Duizenden aanwezigen namen afgelopen zaterdag in en rond de Antwerpse kathedraal afscheid van een icoon van de emopolitiek, Marie-Rose Morel – maar ook van een politieke partij, Vlaams Belang.
Met zo’n tweeduizend kwamen ze vorige zaterdag naar de kathedraal van Antwerpen voor de plechtige, perfect geregisseerde uitvaart van Marie-Rose Morel. De gewezen Vlaams Belangpolitica overleed vorige week na een slepende ziekte.
Met de hulp van de media die haar strijd tegen baarmoederkanker van dichtbij volgden, was Morel van een politiek harde tante – een imago dat zij zichzelf destijds graag aanmat – een emopolitica geworden. Er klaterde bij de aanwezigen spontaan applaus toen haar kist de Antwerpse kathedraal werd binnengedragen. En er werd gehuild door mensen die haar nooit hadden ontmoet en die in het beste geval alleen haar columns in Het Laatste Nieuws hadden gelezen.
Na de urenlange, traditionele uitvaartdienst antwoordde gewezen voorzitter van Vlaams Belang, Frank Vanhecke, die enkele weken geleden nog met Morel trouwde, minzaam op de liefdevolle vragen van de media – het was ooit anders.
Tijdens een zeer emotionele toespraak had zijn gewezen politieke belager Bart De Wever hem, Vanhecke, ‘een grote mijnheer’ genoemd. De toespraak van De Wever, die zich in de kathedraal publiekelijk op de borst klopte – ‘ik verdien het niet om hier te staan’ – omdat hij ooit met Morel had gebroken, werd op krachtig applaus onthaald.
Die beelden van afgelopen zaterdag contrasteren schril met die van de uitdagende Marie-Rose Morel na de veroordeling van haar partij voor racisme en handgemeen met de politie in gemeentehuizen in de Brusselse Rand. Dat waren de jaren dat Marie-Rose Morel, zoals haar vader Chris Morel ooit zei, ‘als een melaatse werd behandeld’.
Dat laatste gold overigens op de duur ook voor de vader, een gewezen topman van Alcatel. In 2004, tijdens een handelsmissie in China, weigerde kroonprins Filip – met wie hij tot dan een uitstekende relatie had onderhouden – met Chris Morel, een China-kenner, te praten. De prins en zijn entourage negeerden hem compleet omdat dochter Marie-Rose was meegereisd om de rolstoel te duwen waaraan hij tot op vandaag gekluisterd zit.
Enkele dagen voor de uitvaart in Antwerpen had een nieuwslezer van de openbare omroep gevraagd wat nu de politieke erfenis was die Marie-Rose Morel heeft achtergelaten.
Een politiek verslaggever die naar eigen zeggen een bevoorrechte band had met de overleden politica, had niet meteen een antwoord klaar. Zijn repliek, en ook die van anderen aan wie dezelfde vraag werd gesteld, bleef in het vage. Want om een heuse politieke erfenis na te laten is Morels passage in de Wetstraat veel te kortstondig geweest.
Van N-VA naar VB
Marie-Rose Morel was amper 38 en moeder van twee kinderen uit een eerste huwelijk met een vooraanstaande arts. Haar vader Chris Morel en haar moeder Myriam van Loon, een bekende figuur in het Antwerpse journalistenwereldje, want ooit medewerkster van Gazet van Antwerpen, bewogen zich in kringen van de Antwerpse CVP. Vader Morel was ooit OCMW-voorzitter voor de CVP in Merksem. De politieke belangstelling van Marie-Rose Morel week dan ook fors af van die van haar ouders.
Tijdens haar universiteitsjaren in Antwerpen en Leuven studeerde Marie-Rose Morel geschiedenis samen met Bart De Wever, toen actief bij het Vlaams-nationalistisch gestemde Katholiek Vlaams Hoogstudenten Verbond (KVHV) en medewerker van het studentenblad Ons Leven.
Behalve belangstelling voor de toenmalige Volksunie toonde Marie-Rose Morel veeleer miss-ambities. In 1994 werd zij Miss Vlaanderen en nam zij ook deel aan Miss België. Na haar studie zou ze trouwens haar eigen hostessen- en evenementenbureau MoreElle oprichten.
Maar de politieke belangstelling blijft. Wanneer de Volksunie in 2001 uiteenspat, volgt Marie-Rose Morel de groep rond Geert Bourgeois en Bart De Wever die de Nieuw-Vlaamse Alliantie oprichten.
Maar voor Morel gaat het niet snel genoeg. In 2004 haalt Filip Dewinter haar naar het Vlaams Blok. Aanleiding was, volgens Morel, het valentijnskartel dat N-VA sloot met CD&V. Maar het sterkste lokmiddel van het Vlaams Blok was een verkiesbare plaats. De toen recente veroordeling van het Vlaams Blok door het Gentse hof van beroep wegens racisme en xenofobie was voor Morel, die ook nooit afstand nam van het 70 puntenprogramma van het Blok, zeker geen bezwaar.
Enkele maanden na de veroordeling van het Blok stapte Morel het Vlaams Parlement binnen, samen met haar gewezen studiemaat Bart De Wever die naderhand ook N-VA-voorzitter werd. De Wever nam het Morel lang kwalijk dat ze alles ondernam om N-VA’ers tot een overstap naar VB te bewegen. Pas toen Morel ziek werd, nam De Wever de oude vriendschap weer op.
Morels verblijf in het Vlaams Parlement was voor het Vlaams Blok alvast een opsteker. Want twee jaar later, bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006, brak zij in haar gemeente Schoten in haar eentje bijna het cordon sanitaire door ruim 34 procent van de stemmen binnen te halen.
Gold dat cordon sanitaire voor haar partij, dan heeft Morel, die het behang van de muren kon charmeren, er in de media nooit veel last van gehad. Zelfs zelfbenoemde Blok-busters onder de journalisten hadden haar privénummers in hun gsm en konden altijd bij haar terecht voor pikante weetjes over de partij.
Toen ze als hoofd van de vakbondscel van Vlaams Belang haar campagne inzette tegen ‘het vermolmde monopolie’ van de vakbonden, kon ze op opvallend veel mediabelangstelling rekenen. Met voor haar goed gevolg, want bij de vakbonden herinneren ze zich tot op vandaag maar al te levendig de dure gevolgen van de acties van Morel onder meer tegen de discriminatie van niet-vakbondsleden door de Fondsen voor Bestaanszekerheid.
‘Emotionalisering van de publieke cultuur’
Maar na de electorale terugval bij de federale verkiezingen van 2007 – een verlies als gevolg van de doorstoot van Lijst Dedecker (LDD) – raakte Vlaams Belang allengs verdeeld. De oudere garde rond Filip Dewinter en Gerolf Annemans nam het voorzitter Frank Vanhecke kwalijk dat hij zich op sleeptouw had laten nemen door Marie-Rose Morel in zijn verzet tegen een kartel met Jean-Marie Dedecker. En gaandeweg werd Marie-Rose Morel zelf de inzet van het interne getwist. Door haar bijzondere relatie met Vanhecke werd ze steeds openlijker de Yoko Ono van de partij genoemd.
Dat Morel zichzelf al eens voorbijliep en vaak haar hand overspeelde, zou de breuk met de partij bespoedigen. Nadat Knack de tweespalt binnen Vlaams Belang had blootgelegd en over de relatie tussen toen al gewezen voorzitter Frank Vanhecke en Marie-Rose Morel geen twijfel mogelijk liet, barstte de oorlog tussen de oude VB-garde en Vanhecke en Morel in volle hevigheid los.
Aanvankelijk ontkenden Vanhecke en Morel hun relatie en kregen ze in de media de nodige ruimte om de waarheid toe te dekken. Er was alleen sprake van oprechte vriendschap, hielden beiden vol.
Pas na de dood van Morel, met wie hij enkele weken eerder was getrouwd, zou Vanhecke een en ander bevestigen met zijn uitspraak dat de mensen hen die kleine leugen over hun relatie wel zouden vergeven.
Zowel Vanhecke als Morel brak in 2010 al met Vlaams Belang. In 2009 kreeg Morel geen verkiesbare plaats meer voor het Vlaams Parlement. Ze werd ook uit het partijbestuur geweerd. De partijtop wraakte haar voor de door haar geambieerde zetel in de raad van bestuur van de openbare omroep.
Afgelopen zaterdag was de breuk met Vlaams Belang voor iedereen zichtbaar. De VB-kopstukken Bruno Valkeniers, Filip Dewinter en Gerolf Annemans waren niet welkom tijdens de uitvaartplechtigheid in de Antwerpse kathedraal.
In 2009 maakte Marie-Rose Morel in een interview met Het Laatste Nieuws bekend dat ze aan baarmoederkanker leed. Ze begon daarop een column in de krant. De lezers maar ook tv-kijkers mochten van dan af haar strijd tegen de ziekte en haar familieleven van dichtbij volgen.
Van dan af werd Morels optreden een voor Vlaanderen althans ongezien voorbeeld van wat de Nederlandse staatssecretaris Ben Knapen ooit bestempelde als ‘de emotionalisering van de publieke cultuur’.
Tegen die emotionalisering had haar gewezen partij geen zinnig weerwoord. Met het binnenhalen van Morel – al was dat niet de bedoeling – heeft Vlaams Belang de eigen neergang bespoedigd. Vorige zaterdag kondigde een opinie-peiling een nieuw fors verlies aan voor Vlaams Belang.
Het mag duidelijk zijn dat afgelopen zaterdag in Antwerpen niet alleen Marie-Rose Morel maar ook haar gewezen partij Vlaams Belang werd begraven.
Misschien was dat haar politieke erfenis.
DOOR RIK VAN CAUWELAERT
Lezers en kijkers mochten haar strijd tegen baarmoederkanker van dichtbij volgen.
