Op een congres evalueert de Parti Socialiste zaterdag haar deelneming aan de verschil- lende regeringen. ?Een uitgemaakte zaak,? zegt Anne-Marie Appelmans van het ABVV.
HET GLOBAAL PLAN en nu ook de ontsporing met het Toekomstcontract hebben bij de socialistische vakbond ABVV diepe wonden geslagen. Voor het Toekomstcontract onderhandelden ABVV-bonzen Michel Nollet en Mia De Vits zich te pletter. Letterlijk, want het door hen bereikte resultaat werd door de ABVV-achterban prompt verworpen. Sindsdien weten ze bij de socialistische vakbond niet meer op welke poot te dansen. De meerderheid van de Vlaamse vleugel wil een eindweegs gaan met de regering. Kwestie van te redden wat er te redden valt. Maar de meerderheid van de Franstalige vleugel van het FGTB toont zich militant en verwerpt nu al de saneringsoperatie die de regering met het oog op de Europese Muntunie wil doorvoeren.
Die verdeeldheid kwam onlangs opnieuw bovendrijven bij de bespreking van de hervorming van de pensioenberekening. Een discussie waarin het Vlaamse ABVV zich meegaander opstelde dan de collega’s van het FGTB.
De gespannen sfeer binnen het ABVV-FGTB legt ook een grote druk op de relatie met de bevriende socialistische partijen, en vooral met de Parti Socialiste. Dat is één van de redenen waarom PS-voorzitter Philippe Busquin het regeringswerk van zijn ministers door een partijcongres wil laten evalueren. Eigenlijk wil hij niets anders dan een vrijgeleide van zijn congres voor de komende besparingen, onder meer in de sociale zekerheid. Die evaluatie gebeurt aanstaande zaterdag in Sambreville. ?Een doorgestoken kaart,? zeggen ze bij het FGTB. ?Busquin is erg onzeker en wil nu dit congres om er zich later, als het toch fout loopt, achter te verschuilen.?
Intussen worden de relaties tussen FGTB-militanten en PS’ers steeds grimmiger. Onlangs nog, tijdens een woelige 1-meiviering in Brussel, noemde gewezen PS-minister Philippe Moureaux de muitende FGTB’ers een stel socialo-fascisten. Eén van hen was de secretaris-generaal van het Brusselse ABVV-FGTB, Anne-Marie Appelmans.
Is het ABVV-FGTB inderdaad zo verdeeld als de jongste dagen wordt beweerd ?
ANNE-MARIE APPELMANS : Om de hele discussie te begrijpen, moet je uitzicht hebben op de interne structuur van het ABVV-FGTB. Want er is hier een formidabel machtsspel aan de gang.
Tussen Franstaligen en Vlamingen ?
APPELMANS : Onder meer. Maar er is ook de strijd om de macht tussen de centrales en de interprofessionelen, tussen de centrales onderling, tussen Vlamingen en Franstaligen in die centrales. Dat wriemelt allemaal door elkaar.
Waar staan de Brusselaars in die machtsstrijd ?
APPELMANS : Je mag niet vergeten dat het ledental van de Brusselse FGTB voor veertig procent uit Vlamingen bestaat. Die wonen hier niet, maar ze werken in Brussel. Vandaar. Met als gevolg dat je in alle kampen Brusselaars terugvindt.
Compliceert dat uw positie ?
APPELMANS : Helemaal niet, omdat ik een strikte vakbondslijn aanhoud en volg wat er in het ABVV aan syndicale stromingen en opvattingen leeft. En ik maak daarin geen communautaire verschillen.
Zijn er dan geen communautaire geschillen ?
APPELMANS : Het is van alles wat. Maar je mag niet zeggen dat je aan de ene kant Vlamingen hebt die zich pragmatisch opstellen en die gewonnen zijn voor overleg en dus dicht bij het ACV staan, en aan de andere kant de Franstaligen die een strijdend syndicalisme voorstaan. Zo duidelijk is die scheiding geenszins.
Als Brusselaar heb ik een bevoorrechte positie. Ik heb vanuit mijn werk een breed uitzicht, zowel op de Vlaamse als op de Franstalige vleugel. Uiteraard worden de Vlamingen beïnvloed, bijvoorbeeld door wat er in de Vlaamse media verschijnt. Maar ik zie ook welke invloeden een uitwerking hebben op de Franstaligen. Hun reflexen zijn verschillend, omdat ze verschillende invloeden ondergaan. De Walen hebben niet het monopolie op het strijdend syndicalisme. Want die strijdbaarheid vind je zowel bij de Vlamingen als bij de Brusselaars en de Walen.
Is die verdeeldheid ook niet het gevolg van de aard van de bindingen die elk van de stromingen binnen het ABVV-FGTB met de SP en PS onderhoudt ?
APPELMANS : En geen klein beetje. Het gaat hier uiteraard ook om de visie op de onafhankelijkheid en de rol van de vakbond. Wie zich strikt als een tegenmacht opstelt wat een zeker realisme niet uitsluit heeft ook een duidelijker relatie met de partijen, of die nu in een regering zetelen of niet. Ikzelf kan het in het FGTB best stellen met militanten die overwegend tot de PS behoren en tegelijk met militanten die zich tot Ecolo of tot extreem-links bekennen of zelfs met hen die politiek ongebonden zijn. Wie zich daarentegen afhankelijk maakt van de socialistische partij, zal het veel moeilijker hebben om met al die stromingen in de vakbond te leven. Zo iemand zal bij elk initiatief achterom kijken of hij op een bepaald moment de actie niet moet afblazen omdat anders de regering, waarvan de socialisten deel uitmaken, in gevaar komt. Dat is precies wat met de actie tegen het Globaal Plan gebeurde. Ik heb dat probleem dus niet laat dat duidelijk zijn.
Ik wil best met alle stromingen onderhandelen. Neem nu het PS-congres van 29 juni. Onze stelling is duidelijk : wij moeten die partij niet opleggen wat ze moet doen, in de regering blijven of opstappen. Als de PS niet in de regering zit, dan praten we gewoon met iemand anders. Wat ik wel doe, is de PS-leiding vragen : hoe rijmt u het regeringswerk met de PS-ideologie ? Ik zou precies dezelfde vraag stellen aan Ecolo, mocht die partij in de regering zetelen. Wij trekken echter wel een grens. Die grens wordt gevormd door onze criteria : wat zit erin voor de werknemers ? En, voor alle duidelijkheid, als ik over werknemers praat, dan bedoel ik ook de werklozen.
Die laatsten, de werklozen, zijn voor de regering niet langer een prioriteit. Er is geen geld.
APPELMANS : Er is geen geld in een land waar het bruto binnenlands product in tien jaar tijd verdubbelde. Mogen we dan de PS niet vragen waar al dat geld naartoe is ? Zou het niet kunnen dat de middelen ongelijk zijn verdeeld ? Tot de PS en de andere regeringspartijen geen duidelijk antwoord hebben gegeven op die vraag, mogen ze hun soberheidspolitiek opstoven. Wat we ook niet begrijpen, is dat nu een strenge sanering wordt opgelegd in naam van het grote ideaal de Europese éénmaking dat niet eens bespreekbaar is.
Krijgen syndicalisten niet stilaan het akelige gevoel dat ze meehelpen de ambities van de Ronde Tafel van de Europese industrie in te lossen ?
APPELMANS : Ze beginnen dat stilaan in te zien… Maar er zijn er nog altijd die geloven dat we hoe dan ook tot die Muntunie moeten komen, want van dan af aan wordt er gratis geschoren. Bij de PS is Elio Di Rupo de gangmaker van die gedachte. En hij geniet blijkbaar nog het vertrouwen van sommige syndicalisten…
Is dat vertrouwen nog wel zo groot ?
APPELMANS : Bon, alvast niet bij de openbare diensten. Want Di Rupo heeft die zonder meer uitverkocht. Maar het is me toch opgevallen dat niet iedereen bij het ABVV-FGTB door de bewering van SP-voorzitter Louis Tobback geschokt was dat het begrotingstekort naar minder dan drie procent van het BBP mag worden herleid.
Bent u niet verontrust door de afwezigheid van enig kritisch geluid binnen de PS over het regerinsgwerk ?
APPELMANS : Over welke PS hebben we het ? Praten we over het PS-bureau, over de leden, over de PS-kiezers ?
Laten we met het PS-bureau beginnen…
APPELMANS :… je zal eens zien met welke bekwame spoed in Sambreville alles aaneen zal worden gelast !
Bent u het eens met Jean Guy, de nu in onmin gevallen hoofdredacteur van Le Peuple, dat de altijd onzekere PS-voorzitter Busquin voor de zoveelste keer het fiat van de partij komt aftroggelen.
APPELMANS : Wie durft er nog te bekennen dat hij het eens is met Jean Guy, iemand die binnen de PS in een kwalijke geur staat ?
U blijkbaar wel…
APPELMANS : (schaterend) Reken maar. Op gevaar af voor een onverantwoordelijke gauchiste te worden versleten.
En zo krijgen we allemaal een etiket opgeplakt en wordt elke politieke discussie doodgeknepen. Wat gebeurt er intussen aan de basis, die met de negatieve effecten van het regeringswerk wordt geconfronteerd ? Ik kan het u nu al meegeven : fatalisme, onverschilligheid, poujadisme, afschuw van de politiek, met alle extreem-rechtse gevolgen van dien. De vorige verkiezingen moeten toch een waarschuwing zijn geweest ? Maar, ongelukkig genoeg, zelfs die overwegingen kunnen geen eensgezindheid tussen de verschillende syndicale stromingen bewerken. Ze geven intussen elkaar de schuld voor de extreem-rechtse oprisping van de kiezer. De realisten beweren dat de strijdbare syndicalisten door het stellen van onmogelijke eisen de ontgoocheling van de bevolking in de hand werken. De anderen repliceren dat precies het gebrek aan duidelijkheid van de zogenaamde realisten de ontmoediging en dus de vlucht naar extreem-rechts bevordert. Gelukkig zijn we het er nog over eens dat extreem-rechts verwerpelijk is.
Hoewel, de regering doet haar best om, onder meer met haar asielbeleid, de extreem-rechtse sympathisanten naar de mond te praten. De motoren van de C-130’s draaien al warm.
APPELMANS : Precies. En ik zou geen bedenkingen mogen hebben bij de asielpolitiek van minister Johan Vande Lanotte omdat hij een SP’er is ? Wat nog ?
Heeft het verwijt aan het adres van onder meer de Waalse FGTB’er Urbain Destrée dat hij met zijn houding in het pensioendossier een feitelijke bondgenoot is van de Vlamingen, die de sociale zekerheid willen splitsen, een verlammend effect op de interne discussie bij ABVV-FGTB ?
APPELMANS : Het gesprek wordt er daarmee niet gemakkelijker op. Dat is nu de kern van mijn probleem met de PS : ik mag nog zo zeker zijn van mijn standpunten ; als de partij mij als een gauchiste afschildert, dan zijn we uitgepraat. Op die manier moeten ze geen tegenargumenten bovenhalen.
Volgens u is het PS-congres in Sambreville een uitgemaakte zaak. De meerderheid zal zich niet verzetten tegen de verdere deelneming aan de regeringen.
APPELMANS : Ik sta altijd opnieuw versteld van de macht van zo’n apparaat, het weze dat van de PS of van het FGTB. Die apparaten zijn er uiteindelijk op gericht zichzelf in stand te houden. Maar intussen wordt de kloof met de basis dieper. Als die basis al voor de PS stemt, dan is het uit gewoonte. De depolitisering is ontegensprekelijk. De vakbond loopt hetzelfde gevaar. Leden betalen nog hun lidgeld omwille van de service die ze krijgen en omdat ze de vakbond als een soort verzekering beschouwen. We moeten opnieuw aanknopen met onze achterban. We kunnen een voorbeeld nemen aan de Duitsers. Die hebben maandenlang op het terrein hun mensen uitgelegd wat de regering zinnens was en welke daarvan de gevolgen zouden zijn. We hebben gezien tot wat een machtsontplooiing dat heeft geleid.
Hier en dat gebeurde met het Globaal Plan , beslist de vakbondstop, na consultatie van het bureau, tot een demonstratie of een staking. Achteraf pas stellen ze vast of de militanten volgen. Met als gevolg : onbegrip bij onze mensen. Ik herinner me de straatinterviews die RTBF-journalisten hadden gemaakt tijdens de acties tegen het Globaal Plan. Daaruit bleek dat onze militanten nauwelijks beseften waarmee ze bezig waren. In Duitsland klonk dat even anders. Daar wisten de militanten heel precies wat de Duitse regering van plan is.
We moeten dus dringend gaan sleutelen aan de manier waarop we onze acties ondernemen. Zoniet gaan we, zoals met het Globaal Plan, opnieuw onderuit. Toen moesten de acties die van bovenaf waren afgekondigd, plots en opnieuw van bovenaf worden afgeblazen. We moeten landen ! We moeten landen ! Zo klonk het in die dagen op de bureaubijeenkomsten. Misschien hadden ze gelijk en moesten we landen. Maar dat werd nooit ofte nooit met de basis besproken.
Nu, met het Toekomstcontract, heette het dat in geen geval de dwaasheden van het Globaal Plan herhaald mochten worden. Maar een grondige analyse van die zogeheten dwaasheden werd nooit gemaakt.
Uit wat u zegt, kan alleen worden opgemaakt dat het Globaal Plan met een goed gevoerde syndicale actie gestopt had kunnen worden ?
APPELMANS : De actie heeft destijds ook de Eenheidswet niet verhinderd. Maar het is niet omdat de kans op slagen miniem is, dat we er niet kunnen voor vechten. Ik geloof in overleg. Maar ik weiger mij, zoals sommigen, neer te leggen bij een mislukking van het overleg. Ik geloof in de kracht van de mobilisatie als die op een fatsoenlijke manier wordt voorbereid.
U verzet zich nu al tegen de saneringspolitiek van de regering. Alleen, u weet nog niet precies wat de coalitie met haar zogenaamde kaderwetten wil uitrichten.
APPELMANS : Toch wel. Want de Raad van State heeft er over geadviseerd. We weten waar de regering met de concurrentiekracht en de werkgelegenheid naartoe wil.
Maar de belangrijkste kaderwet, de zogeheten begrotingswet die de regering met toelaten ?alle maatregelen te nemen? om de Europese Muntunie te halen, daarvan weten we in feite niets.
APPELMANS : We zijn in elk geval nu al pessimistisch over wat er te gebeuren staat. We moeten de mensen aantonen dat Maastricht niet alleen een macro-economisch probleem is, maar dat het een directe weerslag heeft op hun dagelijks leven. De mensen hebben intussen wel begrepen dat de pijnlijke sanering in de overheidsdiensten een gevolg is van Maastricht. Daarom moeten we nu al, op zijn Duits, de mensen mobiliseren. Ook al zijn er zogenaamde realisten die ons verwijten : jullie denken alleen aan staken en dan nog tegen de PS. Wacht maar tot de anderen aan de macht komen ! Daar heb je dan de truc met Verhofstadt weer.
Lukt dat nog ?
APPELMANS : Steeds minder. Bij de arbeiders slaat dat al lang niet meer aan. Als je de mensen nu nog durft te waarschuwen dat het met de anderen, met de liberalen, erger wordt, vragen ze verwonderd of we dan het ergste al niet achter de rug hebben. En ze hebben gelijk. Ze komen nu al niet meer rond met wat ze verdienen. Ze hebben zich in de schulden gestoken en geraken niet meer uit die vicieuze cirkel. Ze hebben geen enkel vooruitzicht meer, noch voor zichzelf noch voor hun studerende kinderen. En dan heb ik het alleen over zij die nog werk hebben.
Wat de PS momenteel nog aan de macht houdt, is de depolitisering en desinteresse van de bevolking die, nota bene, de partij zelf in de hand heeft gewerkt.
U werd op 1 mei door Philippe Moureaux voor socialo-fascist uitgescholden. Dat is voordien zelden vertoond onder kameraden.
APPELMANS : Moureaux heeft gezegd dat hij alleen met oprechte militanten wilde praten, niet met socialo-fascisten. Ik reken mezelf tot die oprechte militanten.
Rik Van Cauwelaert
Vakbondsvrouw Anne-Marie Appelmans : Mogen wij soms niet vragen waar al het geld naartoe is.
PS-voorzitter Philippe Busquin, hier met minister Michel Daerden en gewezen vice-premier Philippe Moureaux : schuilen achter het congres.
Een woelige 1 mei in Luik. Socialo-fascisten ?
