CD&V TUSSEN HAMER EN AAMBEELD

kris peeters Toenemende wrevel over het federale regeringsbeleid. © image globe

Terwijl de Vlaamse christendemocraten de federale regering lijdzaam ondergaan, worden ze verondersteld de Vlaamse regering krachtdadig te leiden. De aanvaring van Vlaams minister-president Kris Peeters met gouverneur Luc Coene van de Nationale Bank van België illustreert de hachelijke situatie waarin CD&V is verzeild.

De komende gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober zullen een eerste precieze indicator zijn voor de electorale positie die CD&V in Vlaanderen nog inneemt. De grote test komt in 2014, met zowel federale, regionale als Europese verkiezingen. In die campagne zal Vlaams minister-president Kris Peeters onvermijdelijk als boegbeeld worden uitgespeeld, want hij is de enige CD&V’er die een leiderspositie inneemt. Wat maakt dat Peeters de Vlaamse kiezers willens nillens zal moeten overtuigen van de deugdelijkheid van het federale beleid. En daar valt dezer dagen wel wat op aan te merken.

Recente verklaringen van gouverneur Luc Coene van de Nationale Bank van België (NBB) hebben die moeilijke positie van Peeters, alsook de toenemende verwijdering tussen hem en zijn partijgenoot Steven Vanackere, minister van Financiën én federaal vicepremier, in het volle daglicht gebracht. Vandaar ook de bitse reactie van de Vlaamse minister-president op Coenes beweringen.

Gouverneur Coene had overigens kunnen weten dat verklaringen van en over de Nationale Bank altijd erg gevoelig liggen. In 2003 – hij was toen nog kabinetschef van premier Guy Verhofstadt – liet Coene zich ontvallen dat het maar eens gedaan moest zijn met de opstootjes tussen de Nationale Bank en haar privéaandeelhouders. Hij stelde daarom voor de NBB te nationaliseren. Beleggers wisten meteen wat hen te doen stond en stuwden het NBB-aandeel tot ver voorbij 4000 euro.

Niet lang daarna keerde Coene terug naar het grote huis in de Brusselse Berlaimontlaan als directeur en vicegouverneur. Zoals alle directeurs van de NBB moest ook Coene een pak NBB-aandelen aankopen tegen de dagkoers – die kwam neer op de door zijn verklaringen opgepookte koers van nagenoeg 4000 euro. Het vervolg kennen we. De NBB werd niet genationaliseerd en het aandeel zakte weg naar een realistischer 2200 euro. Tot op vandaag worden onder regenten grapjes gemaakt over de dure NBB-aandelen van gouverneur Coene.

Enkele weken geleden liet gouverneur Coene zich in een gesprek met De Tijd naar aanleiding van de vijfde verjaardag van het uitbreken van de economische crisis, tot enkele confidenties verleiden. In plaats van zich bij zo’n gelegenheid, naar het voorbeeld van de voormalige Amerikaanse centrale bankier Alan Greenspan, te beperken tot wat geruststellend gemompel, gaf Coene mee dat België aankijkt tegen een negatieve groei en voor de tweede helft van het jaar een recessie wacht. Daarbovenop bevestigde de gouverneur het publieke geheim dat de restbank Dexia dringend vers geld nodig heeft. Zo niet dreigt het faillissement. Intussen weten we dankzij analisten van Crédit Suisse dat het omvallen van Dexia de Belgische belastingbetaler allicht op een factuur van ruim 72 miljard euro komt te staan.

Met economische voorspellingen van de Nationale Bank die er glad naast zaten, kan overigens een heel boek worden gevuld. De foutenmarge van de NBB-ramingen, leert een insider, is eigenlijk net zo groot als het aangegeven groei- of dalingspercentage. Het volstaat dat het consumenten- of ondernemersvertrouwen om een of andere reden plots omslaat, en de prognoses moeten al drastisch gewijzigd worden.

Begin dit jaar had de Nationale Bank nog gerekend met een groei van 0,6 procent. Nog voor dat cijfer werd bekendgemaakt, overspoelde een glunderende premier Elio Di Rupo, voorgelicht door zijn intimi bij de NBB, de media met interviews waarin hij optimistisch uit de schors kwam en aangaf te rekenen met een groei van 0,5, ja zelfs 0,6 procent. Daarmee deed België beter dan de rest van de eurozone. Allemaal het gevolg van het rigoureuze regeringswerk en van de volgehouden begrotingsinspanning.

Enkele maanden later volgde de koude douche. Die 0,6 procent groei bleek niet te kloppen. Het tweede kwartaal was voor de Belgische economie allesbehalve denderend geweest en het derde kwartaal oogde al niet veel beter. Kortom: het land gleed weg in een recessie, aldus Coene.

Die vrijmoedigheid bezorgde de gouverneur enkele publieke bolwassingen. Eerder al had hij nogal wat politici ontstemd met zijn door Electrabel geïnspireerde studie – zo leek het althans – over de nucleaire rente en naderhand over de index. En nu dit weer.

Belgische cijfers

De scherpste reactie kwam dus van Vlaams minister-president Kris Peeters. Die was niet gediend van wat hij de paniekzaaierij van Coene noemde. In de media werd de kribbige reactie van Peeters afgedaan als schieten op de pianist. Daarmee werd voorbijgegaan aan de kern van het probleem waar minister-president Kris Peeters mee worstelt.

De Vlaamse Gemeenschap mag dan met 60 procent van de bevolking 70 procent van het bruto binnenlands product leveren en 80 procent van de Belgische uitvoer voor haar rekening nemen, de onheilspellende cijfers die Coene naar buiten bracht, zijn Bélgische cijfers.

Voor Vlaanderen alleen ziet het plaatje er enigszins anders uit. Maar in de prognoses van de NBB wordt geen onderscheid gemaakt. Dat behalve de economische crisis ook de economische situatie in Wallonië en Brussel de Belgische indicatoren naar beneden halen, is een vaststelling die de NBB, uiteraard, niet opneemt in haar studiewerk.

Voor de NBB lijken de deelgebieden niet te bestaan. In andere federale staten zoals Duitsland en de Verenigde Staten hebben de deelgebieden (de Länder en de staten) nochtans wel een stevige vinger in de pap bij hun centrale bankier (de Bundesbank en de Federal Reserve).

Peeters beseft dat hij daar weinig aan kan doen. Zijn Vlaamse regering is, voorlopig, onvoldoende toegerust om die Belgische cijfers drastisch bij te sturen.

Want al slaagt Vlaanderen erin het Belgische verlies van marktaandeel af te remmen, toch heeft de Vlaamse deelregering bitter weinig invloed op het debat over de concurrentiekracht, de loonkostenhandicap en de bestaande afwijkingen van de Belgische arbeidsmarkt. Op de grootste handicap voor de Belgische economie, de energiekosten, heeft de Vlaamse deelregering al helemaal geen impact. De federale regering besliste over te gaan tot de sluiting van kernreactoren in Doel zonder dat de Vlaamse regering vooraf werd ingelicht, laat staan dat zij om advies werd gevraagd.

Kris Peeters heeft bovendien nog een ander probleem: zijn eigen partij, CD&V. Terwijl die partij gewend was federale regeringen te leiden, drijft ze nu lijdzaam mee met de regering van Elio Di Rupo. Het contact tussen de CD&V’ers in de federale regering en hun collega die de Vlaamse regering aanvoert, is opvallend oppervlakkig.

Toen Kris Peeters in zijn 11 juliboodschap de eis formuleerde om als deelregering rechtstreeks te worden betrokken bij de Europese besluitvorming, werd die vraag prompt geminimaliseerd door federaal vicepremier Steven Vanackere.

Zo werd de minister-president van de Vlaamse Gemeenschap door zijn partijgenoot Vanackere nooit op de hoogte gebracht van de acute kapitaalnood van de restbank Dexia (waarvan Vlaanderen nochtans voor 2,85 procent aandeelhouder is), noch van de moeilijke tijden die ook andere systeeminstellingen doormaken.

Eigenlijk gooide gouverneur Luc Coene met zijn verklaringen over Dexia in de openbaarheid wat minister Vanackere van Financiën kennelijk nooit aan partijgenoot Peeters heeft verteld. Insiders vragen zich daarom zelfs af of Vanackere zelf voldoende kijk had op de crisissituatie bij Dexia.

Voor de buitenwacht verdedigde Vanackere het optreden van gouverneur Coene, daarbij duidelijk niet ingelicht over het feit dat diens verklaringen meteen een klantenvlucht veroorzaakten bij Dexia-dochter BIL (Banque International à Luxembourg), die aan Precision Capital, een investeringsfonds in Qatar, zou worden verkocht. Een verkoop die door het opmerkelijke klanten- en dus kapitaalverlies onder de kapitaalbuffer van 9 procent zakt en die dus niet kan doorgaan. Wat de restbank Dexia en bijgevolg de garantieverstrekkers zoals de Belgische staat met een bijkomend probleem opzadelt.

Omdat hij verstoken blijft van de broodnodige Belgische maar ook Europese economische en financiële informatie, wil Kris Peeters een Vlaamse vertegenwoordiger in de regentenraad van de Nationale Bank en bij de financiële toezichthouders.

Vermogensbelasting

De Vlaamse minister-president wordt ook niet geholpen door de federale regering, die alle noodzakelijke economische en sociale hervormingen voor zich uit heeft geschoven. De doorgevoerde sanering kwam neer op bijkomende belastingen. Vooral in Vlaanderen groeit de wrevel over de jongste fiscuswet die, volgens fiscaal advocaat en VUB-prof Michel Maus, tot gevolg heeft dat België evolueert naar een fiscale politiestaat. De federale overheid heeft immers niet alleen een wettelijk kader gecreëerd voor de oprichting van een fiscale megadatabank, er wordt ook in alle stilte gewerkt om alle bank- en spaarrekeningen van alle Belgen in kaart te brengen en om via het centraliseren van de brandverzekeringen een precies inzicht te krijgen in het vastgoedpatrimonium van elke Belg. Niet alleen bij de Vlaamse liberale achterban, ook bij de Vlaamse christendemocraten worden bedenkingen gemaakt bij de regeringsaanpak die regelrecht leidt tot het opstellen van een vermogenskadaster, de eerste etappe op weg naar een vermogensbelasting. Zo tweette CD&V-senator Rik Torfs enkele dagen geleden: ‘Vermogensbelasting is de belasting op wat overblijft nadat je belastingen hebt betaald.’ Hij kreeg daarvoor opmerkelijke bijval.

Het voorstel van minister Vanackere om de roerende voorheffing op 25 procent te brengen, is een nieuwe poging om een raid op het financiële vermogen van de Belgen – een vermogen dat zich grotendeels in Vlaanderen bevindt – te organiseren.

Op al die maatregelen zal vooral CD&V in 2014 worden afgerekend, en dat stemt de omgeving van Kris Peeters in hoge mate ongerust. En dan mag er niets mislopen met de zesde staatshervorming. Kris Peeters eist dat de onderhandelingen daarover tegen midden volgend jaar afgerond zijn, zodat met de uitvoering kan worden begonnen tegen de verkiezingen van 2014.

De nadruk die Peeters legt op de naleving van die timing heeft alles te maken met de manier waarop de Vlaamse minister-president door zijn eigen partij buiten de besprekingen wordt gehouden. Peeters wordt door zijn partijgenoten in de federale regering zelfs niet op de hoogte gehouden, tenzij mondjesmaat, over de vordering van de besprekingen in het uitvoeringscomité voor institutionele hervormingen – besprekingen die, volgens recente berichten, op waakvlam werden gezet – noch over de bedenkingen die de federale regering op papier heeft gezet.

De nota’s die de federale regering klaarmaakt om de transfer van bevoegdheden en middelen in te leiden, blijven achter slot en grendel in het bureau van premier Elio Di Rupo. De premier, kennelijk bevreesd voor een electorale opstoot van de N-VA van Bart De Wever, is er als de dood voor dat de inhoud zou uitlekken voor de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober.

Bovendien is de persoonlijke relatie tussen premier Di Rupo en Vlaams minister-president Kris Peeters, om het beleefd te zeggen, weinig hartelijk. Voor Elio Di Rupo, vertellen ingewijden, is Kris Peeters het toonbeeld van de welgestelde Vlaamse parvenu.

Bij de Franstalige liberalen van MR lijken ze dan weer vastbesloten alles in het werk te stellen om de staatshervorming af te remmen. Die voorziet immers in een belangrijke transfer van bevoegdheden en middelen naar de deelgebieden, en voorlopig heeft de partij geen uitzicht op deelneming aan de regionale regeringen. Die transfer spoort ook met een hervorming van de uiterst gecompliceerde bijzondere financieringswet en die pakt nadelig uit voor Wallonië, dat de komende jaren onmogelijk voort kan zonder de jaarlijkse transfer van zo’n 6 miljard euro vanuit Vlaanderen.

Die staatshervorming, zo wordt in Franstalige kringen verzekerd, raakt nooit uitgevoerd voor 2015. In Vlaanderen zullen ze al blij mogen zijn als er tegen 2014 teksten klaar liggen.

In dat geval komen Kris Peeters en zijn partij tussen hamer en aambeeld terecht en moet CD&V met lege handen naar de kiezers.

Door Rik Van Cauwelaert

De Vlaamse minister-president wordt door zijn eigen partij buiten de besprekingen over de staatsher-vorming gehouden.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content