Het Forum: plein in Rome, tussen Capitool en Palatijn, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen.
Mijnheer Senelle, de verloving van prins Filip heeft de sympathie voor het koningshuis weer doen oplaaien.
Robert Senelle: Een volksgemeenschap kan niet leven van spek en bonen alleen. Een volk heeft behoefte aan een eigen territorium, een eigen cultuur en een eigen taal. En is, bewust of onbewust, ook gehecht aan eigen symbolen. Wij Vlamingen hebben onze Vlaamse leeuw en wij vereenzelvigen ons met grote figuren als Van Eyck, Brueghel, Rubens of Van Dyck. Van het federale België blijven steeds minder symbolen overeind. Over een paar jaar behoort zelfs de Belgische frank tot het verleden. Het Belgische symbool bij uitstek blijft de monarchie. Wie die afschaft, schaft België af. Vandaar dat grote gebeurtenissen in de koninklijke familie, de bevolking en de media blijven beroeren.
Ze vormen ook een ideale bliksemafleider voor de regering.
Senelle: Heel tijdelijk misschien. Maar als deze regering er niet in slaagt om de prangende problemen op te lossen, zal de vlaag van euforie om het huwelijk van prins Filip haar geen redding brengen. En een van de prangendste thema’s is de staatshervorming. Het zou voor Vlaanderen geen goede zaak zijn mocht het federale koninkrijk op dit moment uiteenvallen. Op voorwaarde evenwel dat de staatshervorming wordt voortgezet. Als de Franstaligen weigeren om op de belangrijkste Vlaamse eisen in te gaan, komt het federale België toch in gevaar. We zijn niets gebaat met immobilisme of met een paar cosmetische ingrepen. We moeten komen tot een klassieke federatie en in het specifieke geval van België is de monarchie daarbij een must.
Is een intergouvernementele conferentie een werkbare formule?
Senelle: Mijn voorkeur gaat uit naar een dialoog tussen de twee gemeenschappen. Maar laten we het beste hopen. Het uitgangspunt is de vaststelling dat tussen Vlaanderen en Wallonië een diepe kloof gaapt die niet wordt weggewerkt door een paar hoffelijke ontmoetingen. Vlamingen hebben een ander gedragspatroon dan Walen en ze leven in een andere economische situatie. Dat valt zo af te lezen uit de statistieken. Neem de werkloosheidsgraad. In Vlaanderen bedraagt die 9,8 procent, in Wallonië en Brussel is dat meer dan 23 procent. Een studie van het VEV toont aan dat onder de 14 sterke regio’s in de Europese Unie, Vlaanderen op de tweede plaats komt, na Emilia-Romagna. In die onevenwichtige context kan het federale koninkrijk alleen overleven als de meest fundamentele eisen van de Vlaamse Beweging ingewilligd worden. Van primordiaal belang is de strikte toepassing van het territorialiteitsprincipe, anders is samenleven in een federaal verband onmogelijk. Dat zeggen ook Franstaligen. Ik verwijs naar professor Philippe Van Parijs van de UCL, die er onlangs terecht op heeft gewezen dat het territorialiteitsbeginsel de algemene regel in Europa is geworden.
Welke Vlaamse eisen acht u essentieel?
Senelle: Om te beginnen pleit ik voor de overheveling van homogene bevoegdheidspakketten. De versnippering die je nu in sommige domeinen aantreft, is onwerkbaar. De deelgebieden moeten een grotere fiscale autonomie krijgen, wat Vlaanderen in staat moet stellen een eigen werkgelegenheidsbeleid te voeren. Verder moeten gezinsbeleid en gezondheidszorg worden overgeheveld, plus de gemeente- en provinciewet.
Welk statuut moet Brussel krijgen?
Senelle: Ik pleit voor twee deelstaten: Vlaanderen en Wallonië. En twee gewesten: Brussel en het Duitstalig gewest, dat los moet van Wallonië. Het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest mag voor mij de huidige grenzen behouden en desnoods ook de huidige structuren. Al ben ik geen groot voorstander van de gemeenschapscommissies. Walen en Vlamingen zouden beter rechtstreeks met elkaar besturen. Ik vind niet dat Vlaanderen in de Brusselse instellingen een gewaarborgde vertegenwoordiging moet opeisen. Anders stellen we ons op als het zwakke broertje. Ik ben optimistisch over de Vlaamse aanwezigheid in Brussel. Volgens doemdenkers zouden we bij de vorige verkiezingen tot 8 procent terugzakken, maar het is 11 procent geworden. En dat percentage zal blijven stijgen. De tijd speelt in ons voordeel. Steeds meer kinderen uit Franstalige gezinnen gaan naar Nederlandstalige scholen. De redenen daarvoor kunnen velerlei zijn, maar het effect is dat er in Brussel een nieuwe geest ontstaat waarin krankzinnige eisen als van het FDF geen kans meer zullen maken. Overigens kan Brussel zich niet losmaken van Vlaanderen, of het gaat economisch kapot.
Worden de beruchte transfers het breekpunt?
Senelle: Solidariteit moet transparant zijn en binnen vooraf bepaalde perken blijven. Volgens de studiedienst van de KBC vloeit er op dit moment een stroom van jaarlijks 187 miljard frank van Vlaanderen naar de andere twee regio’s. Meer dan 80 procent daarvan naar Wallonië. Dat is niet meer redelijk. Aan deze onrechtvaardige situatie moet dringend een einde komen, of het federale evenwicht komt in gevaar. Dat de partijen die de nationale coalitie hebben gevormd daarover in alle toonaarden zwijgen, is voor de Vlamingen een veeg teken.
Bent u pessimistisch?
Senelle: De Vlaamse meerderheidspartijen menen het goed en hopen om veel in de wacht te slepen. Maar ik vrees dat ze daar niet in zullen slagen. De Vlamingen vormen de meerderheid in dit land, maar dat zal niet tot uiting komen in de samenstelling van de intergouvernementele conferentie. Eerlijk gezegd bewonder ik de Walen om hun politieke strategie. Ze hebben van de dioxinecrisis onmiddellijk gebruik gemaakt om de Vlamingen een complex aan te smeren, waardoor de Vlaamse partijen bij de regeringsvorming hun zwaarste eisen hebben laten varen. Voor de Walen stond één ding voorop: het veilig stellen van de financiële transfers. Aan die 187 miljard wordt voorlopig niet geraakt. Dus zeg ik: chapeau voor de Walen. Schitterend resultaat.
Hoe moet de CVP zich bij de gesprekken over de staatshervorming opstellen?
Senelle: De CVP moet zich aan de democratische spelregels houden en zich gedragen als een echte oppositiepartij. Ze kan dus de Vlaamse eisen met des te meer nadruk op tafel leggen. En met Luc Van den Brande heeft ze iemand met knowhow die al forse standpunten heeft ingenomen. Ik ben geen katholiek en ik heb nooit op de CVP gestemd, maar ik vond Van den Brande een goed Vlaams minister-president.
Hij werkt op de Franstaligen als een rode lap op een stier.
Senelle: Dat is een imago dat de Franstaligen hem aangemeten hebben en dat meer gericht is tegen de functie van Vlaams minister-president dan tegen de persoon Van den Brande. Het komt trouwens de Walen niet toe om te bepalen wie de gesprekspartners aan Vlaamse kant zijn.
Zal de staatshervorming niet op de lange baan worden geschoven?
Senelle: Als deze regering haar gezicht niet wil verliezen moeten er al voor de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar resultaten geboekt zijn. Nu de dioxinecrisis – afgezien van de financiële afhandeling ervan – politiek bijna achter de rug ligt, zal men in Vlaanderen opnieuw belangstelling krijgen voor de fundamentele problemen waarmee we te kampen hebben. En die kunnen pas degelijk worden aangepakt na een verdere staatshervorming. Toen die in de jaren zeventig begon, dachten ze in de hoogste politieke cenakels: het zal zo een vaart niet lopen. We geven die Vlamingen een paar cultuurraden en daarmee zullen ze wel zoet zijn. Dat is een verkeerde inschatting geweest. Zodra een federaliseringsproces begonnen is, valt het niet te stoppen. De Walen weten dat, maar proberen tijd te winnen om hun financiële voordelen zo lang mogelijk te behouden. In hun plaats deed ik hetzelfde.
Zal deze regering lang standhouden ? Er zijn al een paar wrijvingen met de groenen.
Senelle: Ik til daar niet zo zwaar aan. In elke coalitie zijn er spanningen. En we moeten erkennen dat premier Verhofstadt de kwestie van de levering van nucleaire technologie aan Pakistan op een handige manier heeft opgelost. De aanwezigheid van de groenen maakt deze regering wel kwestbaarder dan andere. Agalev noch Ecolo hebben regeringservaring en zitten niet in het keurslijf van een regeringspartij. Die moet in een coalitie per definitie water bij de wijn doen. De groene ministers zijn misschien wel bereid dat te doen, maar ze moeten het ook kunnen verkopen aan hun achterban. Maar pas op, er is niet alleen het gevaar van de groenen, er is ook de Volksunie in de Vlaamse regering. De VU heeft zich nog niet nadrukkelijk gemanifesteerd rond de Vlaamse eisen. Maar ook haar achterban zou wel eens de stekels kunnen opzetten.
Marc Verwilghen krijgt kritiek omdat hij het verband tussen allochtone jongeren en criminaliteit wil laten onderzoeken.
Senelle: Verwilghen is in mijn ogen een bewogen, integer en intelligent politicus. En ik ben het volledig eens met dit onderzoek. Je kan onmogelijk een kanker wegsnijden als je niet precies weet waar hij vandaan komt en hoe hij zich ontwikkelt. De jeugdcriminaliteit in onze steden is een onrustwekkend fenomeen. Als nu blijkt dat een groot deel van die jonge criminelen allochtonen zijn, moet men nagaan hoe dat komt. Dat zal te maken hebben met huisvesting, opvoeding, onderwijs, werkgelegenheid, daar twijfel ik niet aan. Maar laten we het maar eens eerst goed in kaart brengen. Pas dan kan een minister maatregelen nemen.
Laat Verwilghen zich voor de kar van het Vlaams Blok spannen?
Senelle: Wat het Vlaams Blok over iets denkt, mag geen enkele rol spelen. Er zijn mensen die zich schrap zetten zodra het begrip “allochtonen” valt en die menen dat allochtonen altijd het slachtoffer zijn. Met een onderzoek als dit laat de regering zien dat ze dit delicate dossier eindelijk ernstig wil aanpakken. Zo neemt ze het Blok misschien de wind uit de zeilen. Want zolang de mensen zich niet meer thuis of veilig voelen in hun eigen stad, zullen ze op het Blok blijven stemmen. Het heeft geen zin dat te negeren.
In de Europese Unie flakkert de talenoorlog weer op.
Senelle: Een oud zeer. De dominante talen zijn Frans en Engels. De Duitsers hebben zich schrapgezet tegen die situatie en eisen een groter gebruik van het Duits. Ik vind dat elk volk zich in de EU in zijn eigen taal moet kunnen uitdrukken, ook in de interministeriële vergaderingen. Anders komen bepaalde culturen in de verdrukking en in gevaar. De praktische moeilijkheden moeten over niet al te lange termijn overwonnen kunnen worden dankzij de moderne spraaktechnologie.
Als de EU uitbreidt, wordt het wel heel ingewikkeld.
Senelle: Ik ben geen voorstander van een verdere uitbreiding van de Unie maar om andere dan taalredenen. En ik ben er helemaal tegen om niet-Europese landen als Turkije toe te laten. Als we dat doen zullen we overspoeld worden door Turken. De EU moet eerst intern orde op zaken stellen en komen tot een volledige overeenstemming over het handvest. Het Verdrag van Amsterdam moet worden aangepast. Het parlement eist meer zeggenschap, er moet een grotere controle komen op de Commissie en de financiële bijdragen moeten worden herzien. Dat laatste is een terechte eis van de Duitsers, die veel meer betalen dan de anderen. Dat hebben ze zich laten opdringen toen ze nog gebukt gingen onder het odium van de Tweede Wereldoorlog, maar die tijd is voorbij. Verder moeten we vermijden dat Europa een onderonsje wordt van de grote staten. Een federaal model als de Verenigde Staten is niet haalbaar, door de te grote diversiteit van culturen en talen. Maar nu de eenheidsmunt een feit is, moeten we streven naar een gemeenschappelijk buitenlands beleid en een degelijk uitgerust Europees leger. Dat alles moet eerst geregeld worden. Ik meen dat wij de uitbreiding van de EU voor vele jaren moeten bevriezen.
ROBERT SENELLE
Koen Meulenaere
