Een gelekt ontwerp van een arrest van het Hooggerechtshof zorgt voor beroering in Amerika. Wordt het mythische abortus- arrest ‘Roe versus Wade’ tegen de zin van een meerderheid teruggedraaid?
Hij moet dan wel al anderhalf jaar aan de zijlijn toekijken, toch bleek vorige week opnieuw hoe groot de rol is die Donald Trump nog speelt in de Amerikaanse politiek. Kandidaten winnen met zijn steun vlot voorverkiezingen in de Republikeinse Partij voor de tussentijdse parlementsverkiezingen in november. Het gelekte ontwerp van een arrest van het Supreme Court over abortus toont aan dat rechters die hij als president heeft benoemd precies doen waarvoor ze door hem zijn aangesteld. Hij beloofde zijn achterban namelijk dat hij dat Hooggerechtshof zo zou samenstellen dat het fameuze abortusarrest ‘Roe vs. Wade’ uit 1973 wordt teruggedraaid. De reacties op het gelekte ontwerp maken weer duidelijk hoe verdeeld de Verenigde Staten zijn.
Het Hooggerechtshof functioneert steeds meer als een derde, niet verkozen wetgevende kamer en dat is niet zijn rol.
‘Roe vs. Wade’ zegt grosso modo dat staten niet mogen verbieden dat vrouwen een einde maken aan hun zwangerschap voor de vrucht levensvatbaar is. Als het arrest ongedaan wordt gemaakt, is het weer aan de staten om uit te maken of abortus wordt toe- gestaan. Ongeveer de helft van de staten zou abortus in dat geval verbieden of zo goed als onmogelijk maken. De wetgeving daarvoor ligt her en der klaar. Meer progressieve staten bereiden zich nu al voor op een toevloed van vrouwen uit staten waar abortus verboden zou worden. Het probleem is dat bijlange niet alle vrouwen zich de reis naar een abortusvriendelijke staat kunnen permitteren. Arme vrouwen zijn vaker ongewenst zwanger.
Maar de beslissing is dus niet definitief. Het is wellicht wachten tot volgende maand om te weten of de conservatieve meerderheid in het Hooggerechtshof doet wat van haar wordt verwacht. Dat het ontwerp lekte, is bijzonder en uitzonderlijk. Het maakt wel dat conservatieve rechters die de voorlopige tekst onderschreven nog moeilijk op hun standpunt kunnen terugkomen. De Democratische Partij gebruikt het arrest nu al in haar campagne voor de tussentijdse verkiezingen, die ze dreigt te verliezen. Als het Supreme Court ‘Roe vs. Wade’ terugdraait, zei president Joe Biden al, moeten politici er maar voor zorgen dat vrouwen het recht behouden om zelf een keuze te maken. Onder te verstaan: dat kan alleen als de Democraten het voor het zeggen hebben.
Er wordt in ieder geval nu al gevreesd voor een eindeloze reeks bitse juridische gevechten tussen staten onderling. Er wordt vaak vergeten dat er sinds 1973 meer dan tweehonderd aanslagen op abortusklinieken werden gepleegd, waarbij acht doden vielen. De botsing nu bewijst opnieuw dat het politieke Amerika niet meer in staat is om compromissen te sluiten en problemen dan maar naar het Hooggerechtshof doorschuift. Dat functioneert zo steeds meer als een derde, niet verkozen wetgevende kamer en dat is niet zijn rol. Het raakt op die manier zelf zodanig gepolitiseerd dat het ook zijn vermogen verliest om geschillen vreedzaam op te lossen. Dat is niet goed voor het Amerikaanse systeem in zijn geheel en de rechtsstaat in het bijzonder.
