In Stockholm overleed Dagny Carlsson (109), de populairste blogster in Zweden. Zij is geboren in mei 1912 in het zuidelijke Kristianstad. Haar vader scharrelt als schroothandelaar. Op haar vierde loopt ze – oudste van vijf kinderen – schurft op en verdwijnt ze vier jaar in isolatie in een sanatorium. Terug thuis blijkt het kind een recalcitrante boekenwurm. Haar berispen of opsluiten op het toilet buiten, het helpt niet echt. Grootmoeder Marlene heeft wel nog enige greep op haar. Zij is een sterke vrouw, die als dienstmeid haar baas verplichtte een onwettig kind van hem te erkennen. Ze geeft Dagny een levensmotto mee: ‘Berust in je lot of kom op voor jezelf.’
Als ik een dag niets post, denkt iedereen: nu is ze echt dood.
Veel koopt het meisje daar niet voor. Op haar dertiende moet ze gaan werken als naaister in een hemdenatelier. Als ze zeventien is, sterft haar vader en Dagny weet dat ze haar droom – lerares worden – definitief kan opbergen. Ze trouwt op haar dertigste. Een liefde- en kinderloos huwelijk met een gokker en dronkenlap. Zeven jaar later heeft ze alles op een rijtje. Stiekem genoeg gespaard, twee schilderijen, een kandelaar en een koffertje met kleren gepakt en op een nacht: weg van die kinkel.
Danspaleis
Dagny gaat in Norrköping, iets bezuiden Stockholm, op kamers wonen, volgt daar les aan de hogeschool voor textiel en werkt er voor een korsettenfabrikant. ‘Tot dan had ik geen fijn leven’, laat ze in haar biografie optekenen. ‘Ik wilde altijd iets beters.’ Dat komt er met Harry Carlsson, een schrijnwerker met een eigen bedrijfje, die ze in 1951 ontmoet in een danspaleis in Stockholm. ‘Hij danste als een god’ en ze trouwt met Harry.
Zij voelt zich te oud voor kinderen, maar de twee reizen door heel Europa en blijven dansen – met de foxtrot als haar favoriet – in een langgerekt, gezapig geluk dat duurt tot in 2004. Dan sterft Harry aan darmkanker. Zij, 92, recht de rug en gaat voort.
Jaren later krijgt ze van een jongere zus een afgedankte computer. Lang vergaart die alleen stof, maar dan begint ze op haar 99e met computerlessen voor senioren. En als ze leest dat de vroegere premier Carl Bildt een blog onderhoudt, roept ze haar lerares Elena Ström. Zo start in 2012, Dagny is net 100, ‘Blogga med Mig!’ of ‘Blog met mij!’. Haar eerste zin: ‘Ik ben een taaie tante maar hou van veel dingen.’
Dagny Carlsson etaleert op haar blog talent en standvastigheid. Ze schrijft onveranderlijk elke dag. Op reis tikt ze haar stukje op een iPad en mailt dat naar Elena Ström om te posten. Elena helpt haar ook met fotoshoppen. Langzaam groeit haar lezerskring. Die moet eerst wat wennen aan de chaos op de blog, maar Dagny compenseert dat ruim met patent proza over haar eenzame nachten waarin ze in de duisternis ligt te staren, over het klimaat en MeToo, maar ook over een beroerde lunch (‘de gehaktballen waren smakeloos en ook nog eens bikkelhard’), over de Zweedse spoorwegen (‘wie bedenkt zo’n ingewikkeld systeem om digitaal een kaartje te kopen?’) of over de supermarkt (‘het valt niet uit te leggen waarom alles met vier, vijf, zes stuks verpakt zit. Wat moet ik daarmee?’). Toch is haar blog allesbehalve een zuur lamento. Dagny schrijft meestal blije, optimistische en humoristische berichten over haar reizen, de wereld rond haar, kinderen, een goed boek, een fijne opera en ‘nee, het leven was vroeger hoegenaamd niet beter’.
Geen ruzie meer
In 2015 jaagt een tv-documentaire over haar ( Leven begint met 100) de bezoekersaantallen van haar blog de miljoenen in. Een jaar later schrijft een journaliste de biografie Het leven volgens Dagny. Zweden koopt er 100.000 stuks van. De gevatte en aimabele honderdjarige geeft lezingen, wordt vaste gaste in Sommar in P1, het populairste zomerprogramma van de tv-zender P1. Ze kampeert in radiostudio’s soms naast Greta Thunberg. ‘Misschien willen mensen weten wat ik denk, niet omdat ik oud ben, maar omdat ik héél oud ben.’
Al die jaren woont ze kwiek in haar eentje in haar flat in Solna. Gezegend met een verbluffende gezondheid. Geen kwaaltje, geen dagelijkse pillen, alleen een leesbril en een hoorapparaat. Haar lange leven? ‘Goede genen en nieuwsgierigheid. Als die stopt, stopt alles.’ Elke dag wandelt Dagny 40 minuten, lost ze het kruiswoordraadsel op en schrijft ze. ‘Als ik een dag niets post, denkt iedereen: nu is ze echt dood.’
Ze blijft ook reizen. Haar 106e verjaardag viert ze in stijl in Hongarije. Thuis krijgt ze wel assistentie. ‘Ze brengen mij eten en helpen mij ’s avonds in bed. Nu, ik maak daar geen ruzie meer over. Dat is hun werk. Maar als zij weg zijn, sta ik weer op en werk ik aan mijn blog. Ik mag alleen niet vergeten het licht uit te doen.’
Najaar 2021 en 109 schenkt Dagny haar appartement aan de kankerstichting die eerder alle opbrengsten van haar biografie kreeg. Ze trekt naar een rusthuis maar blijft bloggen. En dan meldt Elena plots dat haar vriendin de magische 110 in mei niet zal halen. Dagny Carlssons licht is voorgoed uit.
DOOR JOS GROBBEN
