In het Wit-Russische Minsk praten alle betrokken partijen deze week over een staakt-het-vuren in Oost-Oekraïne.
Plotseling schakelde de diplomatie vorige week een versnelling hoger. De Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president François Hollande reisden samen naar Kiev en Moskou om er de presidenten van Oekraïne en Rusland een plan voor een staakt-het-vuren en een onderhandelde oplossing voor het conflict in Oost-Oekraïne voor te leggen.
De Amerikanen waren niet echt gelukkig met het initiatief. Zeker de Republikeinse meerderheid in het Congres vreest dat er diplomatiek te veel wordt toegegeven aan de Russische president Vladimir Poetin. Met het Oekraïense Donetsbekken zou het dezelfde weg opgaan als met Abchazië of Transnistrië. Officieel maken die gebieden nog wel deel uit van respectievelijk Georgië en Moldavië, maar in de praktijk worden ze vanuit Moskou bestuurd.
President Barack Obama zou deze week beslissen of Oekraïne Amerikaanse wapens krijgt. Merkel en Hollande moesten dus opschieten. Het Oekraïense leger geeft steeds meer terrein prijs aan de door Rusland gesteunde rebellen. Als Kiev wapens krijgt van de VS, is de open oorlog tussen het Westen en Rusland in Oekraïne een feit. Zo’n oorlog, zo dicht bij de Europese grenzen, willen Duitsland en Frankrijk vermijden, omdat de kans dan toeneemt dat nog meer landen echt bij dat conflict worden betrokken.
Niet alle Europeanen zijn het met Merkel en Hollande eens. Het duo ging ook niet op pad in naam van de Europese Unie. De kersverse Europese president Donald Tusk werd door Merkel hoogstens ‘geconsulteerd’. Een aantal EU-lidstaten in Centraal-Europa zijn net als de Baltische Staten voorstander van een forsere aanpak. Ook de Oekraïense president Petro Porosjenko bleef zaterdag op de jaarlijkse veiligheidsconferentie in München bij zijn vraag om Amerikaanse wapens. Net als Porosjenko vreest de Britse Europakenner Timothy Garton Ash dat diplomatie alleen kan slagen nadat er militair met de rebellen is afgerekend. En dus nadat Poetin flink op zijn nummer is gezet.
Het militaire conflict in Oekraïne begon bijna een jaar geleden, maar de slag om Kiev was al langer bezig. Zowel het westerse blok als Rusland willen het land in hun invloedssfeer. Als het wil blijven bestaan, zit er voor Oekraïne niets anders op dan een tussenweg te kiezen. Die moet het mogelijk maken dat het land economisch zowel bij het ene als bij het andere blok aanleunt. Als de gesprekken in Minsk niet tot die conclusie komen, zullen nog veel mensen sterven voor het zover is.
Hubert van Humbeeck
Gevreesd wordt dat diplomatie enkel kan slagen nadat militair met de rebellen is afgerekend.
