Radio Klara is erin geslaagd om een Belgische muziekwedstrijd met wereldfaam een flinke energiestoot te geven. Knack doet er nog een scheut bij, met het motto van Tom Waits: ‘The piano has been drinking’.
Muziek is de enige kunst die hogepriesters nodig heeft. Zonder mensen die het werk opvoeren bestaat het niet. Op zich is dat geen kunst, maar een ambacht, ook al vraagt het een levenslange devotie. Maar op topniveau is interpreteren veel meer. Solisten hebben vergeten of totaal verguisde werken wereldberoemd gemaakt, dat zegt genoeg. Cellist Pablo Casals deed het met de cellosuites van Bach, de grofgebekte pianist Hans von Bülow met de concerto’s van Franz Liszt en Pjotr Tsjaikovski. Pianowerken die ooit alom werden bespuwd en vandaag (al te) vaak op het finalistenlijstje van de Koningin Elisabethwedstrijd (KEW) staan.
Die wedstrijd steekt behoorlijk hoog boven het maaiveld uit. Een Belgisch cultuurproduct met wereldfaam. Dat werkt zonder een cent overheidssubsidie, ondanks het budget van minstens 1,2 miljoen euro per wedstrijd. Met sponsors en partners die geen enkele inbreng of commercieel belang in de wedstrijd zelf krijgen. Je moet bijzonder veel fantasie hebben om dat te beschrijven als de conservatieve versie van Idool, zoals een Vlaamse krant dat deed. Waarom Tolstoj lezen een verrijkende culturele ervaring zou zijn en naar Tsjaikovski luisteren conservatief en elitair, we moeten er de eerste zinnige uitleg nog voor horen.
De KEW heeft iets brutaals, dat wel. Fysieke uitputting speelt een rol, al wordt die overdreven. Dertig jaar geleden werd amper gewerkt aan de fysieke en mentale weerstand van solisten, wat leidde tot legendarische black-outs en instortingen: sensatie! Het komt af en toe nog voor, maar deze jonge muzikanten zijn behalve supertalenten ook gezonde, vaak vlotte jongens en meisjes die tijd nemen voor een potje voetbal en een hobby. Maar het uitgangspunt is niet veranderd: wie op dit podium de druk niet aankan, is ook nog niet klaar voor het slopende leven van de topsolist. Hard, maar wel correct.
Worden alle winnaars van de wedstrijd beroemd? Nee. Hebben alle beroemde solisten de wedstrijd gewonnen of er zelfs aan deelgenomen? Nee. Dat relativeert het allemaal wel wat. Ook de waardering van de toehoorders weegt niet altijd zwaar: de jury heeft wel vaker, soms onder groot protest uit de zaal, publiekslievelingen achteraan geklasseerd, en meestal terecht. In essentie is en blijft dit een wedstrijd voor jonge muzikanten, en niet voor het Bozar-publiek of de televisiekijker.
Vintage hardcore
Elk evenement van dit kaliber heeft zijn clichés. Rond Eurosong had je vorige week op Facebook een drankspel: je koos vooraf een kandidaat en als die won, moest je tien borrels drinken. Je dronk ook een glas telkens als iemand een kledingstuk afwierp, bij elke toonmodulatie, als er een etnisch instrument werd bespeeld, als je eigen land nul punten kreeg, als iemand het vredesteken maakte enzovoort.
Dat spel kan ook volgende week. Een borrel als iemand zegt hoe zwaar dit wel is voor het orkest. Als een has-been in het panel een seksistische opmerking maakt. Bij elke opvoering van het pianoconcerto van Sibelius. Een dronk als het publiek protesteert omdat eerst de naam van de prijs in vier talen wordt aangekondigd voor de naam van de winnaar opklinkt. Eentje als er wordt gezegd dat de Belgische kandidaten beter hadden verdiend. Een glas als een teleurgesteld panellid achteraf jammert dat de wedstrijd verkocht is. En tien glazen als u de juiste winnaar kiest. Een tip: statistisch hebt u de grootste kans op winst met een Aziaat.
De clichés blijven, maar tegelijk moet het gezegd dat radio Klara er de laatste jaren in slaagt om de KEW een stevige energiestoot te geven. Nog niet zo lang geleden had het drankspel een stuk meer hardcore kunnen zijn. Een slok telkens als een panellid de ‘r’ op z’n Frans brouwde of een gruwelijk gallicisme uitbraakte. Na tien minuten was je gegarandeerd lam.
De finale van de KEW loopt van 27 mei tot 1 juni in het PSK, elke dag van 20.00 tot ongeveer 23.30 uur.
DOOR PETER VANDEWEERDT
Een borrel als iemand zegt hoe zwaar dit wel is voor het orkest. En als een has-been in het panel een seksistische opmerking maakt. En…
