De wijze waarop Binnenlandse Zaken de Slovaakse zigeuners uit Gent liet verwijderen en het nu opgeschorte Koninklijk Besluit opstelde, is vernietigend voor minister Duquesne.
Binnenlandse Zaken gebruikte de Gentse politie om de Slovaakse zigeuners op 5 oktober vervroegd uit te wijzen en joeg er ondertussen het Koninklijk Besluit van 6 oktober door betreffende de regularisering van illegale asielzoekers. Daardoor waren enkelen, die misschien een beroep hadden kunnen doen op de nieuwe procedure, alvast het land uit. Een overzicht.
Donderdag 16 september. Burgemeester Frank Beke (SP) van Gent, waar een SP-VLD-VU-coalitie aan de macht is, vraagt stadsgenoot premier Guy Verhofstadt (VLD) een dringend onderhoud betreffende “het probleem van de Oost-Europeanen in Gent”. De burgemeester wijst erop dat het aantal officieel geregistreerde asielzoekers in de stad sinds juli opgelopen is van 3717 tot 4459, zonder rekening te houden met 275 Kosovaren die het ontheemdenstatuut kregen en “een groot aantal illegalen (Slovaken en Tsjechen en in mindere mate Albanezen)”. Burgemeester Beke dringt aan “op een bespoediging van de opvang op federaal niveau, een structurele aanpak van de opvang op korte termijn en een financiële ontlasting van de steden die met dit probleem geconfronteerd worden.”
Maandag 20 september. Directeur Roosemondt van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), ressorterend onder minister van Binnenlandse Zaken Antoine Duquesne (PRL), vraagt telefonisch aan burgemeester Beke om alle bevoegden op 22 september in Gent bijeen te roepen.
Woensdag 22 september. In het Gentse stadhuis krijgen alle betrokken lokale en federale diensten van directeur Roosemondt (DVZ-Afdeling Asielzoekers) en van zijn collega Schockaert (DVZ-Afdeling Uitwijzingen) te horen dat Gent (en nadien wellicht Tienen) als proefterrein zal dienen. Uitgeprocedeerde Slovaakse asielzoekers moeten per groep het land uit. Intussen zal DVZ een paar ambtenaren naar Gent sturen om de asielaanvragen binnen maximum twee maanden af te handelen. Tegelijk zal, in overleg met de Slovaakse regering, in Slovakije een informatiecampagne starten. Om te tonen dat het menens is, worden repatriëringen in groep en per vliegtuig gepland. De Dienst Vreemdelingenzaken zal Gent telefonisch het startsein geven: vermoedelijk in de week van 4 tot 10 oktober. De Gentse politie zal dan de betrokkenen ophalen aan de hand van 150 door DVZ geleverde maar nog te controleren adressen. DVZ belooft het statuut van de voorgeleiden binnen de twee uur na te trekken. Na deze controles zal de politie de uitgeprocedeerde Slovaken overdragen aan de rijkswacht, die hen naar het centrum 127-bis in Steenokkerzeel zal overbrengen. Van vrijwillige terugkeer of regularisatie is geen sprake. DVZ plant een eerste vlucht naar Slovakije rond 10 oktober.
Vrijdag 24 september. Naar aanleiding van haar nieuw asielbeleid verspreidt de regering een perscommuniqué over “een menselijk en strikt globaal immigratie- en asielbeleid”. Daarin staat dat “de vrijwillige terugkeer maximaal (zal) worden aangemoedigd door psychologische en sociale begeleiding van het ogenblik dat de personen worden opgenomen in een gesloten centrum”. En desnoods zal worden overgegaan tot “een gedwongen verwijdering met een vliegtuig…”
Intussen bespreekt het Overlastbestrijdings-(OBT-)team van de Gentse politie hoe de opdracht van DVZ te concretiseren. De definitieve briefing wordt gepland op 30 september. Burgemeester Beke van zijn kant treft het volgens de Wet op het Politieambt vereiste besluit om de politie tussen 4 en 29 oktober in staat te stellen “identiteitscontroles uit te voeren (…) om de naleving te verzekeren van de wettelijke bepalingen met betrekking tot de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van de vreemdelingen, in het raam van de acties die op initiatief van de Dienst Vreemdelingenzaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken worden op touw gezet en als voorwerp hebben een versnelde asielprocedure toe te passen en effectieve verwijdering van uitgeprocedeerden door te voeren ten aanzien van Slovaakse asielzoekers.”
Zondag 26 september. Burgemeester Beke vertrekt op handelsmissie naar Bolivia en wil zeker tegen 4 oktober terug zijn. Eerste schepen Sas Van Rouveroij (VLD) wordt waarnemend burgemeester en dus hoofd van politie.
Maandag 27 september. Het gedetailleerde dienstorder van het OBT-team is klaar. Adjunct-commissaris Guy Bontinck krijgt de leiding. De briefing van het team blijft gepland op donderdag 30 september. Intussen bereidt de Gentse politie (in de geest van het aangekondigde regeringsbeleid) een actie voor in vier fasen: (1) De uitgeprocedeerde asielzoekers worden op maandag 4 oktober per brief in het Nederlands en in het Slovaaks uitgenodigd om zich op woensdag, donderdag en vrijdag aan te melden op het Algemeen Politiecentrum Gent in de Ekkergemstraat zodat zij vrijwillig het grondgebied kunnen verlaten. (2) Wie niet komt opdagen, wordt nadien opgezocht en verzocht mee te komen. (3) Wie weigert, zal geobserveerd en op de openbare weg onderschept worden. (4) Wie dan nog niet opgepakt is, zal bij het OCMW geïnterpelleerd worden.
Woensdag 29 september. Om 15 uur krijgt adjunct-commissaris Bontinck een telefoontje van Pierre Schockaert van de Dienst Vreemdelingenzaken om de actie de volgende dag (dus minstens vier dagen vroeger dan gepland) te starten: het aangekondigde vliegtuig zou immers op 7 (en niet op 10) oktober vertrekken. De Gentse politie versnelt de uitvoering van haar 4-fasenplan. Iedereen wordt gemobiliseerd en – als aanzet tot fase 1 – wordt een brief in het Nederlands en in het Slovaaks opgesteld: “Met het oog op het vervolledigen van uw dossier omtrent uw asielaanvraag worden u en uw gezin uitgenodigd in het Algemeen Politiecentrum Gent (…) op vrijdag 1 oktober…”
Donderdag 30 september. Meteen melden zich 71 Slovaakse asielzoekers aan. Het optreden van de Gentse politie verloopt vlot maar de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel kan niet volgen. Om 20 uur meldt DVZ telefonisch dat het opvangcentrum in Steenokkerzeel vol zal zitten met de 52 reeds aangekondigde Slovaken en vraagt de Gentse politie haar actie op te schorten. Negentien andere Slovaken keren naar huis terug omdat hun dossier nog niet rond was of omdat zij weigerden vrijwillig naar Steenokkerzeel gebracht te worden.
Vrijdag 1 oktober. Omstreeks 11 uur vraagt directeur Roosemondt van de Dienst Vreemdelingenzaken het kabinet van waarnemend burgemeester Van Rouveroij om toch nog 20 personen – uitsluitend mannen – op te halen en die naar het gesloten asielcentrum in Merksplas over te bregen in afwachting van hun repatriëring. DVZ gaat ervan uit dat hun vrouwen en kinderen hen wel zullen achternareizen. Gent weigert hierin mee te spelen omdat zo’n maatregel onvermijdelijk tot gezinsdrama’s zou leiden en niet strookt met de regeringsverklaring, de politiek van het stadsbestuur en de korpscultuur van de Gentse politie.
Zondag 3 oktober. Directeur Roosemondt vraagt de politie door te gaan met de actie. Temeer omdat Merksplas intussen een vleugel voor families heeft ingericht. Gent blijft weigeren tot Binnenlandse Zaken klaarheid schept. Koen Dassen, de kabinetschef van minister van Binnenlandse Zaken Duquesne, vraagt “een omstandig verslag (..) over de voorbereiding van de actie; wie het tijdstip van de actie heeft bepaald; de gebruikte politietechnieken; de omkaderende begeleidingsmaatregelen”.
Maandag 4 oktober. De kabinetschef van Binnenlandse Zaken wil – alweer in afwezigheid van minister Duquesne – nog een veertigtal Slovaakse zigeuners laten oppakken om het vliegtuig vol te krijgen dat nu reeds ’s anderendaags (en niet langer op 7 oktober) zal vertrekken. Gent gaat de Slovaken ’s avonds op een dertigtal adressen vertellen dat zij de volgende dag een laatste kans krijgen om het land vrijwillig te verlaten, en dat zij met een bus opgehaald kunnen worden die hen naar het vliegtuig zal brengen. 19 personen gaan op dit voorstel in. 27 anderen verkiezen met eigen middelen terug te keren.
Dinsdag 5 oktober. Het vliegtuig vertrekt om 18 uur van Melsbroek richting Bratislava. Intussen werd in aller ijl het Koninklijk Besluit klaargestoomd dat sommige uitgewezen asielzoekers minstens wat respijt had kunnen geven. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg had tussen 16 en 16u.30 uur telefonisch aan de Belgische minister van Justitie en aan de advocaat van het echtpaar Conka laten weten dat de Belgische regering beter nog een week zou wachten alvorens dit echtpaar en hun twee kinderen uit te wijzen: gezien de beroepsprocedure bij de Raad van State tegen de weigering van hun asielaanvraag.
Intussen wordt minister Duquesne in de Kamer vooral door kamerlid Pieter De Crem (CVP) op leugens en onwetendheid betrapt.
Woensdag 6 oktober. ’s Avonds worden de Gentse gemeenteraadsleden door burgemeester Beke, eerste schepen Van Rouveroij, hoofdcommissaris Carlier en andere betrokkenen uitvoerig ingelicht over de ware toedracht van de feiten.
Frank De Moor
