De top van de Verenigde Naties heeft berekend dat de organisatie eind dit jaar failliet zal gaan, tenzij er betaald wordt.
HET IS DUS ZOVER.Joseph Connor, voorheen van de accountantsfirma Price Waterhouse, en nu sinds een goed jaar bij de Verenigde Naties de man die de financiële toestand van de organisatie moet rechttrekken, heeft een rapport voorgelegd waarin staat dat de VN, als ze voortwerken in het huidige tempo, voor het einde van het jaar failliet zijn. Secretaris-generaal Boutros Boutros-Ghali heeft daar een tweede rapport naast gelegd, waarin hetzelfde staat.
Het is een belachelijke situatie, daarover zijn alle commentatoren het eens. Het werkingsbudget van de VN van het Secretariaat, niet van de duurdere peacekeeping operations, die apart gefinancierd worden beloopt minder dan het budget van de politie en brandweer van New York City. De moeilijkheden zijn cijfermatig zo klein dat internationale geld-mensen niet bij machte zijn om het probleem te zien. Alleen is het de organisatie statutair verboden leningen aan te gaan. De put, hoe klein ook, zal dus slechts kunnen gedempt worden via de daartoe voorziene kanalen, te weten de bijdragen van de lidstaten. De VN zijn ten slotte een instrument dat bestaat uit en ter beschikking staat van zijn leden.
Het klinkt goed maar dat is het niet. De leden betalen niet. Sommigen vinden dat zij teveel betalen, de meesten vinden dat bepaalde anderen te weinig betalen. Sommige leden zeggen dat ze niet meer betalen zolang er geen nulgroei bestaat op de nieuwe budgetten. Joe Connor probeert te snijden in de uitgaven, wil duizend mensen afdanken bij de VN (van de ruwweg tienduizend die er werken). Maar hij heeft het geld niet om hun opzegpremies te betalen. Om zijn lonen en lopende kosten te blijven betalen, is Connor gaan ?lenen” in andere budgetten, wat eigenlijk niet mag. Maar rood gaan mag ook niet. Omdat peacekeeping, vredeshandhaving, een eigen financiering heeft, was Connor in staat om daar het geld te putten dat hij nodig had. En landen die bijvoorbeeld troepen uitgestuurd hadden, zoals Nederland en België, en voor de daarbij gemaakte kosten moeten vergoed worden, werden niet uitbetaald. Maar peacekeeping wordt per operatie gefinancierd : eens die afgelopen is, stopt de geldstroom ervoor. Dus nu de VN-operatie in Bosnië ten einde loopt, zal het peacekeeping-budget van de VN fors verminderen en geen grote ?interne leningen” meer toelaten.
DILEMMA.
De oorzaak van de ramp zit ingebouwd in het bijdragensysteem zelf. De bijdragen werden vastgesteld, per land, volgens de hoogte van het bruto nationaal product, met enkele afwijkingen. De Verenigde Staten, die met 25 procent de hoogste bijdrage gevraagd worden, betalen minder dan het BNP van de VS (met 26 procent) zou meebrengen. De Europeanen betalen méér daarom zijn ze ook niet te spreken over het voorlopige schema dat Boutros-Ghali voorlegde om de VN vlot te houden, en dat erop neerkomt de Amerikanen minder te laten betalen en de Europeanen méér. Zoiets komt natuurlijk ook heel onrechtvaardig over, temeer omdat indertijd ook al voorgesteld werd de VS minder te laten betalen wat toen door de Amerikanen geweigerd werd.
Het dilemma zit hierin, dat de VS ten eerste traditioneel veel te laat betalen, en ten tweede de jongste tijd (onder invloed van het Republikeins en anti-VN-gezind geworden Congres) helemaal niet meer betalen. Legaal zijn ze het wel verplicht, maar wie zal ze dwingen ? Dus toen het Congres vorig jaar unilateraal besliste de VS-bijdrage aan peacekeeping, die 31 procent moest bedragen, tot 25 procent te beperken, was daar weinig aan te doen. Eind december vorig jaar was de schuld van de VS opgelopen tot meer dan 1,2 miljard dollar (36 miljard frank), meer dan een kwart van de bijdragen (gewone én peacekeeping dooreen) voor 1995 de totale schuld van de leden bedroeg toen 2,3 miljard dollar. Rusland is de op één na grootste schuldenaar, maar Moskou heeft beloofd zijn achterstand af te korten in een aantal jaren. Het Republikeinse VS-Congres blijkt zelfs niet bereid zoiets te proberen.
Tegelijk heeft Washington, aangezien het, nominaal, een kwart van het budget en méér betaalt, een zeer grote politieke invloed op de VN-organisatie. Al vaak is erop gewezen dat dat niet normaal is, dat geen enkele bijdrage van een lidstaat, bijvoorbeeld, groter dan vijftien procent zou mogen zijn. Vandaar het huidige voorstel om de VS-bijdrage te verminderen, in de hoop dat ze dan ten minste betaald zal worden. Maar hoe ver ze verminderen ? Tot vijftien procent ? Dan zullen andere landen veel meer moeten bijdragen. Tot twintig procent ? Dan zullen de VS (die dit misschien wel zien zitten) toch een groot stuk van hun politieke overwicht behouden. De Europeanen, anderzijds, vinden zelf méér betalen geen goed idee, aangezien het juist de bedoeling was anderen meer te doen betalen. En dan kijkt iedereen in de richting van lidstaten die in 1948 ontwikkelingslanden waren, maar die intussen al lang tot de rijken behoren : de Oost-Aziatische ontwikkelingstijgers, de olierijke Golf-staten… Maar om de bijdragenschaal te veranderen, is een akkoord nodig op een Algemene Vergadering. En dàt is wat Boutros Boutros-Ghali momenteel bijeen tracht te krijgen : zo gauw mogelijk, vooraleer ook daarvoor geen geld meer is.
S.V.E.
Boutros Boutros-Ghali : een oplossing vinden voor het te laat is.
