Wat een toekomstige koningin over dit land en haar schoonfamilie moet weten. Of waarover de Coburgs aan tafel niet praten.

Bijvoorbeeld over het herstel van middeleeuwse tradities. Daar is nog eens voor gepleit in de jaren dertig en dat is toen voor de familie pas echt goed misgelopen. Vandaar dat ook deze Blijde Intredes met de grootste schroom bekeken moeten worden.

Zeker omdat de middeleeuwse traditie nog tot maart wordt voortgezet. En met succes, want prins Filip en jonkvrouwe Mathilde veroorzaken overal een volkstoeloop. Het is een welkome opsteker voor onze monarchie. Plotseling blijkt er toch zoiets als een Belgisch gevoel te bestaan en noemen ook jonge mensen zich onvervaard royalist. Allemaal goed voor dit land, zijn volk en zijn leiders.

Maar als je oude tradities in ere herstelt, moet je dat ook goed doen, zeggen sommigen. Het ging in die lang vervlogen tijden immers om een soort koehandel, samen te vatten als ‘voor wat, hoort wat’. De onderdanen erkenden de vorst, beloofden hem of haar trouw, zorgden ervoor dat de vorst geld genoeg had en kregen in ruil rechten.

Dus – zeggen sommigen – waarom zou het toekomstige paar niet hetzelfde doen? Het aanvaardt met gratie en vriendelijkheid onze bede, de toelage en geschenken die we hen met z’n allen overhandigen. Kan het dan ook niet eens denken aan het verlenen van een privilegie? In dit geval: een plechtige erkenning van de rechten van onze gewesten. Die zijn zelfs in de grondwet vastgelegd, dus zo erg kan het niet zijn.

Maar in dit land loopt altijd alles mis. Ten bewijze, een echt middeleeuws verhaal, met in het oog springende parallellen.

In 1477 blijft de jonge Maria van Bourgondië na de dood van haar vader – Karel de Stoute – verweesd achter. Ze regeert over een gebied waar de mensen heel boos zijn omdat die overleden Karel de Stoute hen gewoon uitschudde. Op de achtergrond loert Frankrijk dat wat graag het rijk wil inpikken. Al was er toen nog geen sprake van een Vlaamse verankering, een dergelijke uitverkoop kon ook de jonge én ongehuwde Maria niet dulden. En dus probeerde ze haar onderdanen te paaien zodat ze haar trouw bleven. Ze verleende hen in 1477 het Groot Privilegie. Let op de naam.

EIGEN WELVAART

Nu had het arme kind geen keus. Dat privilegie was opgesteld door het toenmalige parlement en was voor die tijd redelijk progressief: het verminderde de macht van de heerser.

De parlementsleden wilden bijeenkomen wanneer het hen uitkwam, niet als de vorst weer eens geld nodig had. Die vorst kon zonder hun toestemming geen oorlog meer beginnen. Ze wilden parlementsleden uit alle delen van het land zodat er eenheid zou groeien. En er moest recht worden gesproken in het Nederlands. Vooral van dat laatste kwam niets terecht tot 1860 en de zaak Coucke-Goethals.

De jonge vorstin Maria stond dat allemaal toe ‘met het oog op de bloei van de handel (…) die de hoeksteen vormt van onze eigen welvaart en die van Vlaanderen.’ Een beetje hebberig natuurlijk dat met het oog op onze eigen welvaart, maar vorsten hadden toen ook toelages nodig.

Iedereen tevreden? Niks van. Vlaanderen wilde in de eerste plaats vrede zodat het ongestoord handel kon voeren en de werkloosheid kon terugdringen. Frankrijk kwam ook toen al roet in het eten gooien en het gevolg was dat twee raadsheren van Maria – Hugonet en Humbercourt – op de Grote Markt van Gent naar het schavot werden gebracht wegens rattachisme avant la lettre. Maria smeekte om genade maar – vertelt een toenmalige kroniekschrijver – ‘om kort te gaan, ze hakten de heren hun hoofden af.’

Volgens historici had het Groot Privilegie hele zware gevolgen. Het bracht de ’triomf van het gewestelijk particularisme en bezegelde de ondergang van de centrale macht’. Ze voegen er nog aan toe: ‘de gewesten hebben de ondergang van de centrale regering niet gewild.’

Maar het kwam er toch van. Ook toen al liep alles in dit land verkeerd af.

Het werd nog erger. Maria trouwde met aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk, zoon van de Duitse keizer en een Habsburger. Ze stierf vijf jaar later.

En dat was letterlijk het begin van het einde. Maximiliaan begon prompt oorlog te voeren om zijn rijk volledig onder controle te krijgen. Dat was niet meteen bevorderlijk voor handel en nijverheid en de Vlamingen werden dan ook uitermate boos op hem. Ze namen hem zelfs gevangen.

Ook met het Habsburgse rijk liep het slecht af. Het viel gewoon uiteen, verbrokkelde en verdween. Karel V – die we dit jaar zo uitbundig vieren – was de laatste Habsburger in onze gewesten. Een verre nazaat van hem – Lorenz Otto Carl – is getrouwd met onze prinses Astrid. En een andere verre nazaat – Otto – heeft zitting in het Europees parlement. Hij laat zich op alle mogelijke websites Kaiserlicher und Königlicher Hoheit noemen maar is dat natuurlijk niet meer.

Moraal: laat die Blijde Intredes gewoon plaatsvinden, maar begin niet over rechten voor onderdanen. Daar zijn hele rijken over gestruikeld. En dat willen we door de Blijde Intredes toch net vermijden.

M.V.