Nu het op de rand van een bail-out balanceert, maakt Spanje zich op voor het grootste sociale protest tot nog toe tegen de regering-Rajoy.
Op15 september vertrekt er vanuit vijf grote invalswegen rond de Spaanse hoofdstad een ‘mars op Madrid’. Het geschatte aantal deelnemers schommelt tussen enkele honderdduizenden en twee miljoen. Tot de betoging is opgeroepen door een breed platform, dat naast de twee grote vakbonden UGT en CCOO bestaat uit 150 kleinere beroepsverenigingen en vertegenwoordigers van de culturele en sociale sector.
Het platform werd opgericht nadat premier Mariano Rajoy op 13 juli een nieuwe reeks besparingsmaatregelen had afgekondigd. ‘Met de uitbreiding van het sociaal front laten we zien dat de afkeuring van de blinde besparingspolitiek verder gaat dan louter syndicale eisen’, zegt Luis Maria Gonzales, woordvoerder van CCOO in Madrid.
Door eerst te ontkennen en dan weer te bevestigen dat de belastingen worden verhoogd en door zich klunzig te verstoppen achter zijn vicepremier Saenz de Santamaria, heeft premier Rajoy al heel wat krediet verspeeld. De betoging moet nu al dat opgekropte ongenoegen naar Madrid kanaliseren. ‘We willen een massa op de been brengen die de hele samenleving vertegenwoordigt’, zegt Daniel Matoses, de voorzitter van de Central Sindical Independiente y de Funcionarios (CSI-F) in Valencia.
Daarbij ongetwijfeld heel wat verpleegkundigen en leraars (die hun salaris met 10 procent zagen ingekort), brandweermannen en militairen (5 procent minder salaris en verlies van 13e maand, zoals alle ambtenaren), dokters (25 tot 30 procent minder koopkracht sinds 2008) en wellicht ook een pak gepensioneerden en werklozen (10 procent minder uitkering na zes maanden).
Ook de mijnwerkers uit Asturias, die in juli heftig protesteerden tegen de vervroegde sluiting van de mijnen, zijn van de partij. En zelfs de indignados, altijd afkerig voor wat van de grote vakbonden komt, zeggen niet nee tegen de mars. ‘We sluiten ons niet officieel aan bij het platform, maar we verspreiden de oproep wel’, zegt Judith Zaragosa, een van de woordvoerders van Democracia Real Ya! in Barcelona.
UGT en CCOO eisen van de regering dat ze een referendum houdt over haar besparingspolitiek. ‘Als een regering zo radicaal van programma verandert, dan moeten de burgers zich daarover kunnen uitspreken’, zegt Luis Maria Gonzales van CCOO. Gaat de regering niet in op de eis, dan organiseert het sociaal platform het referendum op eigen houtje. ‘Voor ons gaat dat te ver’, zegt Daniel Matoses van CSI-F. ‘De legitimiteit van de regering op dit moment in twijfel trekken, is gelijk aan een halve staatsgreep.’
De indignados zijn van plan om op 25 september het parlement te omsingelen en daar te kamperen tot Rajoy ontslag neemt. Realistisch is dat niet, geeft zelfs Zaragosa toe. Er is geen brede steun voor een ‘verandering van het systeem’, zoals de indignados het succes van hun acties vorig jaar verkeerdelijk hadden geïnterpreteerd. Het sociaal platform is zelfs terughoudend over een nieuwe algemene staking als de protestmars en het referendum niets opleveren. ‘Een algemene staking is een ultiem middel. Het betekent dat we geen andere uitweg meer zien’, zegt Luis Maria Gonzales.
Rajoy zal er alles aan doen om de aankondiging van de noodhulp uit te stellen tot na de belangrijke regionale verkiezingen in Galicië en in Baskenland op 21 oktober. Maar als het dan zover is, zal hij ze ook aangrijpen om tot een rally around the flag op te roepen. De vakbonden aarzelen daarom om meteen al hun kruit te verschieten. ‘Dit zijn cruciale momenten. Er wordt onderhandeld over een bail-out, over twee weken weten we precies wat er in de begroting voor 2013 staat. Nu gaan staken, zou onvoorzichtig zijn’, zegt Daniel Matoses.
Wouter De Broeck
