Veertig jaar na dato geeft de Amerikaanse regering eindelijk de Pentagon Papers vrij.
Op 11 juni was het veertig jaar geleden dat The New York Times de eerste uittreksels publiceerde uit de zogenaamde Pentagon Papers – het hoogst geheime rapport dat de toenmalige Amerikaanse minister van Defensie Robert McNamara had laten maken over de oorlog in Vietnam. Uit de Pentagon Papers bleek zonneklaar dat vier opeenvolgende presidenten tegenover het Congres gelogen hadden. Ze wísten dat de VS de oorlog in Vietnam onmogelijk konden winnen, en ze zetten hem niet voort uit geostrategische overwegingen, maar om gezichtsverlies te vermijden. President Lyndon B. Johnson had bovendien de krijgsverrichtingen nog opgevoerd, terwijl hij in zijn verkiezingscampagne het tegenover-gestelde had beloofd.
De publicatie had destijds het effect van een splinterbom. President Richard Nixon was in alle staten. Daniel Ellsberg, een door gewetenswroeging gekwelde ambtenaar die de geheime documenten had gekopieerd, werd voor de rechter gesleept op beschuldiging van diefstal, spionage en landverraad. Hij riskeerde een gevangenisstraf van 115 jaar, maar werd vrijgesproken nadat gebleken was dat geheim agenten bij zijn psychiater hadden ingebroken, op zoek naar zijn medisch dossier om hem in diskrediet te brengen.
Veertig jaar na de onthullingen van The New York Times heeft de Amerikaanse regering nu besloten het 7000 pagina’s tellende rapport integraal vrij te geven – tot nu toe was nog maar twee derde bekend. Washington wil daarmee bewijzen dat het openbaarheid van bestuur hoog in het vaandel draagt. Maar eigenlijk is er wat dat betreft onder Obama nauwelijks iets veranderd. Klokkenluiders worden nog altijd keihard aangepakt, zoals de affaire-WikiLeaks bewezen heeft. De vermoedelijke informant van WikiLeaks, Bradley Manning, die je toch als een geestverwant van Daniel Ellsberg zou kunnen beschouwen, zit al sinds juli 2010 achter de tralies.
Ellsberg zelf toonde zich niet erg onder de indruk van het feit dat de Pentagon Papers nu eindelijk worden vrijgegeven: ‘Dit komt net op tijd. Voor het geval iemand ze nog zou willen lezen.’ The New York Times maakte zich vrolijk over ‘het slechtst bewaarde geheim uit de geschiedenis’. De heisa over de openbaarmaking ervan doet de krant denken aan ‘een staldeur die wordt opengezet, terwijl de paarden allang weggelopen zijn’.
Toch blijft er één raadsel onopgelost. Het Witte Huis heeft tot op het laatste moment geprobeerd elf woorden te doen schrappen, maar zag daar uiteindelijk van af. Om welke mysterieuze woorden of namen het gaat, wil het niet zeggen. Dat wordt voer voor exegeten.
© Der Spiegel
