zijn grondig verdeeld over de hele zaak.

Opvallend is dat Van Hoey ook de Antwerpse vrijmetselaarsloge De Gulden Passer inschakelt, waarvan verscheidene Antwerpse politici en magistraten lid zijn. In een e-mail, die in het bezit is van Knack, roept hij zijn logebroeders op om te zijnen gunste ’te reageren’ omdat hij onder vuur zou liggen: ‘Ik wordt (sic) beschuldigd van moord door een mediaheisa als gevolg van een gewilde perslek bij de evaluatiecommissie euthanasie.’

Hij schrijft dat ‘de pers bewust foute info’ over zijn zaak verspreidt. Wat die foute informatie precies is, wordt niet verduidelijkt. De e-mail vervolgt met een oproep: ‘Geef je reacties, post een brief en reageer (…) Alleen zo kan de maatschappij het tij keren want het doet goed gesteund te worden door mails, telefoons en sms en maar dat komt niet naar de buitenwereld… Aarzel niet deze mail rond te sturen.’ Van Hoey besluit zijn e-mail met ‘uit naam van mijn kinderen, mijn lieve vrouw en de familie dank ik jullie van harte’.

Wim Distelmans werd vorige week maandag door het Antwerpse parket verhoord over de zaak. Marc Van Hoey wilde geen enkele vraag van Knack beantwoorden.

DOOR JAN LIPPENS

‘De Euthanasiecommissie kón niet anders dan deze zaak aan het parket doorspelen.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content