De Vlaamse openbare omroep brengt sinds kort ook onlinenieuws. De concurrentie spreekt van marktverstoring, oneerlijke concurrentie en plagiaat. En dringt aan op een politiek debat.
Vlaanderen heeft er een online nieuwsbron bij. Na jaren van afwachten lanceerde de openbare omroep VRT onlangs een eigen nieuwskanaal op internet, vrtnieuws.net, dat veel verder gaat dan het oubollige Teletekst. Surfers kunnen voortaan radio- of televisienieuwsitems van de VRT via de pc bekijken, en dat op elk moment van de dag. Ook korte tekstberichten. In de verkiezingsmaand mei lokte de webstek gemiddeld zo’n 25.000 ‘unieke bezoekers’ per dag. Dat is nog niet te vergelijken met de site van De Standaard (44.500), maar de cijfers komen aardig in de buurt van de bezoekersaantallen op Tijd.be, de website van De Financieel-Economische Tijd (26.500). Daarom heerst er nogal wat zenuwachtigheid in medialand. Na jaren van zware investeringen en relatief weinig return zien de bestaande nieuwssites een mastodont op het toneel verschijnen, die bovendien volledig gratis nieuws levert.
De VRT heeft ook de middelen om de Vlaamse online nieuwsmarkt volledig in te palmen: dertig onlineredacteurs, en de ondersteuning van een gigantisch radio- en tv-productieapparaat. De VRT-top beseft de gevoeligheid van de materie en probeert iedereen gerust te stellen. Volgens de omroepdirectie is vrtnieuws.net een product dat erg complementair is met de bestaande initiatieven: de VRT doet het met multimedia, voor tekst moet je bij de anderen zijn. En als de openbare omroep vanuit zijn sterkte op de televisie- en radiomarkt nieuwe mensen warm kan maken voor onlinenieuws, wordt iedereen daar uiteindelijk beter van, zo luidt het aan de Reyerslaan.
Toch zijn er mensen die helemaal niet gelukkig zijn met de gang van zaken. Een van hen is Jurgen Verstrepen, gedelegeerd bestuurder van de onafhankelijke nieuwssite Politicsinfo.net. Zijn website brengt óók audio, video en tekst, en bestaat nu al drie jaar. Terwijl het VRT-initiatief de andere nieuwssites alleen wat verontrust, betekent het voor Verstrepens internetactiviteiten waarschijnlijk het einde. Politicsinfo praat al met mogelijke overnemers.
Verstrepen is behoorlijk gefrustreerd: ‘VRT-journalist Siegfried Bracke verwees onlangs in het programma Bracke en Crabbé naar vrtnieuws.net als de “nu al belangrijkste nieuwssite van Vlaanderen”. Dat kwam hard aan. Wij hebben twee jaar geïnvesteerd, maar worden nu in één maand tijd weggevaagd door een grootscheeps overheidsinitiatief. Wij namen risico’s, testten dingen uit en probeerden internetnieuws te commercialiseren. Maar hoe kun je winst maken als een concurrent precies hetzelfde aanbod kan brengen, maar dan gratis?’
WORTEL VOOR DE NEUS
Dat Politicsinfo zich op een kleine markt beweegt, weet ook Verstrepen. ‘Zeker na het verbod op politieke reclame werd commercieel succes moeilijk: de niche waarin we werkten, was sowieso al heel klein, en dan werden ook nog eens onze mogelijkheden beperkt.’ Een insider plaatst toch nog enkele bijkomende vraagtekens bij Politicsinfo. Ook met het businessmodel en de organisatie zou het niet altijd even snor hebben gezeten. Verstrepen: ‘Wij zijn een paar keer met het hoofd tegen de muur gelopen, dat klopt. Maar terwijl wij dat leerproces moesten doormaken, kopiëren anderen nu schaamteloos onze beste ideeën. In Vlaanderen bestaat er wat dat betreft totaal geen fair play. Een voorbeeld: interactieve kieslijsten waren nieuw voor Vlaanderen. Toen wij ermee begonnen, hebben wij netjes rechten betaald aan de Nederlanders die het concept uitgewerkt hadden. Wat later komt de VRT met een eigen versie, de Stemtest, en maakt Het Nieuwsblad een Kieswijzer, waarin ze enkele vragen letterlijk overnemen, zonder te betalen. Het tekent de mentaliteit in dit land.’
Over de VRT-nieuwssite klinkt een gelijksoortig verhaal. Verstrepen: ‘Maanden voor de VRT online ging, werden wij uitgenodigd om over een eventuele samenwerking te praten. Wij hebben op hun vraag een offerte gemaakt voor de verkoop van enkele onderdelen van onze site. Daar is niet echt op gereageerd. Ik heb hier nog een e-mail van Leo Hellemans (de hoofdredacteur van vrtnieuws.net, nvdr.), waarin hij stelt dat ze voorlopig niet met commerciële partners kunnen samenwerken, maar misschien wel met ons. Dat is het laatste wat ik vernomen heb. Mijn conclusie is dan: ze hebben ons uitgehoord en nu maken ze zelf wat wij hen hadden aangeboden. En ondertussen hebben ze ons altijd een wortel voor de neus gehouden.’
De VRT laat een ander geluid horen. VRT-woordvoerder Peter Goyvaerts: ‘Ik weet dat er inderdaad verkennende gesprekken hebben plaatsgevonden tussen Leo Hellemans en mensen uit de sector. Maar dat waren informele contacten. Op dit moment loopt er nog een studie van KPMG en de VRT naar de beste manier om samenwerkingen te organiseren. Die studie maakt een overzicht van de onlinemarkt en de mogelijke platformen. Als we de resultaten van dat onderzoekswerk hebben, kunnen we een en ander concretiseren. Eerst tekenen we een algemene visie uit, en pas daarna zullen we partnerschappen vastleggen.’
Ook bij de administratie Media van de Vlaamse overheid geloven ze dat de VRT geen belang heeft bij het verdwijnen van andere initiatieven. Daar klinkt het bovendien dat de VRT sowieso technologisch met zijn tijd moest meegaan, en dat het vervolgens onvermijdelijk is dat de omroep deels in concurrentie komt met andere initiatieven. Maar ook de overheid schat de bereidheid tot samenwerking vanuit de VRT hoog in.
‘Een van de redenen daarvoor’, zegt VRT-directeur Strategie, Technologie en Innovatie Harry Sorgeloos, ‘is dat wij samen wel front móéten vormen tegen de buitenlandse concurrentie. Vlaamse nieuwssites zouden blij moeten zijn met onze komst, gewoon al door de ondersteuningsmogelijkheden die wij op termijn bieden. Bovendien zullen wij de krantensites misschien tot innovatie dwingen. Wij zetten hen aan om kritisch naar hun eigen concepten te kijken, en daarna hun eigen sterkte bepalen. Ze kunnen er alleen maar beter van worden.’
TEST VOOR DIGITALE TV
De grote vraag bij de concurrentie blijft: waar wil de VRT naartoe met zijn online aanbod? Hoe ambitieus is vrtnieuws.net? Sorgeloos: ‘Wij leggen de nadruk op het audiovisuele. Eigenlijk is vrtnieuws.net een soort testplatform voor wat nog komen moet: digitale televisie. Binnen enkele jaren willen we het aanbod dat nu op internet komt, op het televisiescherm brengen. We zijn ervan overtuigd dat het multimediale vooral daar goed tot zijn recht zal komen. Echte nieuwsfreaks zullen misschien bij de enorme informatiehoeveelheden van het internet blijven zweren, maar voor beleving, voor een echt mediakanaal is de pc niet het meest geschikte toestel. Met tekst houden we ons bewust zo weinig mogelijk bezig. Ook al omdat dat niet tot onze kernactiviteiten behoort. Op dat terrein zullen we de kranten trouwens nooit kloppen.’
Dat het wantrouwen diep zit, blijkt ook uit insinuaties dat de VRT zijn nieuwssite tegen de regels in zou financieren met middelen uit het technologisch innovatieproject e-VRT. Ook VRT-woordvoerder Goyvaerts had de geruchten al opgevangen. ‘Ja, je hoort echt de gekste dingen. Ik kan dat alleen maar ontkennen. Er bestaat zowel intern als extern een strikte controle op de besteding van de e-VRT-gelden. Eigenlijk is vrtnieuws.net een spin-off van het IO-project in Schoten, waar we interactieve televisie en diensten uittesten. Daarvoor hebben wij geld gekregen. Maar eind juni loopt dat project af, en dan worden de dertig onlineredacteurs allemaal uit de algemene werkingsmiddelen van de VRT betaald.’
Johan Mortelmans van De Standaard Online beschouwt vrtnieuws.net potentieel als een stevige concurrent. ‘De VRT-mensen hebben ons gegarandeerd dat ze zullen focussen op video en audio. Maar we vragen ons af hoe ver ze voor de rest zullen gaan. Als je de budgettaire mogelijkheden hebt, is het moeilijk om jezelf te beperken. In het Verenigd Koninkrijk zijn rond dit thema afspraken gemaakt. De BBC mag geen diensten aanbieden die al afdoende door de privésector worden geleverd. Zo’n principe is goed. In Vlaanderen heerst nog veel te veel onduidelijkheid. Er moeten dringend krijtlijnen komen.’
Jurgen Verstrepen beaamt dat en verwijst eveneens naar het Britse model: ‘De BBC mag de privémarkt niet uit evenwicht brengen. De VRT zegt dat ze dat ook niet zal doen, maar ik heb dat nog niet op papier gezien. Zolang de overheid wat dat betreft geen klare wijn schenkt, zal het heel moeilijk zijn om investeerders te vinden voor goede privé-initiatieven. Ik doe daarom een oproep aan de politiek om spelregels uit te werken. Voorlopig zie ik maar weinig bewegen. Onze politici staan erbij en kijken ernaar. Weinigen zijn echt op de hoogte van het internetgebeuren. De meesten zijn zelfs regelrechte internetdummies. Dat hebben wij nog kunnen vaststellen toen we met politici chatsessies hielden op internet. Maar er zijn gelukkig uitzonderingen zoals Frank Vandenbroucke (SP.A) en Vincent Van Quickenborne (VLD). Zij zouden zich in de discussie moeten mengen.
Ook over sponsoring of reclame op de VRT-nieuwssite is de situatie nog niet helder. Peter Goyvaerts: ‘De VRT zou misschien wel sponsoring of reclame mogen brengen via het web. Maar we doen het niet. Uit principe, en in een nieuwsomgeving ook om deontologische redenen.’ De vraag is of de concurrentie vrede neemt met die uitleg.
Gerry Meeuwssen
Verstrepen: ‘Twee jaar geïnvesteerd, en op één maand tijd weggevaagd door een overheidsinitiatief.’
