‘De opera wordt heftiger dan het boek’

© GF Saskia Vanderstichele

De bekeerlinge, het meeslepende boek van Stefan Hertmans dat zich afspeelt in het Frankrijk en Egypte van de elfde eeuw, is nu ook een opera bij Opera Ballet Vlaanderen.

In Monieux, een pittoresk dorpje vlak bij de Mont Ventoux, staat de Rocher du Cire. De rots is de thuishaven van bijen en glanst van de druipende honing. Stefan Hertmans ziet het allemaal gebeuren vanuit het raam van zijn zomerverblijf. Daar schreef hij in 2016 De bekeerlinge. De roman is gebaseerd op een eeuwenoud document over het woelige leven van de christelijke Vigdis, die haar Joodse geliefde volgt naar Monieux, zich bekeert tot het jodendom maar later vlucht naar Caïro. De roman lezen, is met Hertmans van Monieux naar Caïro reizen.

Net als in Oorlog en terpentijn (2013) en De opgang (2020) bent u subtiel aanwezig in het verhaal. Bent u dat ook in de opera?

Stefan Hertmans: In de drie boeken sta ik als een journalist tussen de personages. Zo’n vertelfiguur werkt niet op een scène. Librettist Krystian Lada schrapte de verteller en gaf Vigdis een stem. In het boek spreekt zij niet. Ik wilde me haar niet toe-eigenen. Als lezer zit je als het ware in haar hoofd. Je lijdt, hoopt en vlucht met haar mee. In de opera is sopraan Lore Binon haar perfecte vertolkster.

De slotzin luidt: ‘De wereld tolt, maar als je even je adem inhoudt, staat hij stil.’ Deze opera zet de wereld drie uur stil. Wat beleven we?

Hertmans: Wim Henderickx’ muziek en de live performers maken de emotionele impact veel directer. De opera wordt heftiger dan het boek. Mijn definitie van theater is: het is de kunst waarbij de kunstenaar en de toeschouwer dezelfde lucht inademen. In het boek neem ik je mee op een haast meditatieve trip. Met mijn woorden verzacht ik Vigdis’ realiteit, behalve bij de pogrom, daar is het right into your face. In de opera sluit je je niet af van de wereld. Hij dwingt je stil te staan bij de actualiteit.

Hoe verliep de samenwerking met Henderickx?

Hertmans: In het volste vertrouwen. Wim hoorde me op televisie praten over dit boek en wist meteen dat het verhaal de basis voor zijn ‘ grand opéra’ kon vormen. We spraken af en herkenden een zielsverwant in elkaar. Wim bedient zich van klankkleuren en instrumenten uit alle culturele gebieden ter wereld. De multiculturele samenleving van toen én nu vertaalt hij naar wereldse muziek met zangers uit verschillende vocale tradities. Hij plaatst daarom, naast het kinderkoor en het koor van Opera Ballet Vlaanderen, óók het Antwerpse stadskoor van Madam Fortuna.

De opera dwingt je stil te staan bij de actualiteit.

Hans Op de Beeck, bekend om zijn lichtgrijze tableaux vivants en tekeningen, regisseert en ontwerpt het decor. Waarom is hij de geknipte man?

Hertmans: Terwijl de muziek en het libretto je meesleuren in een rollercoaster van emoties, staan Hans’ regie en decor garant voor het verstilde, meditatieve aspect dat in het boek zit. Hij schilderde immense doeken. Meer verklap ik niet. Het wordt prachtig.

Werkt u al aan een nieuw boek?

Hertmans: De trilogie Oorlog en terpentijn, De opgang en De bekeerlinge kostte me tien jaar van mijn leven. Nu zit ik in een overgang, en werk ik aan een essay. De werktitel is Verschuivingen. ‘De tijdgenoot weet niets’, schreef de Joodse filosoof Victor Klemperer in de dagboeken die hij bijhield tijdens de Tweede Wereldoorlog. Die zin is het uitgangspunt van het essay over verschuivingen in deze tijd. Waarom? Ik schrijf om te achterhalen wat ik denk en om de wereld te trachten te begrijpen.

De bekeerlinge van Opera Ballet Vlaanderen is nog tot 19 mei te zien in Opera Antwerpen en speelt van 27 mei tot 4 juni in Opera Gent. Alle info: operaballet.be

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content