Gianna Angelopoulos-Daskalaki heeft het voor elkaar gekregen: ze heeft de Olympische Spelen in Athene voor een organisatorisch fiasco behoed. Of toch zeker grotendeels.

Twee uur hebben we vorige week gewacht aan de nagelnieuwe luchthaven van Athene. Twee uur, op een bus die maar niet wilde komen. Vervolgens een uurtje doelloos achter een politiewagen met zoevende zwaailichten rondgetoerd terwijl onze chauffeur, een olympische vrijwilliger, koortsachtig zocht naar de plek waar wij de komende drie weken zullen overnachten. Daarna opnieuw twee en een half uur gezichten op donder en bliksem getrotseerd: de staf van het mediadorp, alweer een korps van enkel vrijwilligers, zocht al die tijd vergeefs naar de sleutel van ons kamertje voor ze onze bagage in een wachtend bestelwagentje konden duwen. Toen we na een helse rit door een vakantiedorp-in-aanleg eindelijk aankwamen in het tuinhuisje dat we de komende drie weken zullen betrekken, bleek in onze slaapkamer de airconditioning niet te werken – een redelijk onrustwekkend gegeven wanneer de buitenthermometer ’s avonds om halfelf nog 28 graden aangeeft.

We hadden het al meteen door: dit zijn de Olympische Spelen van Athene ten voeten uit. In het zwembad waar Michael Phelps zaterdag aan zijn queeste naar acht gouden medailles begon, zal hij in de rugslag noodgedwongen naar de brandende zon moeten staren. Het dak dat op het zwembad hoorde te liggen, is in maart namelijk uit de plannen geschrapt: geen tijd meer, te veel vertraging. In alle stadions is er tot de allerlaatste dag de klok rond gewerkt om de zitjes in de tribunes te krijgen – tijdens de rat race om Athene klaar te stomen voor de Spelen was er namelijk geen tijd voor details. Maar goed, het stadion stáát er tenminste, het zwembad ook, er kwám een bus, er ís een mediadorp, er stáán veredelde tuinhuisjes, en een beetje prutswerk met een verdwaalde schroevendraaier loste ook het probleem met de luchtkoeling op. Kortom, Athene is (bijna) klaar voor de Spelen, en dat is meer dan zelfs de grootste optimist had durven voorspellen. ‘We hebben een klus van zeven jaar in vier jaar tijd geklaard’, zei Gianna Angelopoulos-Daskalaki, de voorzitster van het organisatiecomité van de Spelen in Athene (ATHOC), na de openingsceremonie van vrijdag.

Toen Athene in 1997 de Spelen toegewezen kreeg, was Griekenland vooral aan het feesten geslagen. Drie jaar later, in de aanloop naar de Olympische Spelen van 2000 in Sydney, bleek er in Athene nog geen baksteen verlegd. Rond die tijd begon de geruchtenmolen op volle toeren te draaien: Athene zou de Spelen van 2004 niet halen, en Jacques Rogge en Juan Antonio Samaranch hadden al heel voorzichtig gepolst naar de mogelijkheid om de Olympiade van 2004 opnieuw in Sydney te organiseren. Of in Seoel. Of in Barcelona. Want dat het politiek verdeelde Athene vier jaar geleden nog nergens stond voor de terugkeer van zijn Olympische Spelen, was een publiek geheim. De voor de Spelen verantwoordelijke ministers liepen met hun hoofd in de wolken, en de leden van het ATHOC lagen liever in de zon te bakken dan te piekeren over 2004. En zoals Griekse voetballers een Duitser nodig hebben om zich tot Europees voetbalkampioen te kunnen kronen, zo had het ATHOC haar eigen versie van Maggie Thatcher van doen om de titanenopdracht voor 2004 op de rails te krijgen. Die ‘ijzeren dame’ was Gianna Angelopoulos-Daskalaki.

Cruiseschepen

De Griekse premier stelde Angelopoulos in mei 2000 aan als schoonmoeder van het ATHOC. Ze was geen onbekende voor het Internationaal Olympisch Comité (IOC): van 1996 tot 1998 had ze namelijk met succes het Atheense bod voor deze Olympische Spelen bij het IOC verdedigd. Angelopoulos (49), een hardnekkige nationaliste – tot in Harvard, de Amerikaanse universiteit waarvan ze vice-voorzitster is, geeft ze symposia over het imago van de Grieken – maar vooral een veelzijdige vrijetijdsgymnaste met wortels in zowel de politiek als het bedrijfsleven, leek de geknipte persoon om de Griekse olympische droom weer op het goede spoor te zetten. Van vorming is ze advocate, maar vanaf halfweg de jaren ’80 zetelde Angelopoulos-Daskalaki voor de conservatieve partij van de huidige eerste minister Kostandinos Karamanlis in de Atheense gemeenteraad en in het parlement. Na haar huwelijk dook ze begin jaren negentig het bedrijfsleven in. Ze bestierde het imperium van haar man, scheepsmagnaat en staalmiljardair Theodore Ange lopoulos, en mengde zich vanuit hun huizen in Zwitserland en Engeland in beroepsorganisaties voor de scheepvaart. Het leverde haar onlangs een van de grootste lintjes op, die een ijdele zakenvrouw te beurt kunnen vallen: een plaatsje onder de vijftig machtigste zakenvrouwen ter wereld volgens het Amerikaanse zakenblad Forbes.

Tot grote vreugde van Jacques Rogge, die als verantwoordelijke voor de organisatie van de Spelen de Grieken persoonlijk de mantel was komen uitvegen, ging Angelopoulos meteen aan het werk. In haar eerste weken als kersverse voorzitster van het ATHOC maande ze de verantwoordelijke ministers beslist tot grote spoed. Terloops toonde ze hen ook de weg: ze loste het acute hotelprobleem van de Griekse hoofdstad op door cruiseschepen naar de haven te halen, en ze bracht pijlsnel nog 664 miljoen dollar bijeen om her en der bijkomende openbare werken te laten uitvoeren en een overdonderend veiligheidsapparaat op poten te zetten. Angelopoulos concentreerde zich vooral op de grote lijnen, minder op de details. Het enige wat ze wellicht niet heeft gedaan, is ergens onderweg de spade uit handen gissen van een van de duizenden gastarbeiders die de meer dan dertig sites van de 28e Olympiade voor gebruik hebben klaargestoomd.

Maar haar aanstekelijkheid heeft in elk geval gewerkt. Een jaar geleden was er in het olympische Athene nog niets – geen olympisch stadion, geen metro’s, te weinig wegen, nauwelijks comfortabele logies voor de atleten of hun begeleiders. Overal werden deadlines gemist en kostenbestekken overschreden. Wie in maart of april dit jaar de olympische locaties ging bezoeken, ploeterde nog altijd met stijgende verbazing door het puin. Paniek alom: zelfs het IOC sloot vliegensvlug een verzekering af ter waarde van een 171 miljoen dollar, om het comité voor een faillissement te behoeden als de Spelen om welke reden dan ook niét zouden doorgaan. De enige die ijzig kalm bleef, was Angelopoulos zelf. ‘Wie de Grieken onderschat, komt altijd bedrogen uit’, zei ze vrijdagavond, terwijl ze stralend de internationale pers te woord stond in haar strakke, witte jurk.

Grieks presidentschap

Wellicht heeft ze gelijk gehad. Het nieuwe vliegveld is al enkele weken open, de nieuwe metro rijdt, een tram passeert de hele kust en het verkeersinfarct in Athene lijkt voorlopig boven alle verwachtingen mee te vallen. Dankzij de ‘sterke visie, het ongelooflijke charisma en het onverzettelijke geloof van Gianna Angelopoulos’, zei IOC-voorzitter Jacques Rogge vrijdag in zijn openingsspeech – we denken zowaar dat we de ‘ijzeren dame’ er even bij hebben zien blozen, al haastte ze zich achteraf om Rogges woorden te nuanceren: ‘Ik ben ervan overtuigd dat het organisatiecomité in zijn opzet geslaagd is, maar we zullen dat pas helemaal zeker weten als de laatste gast vertrekt.’

Tijdens de persconferentie vroeg een journalist of Angelopoulos al wist wat ze na de Spelen zou doen. En of ze het zwarte gat niet vreesde. Eigenlijk wilde hij vragen of de redster van de Olympische Spelen zich volgend jaar zou opladen voor het Griekse presidentschap – een veelal ceremoniële functie, maar één met grote zichtbaarheid en veel onderhuidse invloed. De geboren politica in de ATHOC-voorzitster ontweek handig de impliciete vraag. ‘Het eerste wat ik na de Spelen zal doen’, zei Angelopoulos, ‘is meer tijd doorbrengen met mijn dochter Carolina (21), met mijn zonen Panavotis (14) en Dimitri (13) en met mijn man. Maar tot 29 augustus denk ik vooral aan de Spelen van Athene.’ Op die allerlaatste dag van haar Spelen wacht haar trouwens nóg een belangwekkende taak. Jacques Rogge heeft de leidende dame van het ATHOC nu al uitgenodigd om samen de sirtaki te dansen. Misschien zou ze er, gezien de onverwoestbaarheid van Jacques Rogge, goed aan doen om ook 30 augustus vrij te nemen.

Frank Demets

Frank Demets

Angelopoulos concentreerde zich vooral op de grote lijnen, minder op de details.