Hubert van Humbeeck

De directeur van het grote reclamekantoor VVL/BBDO beraadt zich deze deze week over het aanbod van de SP om voorzitter te worden van de partij. De beslissing om dat aanbod te accepteren was eigenlijk al genomen, maar omdat het bericht iets te vroeg bekend raakte, werd er snel een korte pauze ingelast: de keuze voor Patrick Janssens is niet voor alle socialisten even evident. Hij kent de partij slechts als een prille militant en omdat hij uit hoofde van zijn beroep enkele verkiezingscampagnes ontwierp en begeleidde. De doorsnee SP’er kent hem niet – de partijleden die zich straks over hem moeten uitspreken, zetten een stap in het donker. Patrick Janssens loopt nu spitsroeden in de media. De reacties die opborrelen, zullen hem veel leren over wat hem wacht.

Toch is de keuze voor een complete buitenstaander niet zo onverwacht als dat op het eerste gezicht lijkt. Voor de verkiezingen en de verwachte zware nederlaag, mompelden enkele SP-strategen al dat het – God weet – misschien beter was om gewoon met de partij te stoppen en opnieuw te beginnen. Janssens is een alternatief dat daar dicht bij in de buurt komt: hij is op geen enkele manier besmet door het verleden dat de SP bezwaart en schrijft op een propere lei. Hij zal de talenten die hem worden toegedicht ook goed kunnen gebruiken. Mensen die het huis kennen, omschrijven de SP op dit moment als nauwelijks meer dan een puinhoop.

Het blijft daarbij opmerkelijk hoe vlot de socialisten na 13 juni de knop hebben omgedraaid. De introductie van een man als Janssens past in die attitude om een nieuwe dynamiek te zoeken. Vice-premier Johan Vande Lanotte – een groot pleitbezorger van de kandidaat-voorzitter – koppelde daaraan al meteen de ambitie van een grote, linkse partij die goed is voor 25 tot 30 procent van de stemmen.

Daar knelt dan het schoentje. Want om dat te bereiken, heeft een partij ook inhoud nodig – en daarvoor kan Janssens nog niet zorgen bij gebrek aan ankerpunten in de beweging. Dat deel van het verhaal overlaten aan de politieke leiders Vande Lanotte en Steve Stevaert is delicaat: de boodschap van de SP dreigt dan erg te lijken op die van de regering, waarvan de liberaal Guy Verhofstadt het boegbeeld is. Het project dat de socialisten voor ogen hebben, kan nooit zowat een derde van de stemmen halen, zonder dat het ook aantrekkelijk is voor de christelijke arbeidersbeweging. Veel tijd is de nieuwe voorzitter ook niet gegund. Over enkele maanden is hij al in beslag genomen door de voorbereiding van de gemeenteraadsverkiezingen: uitgerekend een operatie waarvoor de kennis van alle gevoeligheden en lange tenen, tot in de kleinste uithoeken van een partij, van groot belang is.

Patrick Janssens stamt uit de wereld van het marktonderzoek. De SP kan er niet omheen dat daarop wordt gewezen – op een moment dat de rol die de zogenaamde marketeers in de samenleving spelen hand over hand toeneemt. Daar is op zichzelf ook niets op tegen: wie veel mensen wil bereiken, doet een beroep op iemand die weet hoe hij aandacht moet vangen. Communicatie is een modewoord. Televisiemensen, bijvoorbeeld, spreken nog alleen in kijkcijfers en marktaandelen. Organisaties zoals Greenpeace en Artsen Zonder Grenzen beheersen dat spel en politici laten zich sturen door deskundigen terzake.

Er ontstaat pas een probleem als marktonderzoeken in de plaats komen van beslissingen. Zo is er in Engeland groeiend ongenoegen over de manie van premier Tony Blair om zijn hele beleid door zorgvuldig geselecteerde panels van kiezers te laten vastleggen. Labour zou tijdens zijn verkiezingscampagne voor ruim een miljard frank aan marktonderzoeken hebben uitgegeven. De invloedrijke vice-premier John Prescott liet vorige zondag in The Observer weten dat hij het beu is. Hij zal een onderzoekje van de communicatiegoeroe van Blair naast zich neerleggen. Daaruit bleek namelijk dat de Engelsen niet wakker liggen van de transportproblemen – en dat daaraan dus ook niet al te veel aandacht moet worden besteed. Rubbish, zegt Prescott.

Het leert alvast dat de politieke boodschap geen product is zoals een ander. Maar het zou verbazen als Patrick Janssens dat ondertussen ook niet doorhad. Hij moge zich de oude Griek Plato herinneren, die vond dat de leiders van de staat filosofen moesten zijn. Als marketeers dan toch zo’n beetje de filosofen zijn van deze tijd, heeft Janssens alvast een streepje voor.

Hubert van Humbeeck

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content