Marc Dubois (KU Leuven)
Marc Dubois (KU Leuven) Docent architectuur aan de KU Leuven en architectuurcriticus

Leopold II als urbanist.

Bij zijn troonsbestijging in 1865 was de vorst ambitieus : “Het is mijn enige wens dat België na mij groter, sterker en mooier zal zijn. ” Toen hij in 1909 stierf, had hij vooral op Brussel en Oostende zijn stempel gedrukt, zowel stedebouwkundig als architektonisch.

De jonge natie België kreeg door Leopold II een internationaal aanzien. Zijn eerste projekten waren hoofdzakelijk parken en groenaanleg in Brussel. Een scharnierjaar was 1896 : met de gigantische inkomsten uit zijn “privédomein” Congo kon hij zijn ambitieuze plannen konkretizeren. Zijn referentiekader was Parijs en het was dan ook niet toevallig dat begaafde Franse bouwmeesters grote projekten kregen.

Vanaf 1900 is vooral Charles Girault zijn geliefde bouwmeester. Het museum in Tervuren, de triomfboog in het Brusselse Jubelpark en de Koninklijke Galerij te Oostende zijn ontworpen door Girault.

De expositie “Leopold II – Urbanist” belicht projekten en realizaties in Brussel en Oostende. Het is een indrukwekkend geheel waaruit blijkt dat de koning meer was dan een opdrachtgever, hij was een bouwheer met ambitie en visie. Hij liet zich advizeren door befaamde architekten en ingenieurs ; hij was een vorst die de middelmatigheid verafschuwde.

Leopold II liet onder andere de paleizen in Laken en Brussel ingrijpend verbouwen, nam het initiatief voor het Jubelparkcomplex en gaf Laken de Japanse toren, het Chinees paviljoen en de sublieme serres ontworpen door Alphonse Balat. Ook op stedebouwkundig vlak waren zijn interventies beeldbepalend. De expositie bevat nooit eerder getoonde tekeningen, vooral uit het Koninklijk Archief en uit de Archives Nationales in Parijs. Prachtige dokumenten, vaak met grote grafische virtuoziteit uitgewerkt, zijn ook opgenomen in een interessant naslagwerk.

Net voor zijn dood gaf de koning een geheime opdracht aan de befaamde Duitse stedebouwkundige Josef Stübben om een inventaris op te maken van de duinen in privébezit, dit in het vooruitzicht van aankoop en volledige bescherming. De samenstellers van de expositie, Piet Lombaerde en Ronny Gobyn, benadrukken dat Leopold II niet alleen bouwer en urbanist was, maar ook de titel van “Koning-Ekologist” verdient.

Marc Dubois

“Leopold II – Urbanist”, Venetiaanse Gaanderijen, Zeedijk, Oostende t/m 24 sept., dagelijks van 14.00 tot 19 uur.

Laken, studie voor de inrichting van de banketzaal van het paleis, architekt Charles Girault, 1903 : Koning-ekologist.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content