Aan mobiliteitsprojecten en hervormingsplannen voor de NMBS ontbreekt het niet. Maar de grote beslissingen blijven uit.
Decennialang al waarschuwen deskundigen dat we ‘binnenkort’ met z’n allen in een eindeloze autofile staan. Elk jaar neemt de verkeersdrukte zienderogen toe. Ochtend- en avondspits vloeien stilaan in elkaar over. De Antwerpse en de Brusselse ring, twee cruciale punten op de grote Europese vrachtroutes van en naar het zuiden en naar de Kanaalhavens, slibben dicht. Een mobiele werkplaats of een banaal ongeluk en je hebt meteen een monsterfile, vaak zelfs ’s nachts.
De afgelopen jaren kwam een gigantische vrachtwagenkaravaan op gang tussen de voormalige Oostbloklanden en West- en Zuid-Europa. De economische groei liet de verkeersstroom nog aanzwellen. Zo reden het voorbije jaar in ons land alleen al nog eens een half miljoen nieuwe personenwagens de weg op. De financiële en ecologische lasten daarvan vallen nauwelijks te berekenen.
In de Vlaamse regering broedt minister van Mobiliteit Steve Stevaert (SP) op een aantal projecten. Vooral in en rond Antwerpen wordt aan plannen gewerkt om het autoverkeer uit de stadskern te houden en om de overbelaste ring af te werken.
Stevaert heeft in het verleden al vaker voorgesteld om de privé-sector bij de zaak te betrekken, bijvoorbeeld door delen van het wegennet te privatiseren. Sommigen denken alweer aan tolheffingen op de grote snelwegen, anderen aan rekeningrijden: twee middelen om de pendelaars naar het openbaar vervoer te jagen.
Intussen piekert iedereen zich suf over hoe al dat vrachtvervoer naar het spoornet of de binnenvaart kan worden afgeleid. Maar die zijn allebei pas over lange afstanden rendabel, terwijl de meeste trucks zich over vrij korte afstanden verplaatsen en dan nog meestal in en rond de zo al drukke stedelijke agglomeraties en industriepolen.
Blijft het probleem dat de Vlaamse, Waalse en federale verkeersplannen op elkaar afgestemd moeten worden. En daar wil het al eens fout lopen, omdat de Brusselse prioriteiten niet altijd gelijk zijn aan de Vlaamse of de Waalse. Bovendien is lang niet duidelijk waar het geld vandaan moet komen om die projecten te financieren.
HET VERTROUWEN IS ZOEK
In het mobiliteitsdossier werd het voorbije jaar opvallend weinig vernomen van federaal minister van Mobiliteit en Vervoer Isabelle Durant (Ecolo). Zij werd helemaal in beslag genomen door haar privé-oorlog tegen NMBS-baas Etienne Schouppe.
Het debat ontspoorde compleet toen bleek dat Durant en Ecolo het plan koesterden om een van hun partijbonzen, senator Jacky Morael, voorzitter van de raad van bestuur van de spoorwegen te maken. Een voornemen dat op een radicaal njet van de vakbonden stuitte. Sindsdien is de relatie tussen de bonden en de minister volkomen verzuurd.
Vlak voor Kerstmis dan bezorgde premier Guy Verhofstadt (VLD), die in de gaten heeft dat Durant niet meteen in de wieg gelegd is voor het ministerschap, de leden van zijn kernkabinet een nota. Daarin stelt hij voor de NMBS om te vormen tot een holding bestaande uit drie zogeheten business units, bevoegd voor reizigersvervoer, goederentransport en infrastructuur. Kwestie van de transparantie te bevorderen en aan een aantal Europese verplichtingen te voldoen, aldus de Wetstraat 16.
Tegelijk pleit de premier voor een nog autonomere raad van bestuur van de NMBS. Maar daarin zouden de drie grote vakbonden niet langer zitting krijgen. Hun zetels worden ingenomen door vertegenwoordigers van de gewesten.
Toen het voorstel afgelopen week uitlekte in de Brusselse krant Le Soir zat het er meteen bovenarms op, want dit was in flagrante tegenspraak met wat Durant enkele weken eerder had beloofd: dat er geen opsplitsing van de NMBS kwam en dat de bonden hun stem in de raad van bestuur behielden.
‘Het hervormingsplan van Verhofstadt is onaanvaardbaar’ zeiden de spoorbonden. ‘Want door de opdeling in business units wordt de privatisering van het spoor ingeleid.’
Daarmee is het vertrouwen tussen de spoorbonden, die aan acties denken, en de federale overheid helemaal zoek. Minister Isabelle Durant speelt in deze kwestie geen rol van betekenis meer. Binnen de regering werd Durant feitelijk uitgerangeerd. Haar opdracht wordt overgenomen door de diensten van de premier en die wil tegen Pasen de hervorming van de NMBS afronden.
R.V.C.
