Ter gelegenheid van de 40e verjaardag van Knack duikt Rik Van Cauwelaert wekelijks in donkere kelders van ons archief – en van zijn geheugen.
De eerste journalist van Knack, Jan Moriaux, sinds vorige week in heel Vlaanderen bekend als ‘Pater Knack’, liet zich in het feestnummer voor de 40e verjaardag van uw lijfblad ontvallen dat hij ooit persoonlijk – en dit tot grote ergernis van de hoofdredacteur – een artikel over het einde van het gezin uit het blad had geweerd. Omdat het niet strookte met zijn overtuiging.
Doorgaans kunnen alleen hoofdredacteuren corrigerend optreden. Maar Jan Moriaux is franciscaan. En bij de Ordo Fratrum Minorum zal de gardiaan – dat is de overste en dat was Moriaux als bladcoördinator van Knack ook een beetje – zich over zijn broeders ontfermen ‘als een moeder over haar kinderen’. Er kon dus van het verschijnen van een artikel waarin het einde van het gezin wordt afgekondigd geen sprake zijn.
Maar kijk, wat staat daar in Knack, 1e jaargang, nummer 16, verschenen op 3 juni 1971, op bladzijde 52 onder de rubriektitel Modern Leven? ‘ De dood van het gezin‘! Heeft de jonge uitgever Rik De Nolf, die volgens Moriaux al eens gevoelige passages in de commentaren van Frans Verleyen ‘herformuleerde’, achter zijn rug toch het artikel opnieuw in het blad gesluisd? Zo moet het gegaan zijn.
Het artikel was eigenlijk een bespreking van The Death of the Family van de Britse psychiater van Zuid-Afrikaanse herkomst David Cooper, en begon zo: ‘ Neen, het eens en voorgoed afgesloten huwelijk met kinderen die op hun beurt weer fataal naar hun huwelijk worden gedreven – het vertrouwde, beproefde, gedegen huwelijk – durft haast niemand nog openlijk aan te prijzen, hier en daar een bisschop niet te na gesproken. Maar die is zelf – voorlopig althans – niet getrouwd, om het met een afgezaagd mopje te zeggen.‘
Geen wonder dat de steller van het door Moriaux gewraakte stuk zich voorzichtigheidshalve achter de initialen F.F.B. verborg.
David Cooper, die in 1986 overleed, muntte ooit de term ‘antipsychiatrie’. Antipsychiaters als Cooper, die – alsof het al niet erg genoeg was – ook nog marxist was, waren tot de verbluffende vaststelling gekomen dat de zogenaamde normale eigenlijk gestoord is en dat de gestoorde dat door heeft, maar van de normale weer normaal moet worden. En de normale gebruikt dan elektroshocks en medicijnen om de zogenaamde gestoorde op andere, betere gedachten te brengen. Het was een theorie die snel ingang vond bij prettig gestoorden.
Cooper huldigde ook de stelregel dat een kind grootbrengen in de praktijk neerkomt op het ombrengen van een mens. Maar interessanter was diens stelling: ‘ Het bed is wellicht het grote ongebruikte wapen van de te maken revolutie.‘ Cooper schijnt dat wapen veelvuldig te hebben getest. Zo blijkt ook uit zijn wetenschappelijke geschriften en uit de door hem uitgewerkte ‘bedtherapie’.
Onnodig te zeggen dat David Cooper een medestrijder was van de Franse alkooffilosoof Michel Foucault. Die tekende in 1977 een petitie, samen met Jacques Derrida en Louis Althusser, om de Franse wet op de seksuele meerderjarigheid ongedaan te maken. Dat moest volgens Foucault de seksuele relaties tussen volwassenen en instemmende kinderen van minder dan 15 bevorderen.
Het laat zich raden dat de Knack-lezers van het eerste uur even naar adem hapten na de bespreking van Coopers ’thought -provoking book‘, zoals de anonieme recensent het bestempelde. Maar hier merken we al de journalistieke handigheid van de prille uitgevers van Knack. Want om de lezer weer overeind te helpen, volgde meteen na De dood van het gezin een vijf bladzijden lang eerbetoon aan ‘ 850 jaar premonstratenzers‘, door de journalist Frans Vanden Abeele, die wel voluit signeerde. En die besloot zijn bijdrage op stichtende wijze: ‘ Wij wensen de premonstratenzers bij dit jubileum-850, dat hun abdijen mogen prospereren. Dit kan maar hen en ons volk ten goede komen.‘
