Hoe de publieke opinie denkt over genetica, baart professor Marc Van Montagu, een van de pioniers in het vakgebied, ernstige zorgen. ‘Wetenschappers hebben nooit moeten vertellen waarmee ze bezig zijn. Het is hoog tijd dat we dat wel doen.’
Binnen zijn werkdomein is hij de meest geciteerde wetenschapper, hij ontving niet minder dan zes eredoctoraten, kreeg de prestigieuze Japan Prize en werd door koning Boudewijn zelfs tot baron geslagen – professor Marc Van Montagu (Universiteit Gent) mag met rede een autoriteit in de genetica genoemd worden. Verbaasd is hij niet over de resultaten van deze enquête, bezorgd wel. ‘Die irrationele, onbeargumenteerde terughoudendheid tegenover genetica is iets typisch Europees. Van mij krijgt iedereen het recht op wantrouwen, maar het moet wel redelijk blijven. De emotie regeert, en daar kun je als wetenschapper maar moeilijk tegen vechten. Als men gewoon eens even naar de bewijzen zou kijken en eens eerlijk nadenkt… Wereldwijd hebben miljoenen mensen al genetisch gewijzigde producten gegeten en niemand is daar ziek van geworden. Nog nooit is er één enkel reëel gevaar vastgesteld. En toch hoor je om de haverklap dat de moderne genetica een wetenschappelijke doos van Pandora is. Tja, ik kan ook niet bewijzen dat het monster van Loch Ness niet bestaat.
‘Dat jongeren zelfs nog sceptischer blijken tegenover genetica dan oudere mensen, is des te erger, maar tegelijk ook niet verrassend. De jeugd doet haar kennis overwegend op school op en daar zeggen de meeste biologieleraren steevast dat genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) de ondergang van onze planeet betekenen. Ik heb er het raden naar met welke argumenten ze dat menen te kunnen onderbouwen. Misschien de invloed van bepaalde linkse groeperingen, die denken progressief te zijn door tegen ggo’s te ageren. Terwijl dat net een heel conservatieve en achterhaalde visie is, alsof heel de moderne genetica een wapen van het Amerikaanse kapitalisme is. De Amerikaanse kapitalisten komt het alvast goed uit: terwijl groeperingen als Greenpeace druk bezig zijn ggo’s te verketteren, doet niemand wat aan hun vervuiling. Diezelfde vervuiling had trouwens waarschijnlijk door genetische toepassingen vermeden kunnen worden.’
‘Het wantrouwen jegens de genetica ligt ongetwijfeld voor een groot deel aan de wetenschappers zelf. Zij hebben de mensen nooit moeten vertellen waarmee ze bezig zijn. Nu is het hoog tijd dat we dat wel doen, zodat de man in de straat weet dat ook wij respect hebben voor de mens als wezen en dat ook wij ethische grenzen hebben. Mensen klonen is op dit moment bijvoorbeeld onethisch omdat er te veel fout kan en zal gaan. Maar stamcelonderzoek, dat zoveel ellende zou kunnen voorkomen, moet dan weer zeker kunnen, ook al staan veel mensen daar – door een gebrek aan kennis – huiverachtig tegenover. Het is aan de wetenschappers om maatschappelijk duidelijk te maken dat dié houding onethisch is, en de genetica niet.’
Jef Van Baelen
Jef Van Baelen
