In Rome is Catherine Spaak overleden. Het magazine The Hollywood Reporter omschreef de vergeten Belgisch-Franse actrice na meer dan 80 tv- en bioscoopprenten als a leading lady of Italian films. Ze kwam uit een roemrijk geslacht: haar oom Paul-Henri was bij herhaling socialistisch premier van ons land en haar tante Suzanne was een Franse verzetsheldin die in 1945 door de Duitsers werd geëxecuteerd. Haar Franse moeder werkte als actrice. Haar vader Charles – zoon van het eerste vrouwelijke parlementslid in België – stond in de jaren dertig en veertig hoog aangeschreven als scenarioschrijver in Frankrijk.
Catherine wordt geboren in Boulogne-Billancourt in april 1945 wanneer Parijs al lang is bevrijd. Het gezin, een huishouden van Jan Steen, pendelt tussen Brussel en Parijs. Filmbaasjes zijn er thuis, maar ook Jean-Paul-Sartre of Pablo Picasso. Het meisje droomt van ballet en gaat vooral in Parijs naar school.
Nu eens in het gewone onderwijs, dan krijgt ze privéles of gaat ze met haar enige zus Agnes op internaat in Zwitserland en dan volgt ze weer les via correspondentie.
Op haar veertiende duwt haar moeder haar in een bijrolletje in de film Le Trou. Sophia Loren ziet op tv een interview met Catherine en tipt haar man Carlo Ponti, die als producent een lolita zoekt. Zo staat in 1960 het meisje op haar vijftiende moederziel alleen – pa en ma zijn druk met zichzelf – in Rome voor een screentest. Ze krijgt onverwacht de hoofdrol in I dolci inganni en het kind zal Italië niet meer verlaten.
Het licht gaat uit
Op haar zeventiende draait ze de cultfilm Il sorpasso en La voglia matta, waarmee ze voor het eerst met de Italiaanse censors botst. Op de set leert ze acteur Fabrizio Capucci kennen. De Capucci’s laten Catherine dopen, het koppel trouwt onverlet tot woede van haar vader en krijgt meteen een dochter, Sabrina. Maar het huwelijk houdt niet lang stand. Op een avond gaat de actrice haar dochter Sabrina stelen bij Fabrizio en vlucht ze richting Frankrijk. Haar man schakelt de politie in. Carabinieri plukken Catherine en haar dochter op de grens uit een trein en brengen haar manu militari terug naar Rome. Een rechter plaatst na een saillant mediaproces het kind bij de rancuneuze Capucci’s omdat Catherine ‘als actrice een twijfelachtige moraliteit vertoont’.
Spaak kan maar één ding: heur kleedje laten zakken.
Tussen moeder en dochter komt het nooit meer goed. Veertig jaar later zegt ze over dit trauma: ‘Ik schrijf een brief. Sabrina antwoordt niet. Ik schrijf opnieuw. Zij antwoordt niet. Ik blijf schrijven. Altijd. Zij antwoordt nooit.’ Haar huwelijk heeft alvast één voordeel: ze is van haar vader af, die haar à la Britney Spears pluimt.
Het schandaal schaadt haar carrière niet. In een verschroeiend tempo neemt Catherine Italiaanse films op, en sporadisch eentje in Frankrijk. Soms fijn, dikwijls melig met Spaak als wulpse en rebelse femme fatale. Zo schrijft de Nederlandse Telegraaf vilein: ‘Het is in deze kolommen al vaker beweerd: Catherine Spaak kan maar één ding en dat is heur kleedje laten zakken met een ontstellend stom pruilgezicht.’ De scribent voegt er mokkend aan toe: ‘Of ze de volgende scène aankan, is niet bewezen want dan gaat steeds het licht uit óf de camera zwenkt zoals dat in Italiaanse films behoort.’
Het androgyne kind, wereldwijs, ongemeen mooi, astrant, de Italiaanse – ze vraagt de nationaliteit aan – versie van Brigitte Bardot is op haar 21e een absolute ster. Ze werkt met de beste acteurs en regisseurs en woont in een riant appartement op de Piazza di Spagna in het hart van Rome met Pablo Picasso, Marc Chagall en Henri Matisse aan de muur, Sartre en zelfs Karl Marx in de boekenkast.
Expeditie Robinson
Privé stapelt ze puinhoop op rampspoed. Spaak hertrouwt met zanger-acteur Johnny Dorelli en daar komt haar tweede kind Gabriele van. ‘Maar ik kreeg anorexia en zat constant in analyse. Hij wilde niet dat ik werkte.’ Daarna volgen een architect en een 18 jaar jongere scheepskapitein. Allemaal niks en niente. ‘Het is moeilijk met een actrice te leven. En nog moeilijker met mij’, geeft ze later ootmoedig toe.
Professioneel krijgt Catherine alles op een rijtje. Afgezien van een mislukte escapade naar Hollywood. Ze begint te zingen en scoort meteen een hit met een cover van Tous les garçons et les filles van Françoise Hardy. Ze debuteert in het theater en de zalen lopen vol. Ze begint te schrijven en krijgt een contract bij de krant Corriere della Sera. Later zet ze zich succesrijk aan boeken – fictie en autobiografisch – en toneelstukken. Plus: vanaf de jaren 80 komt er nog eens een indrukwekkende tv-carrière bij. Met vijftien seizoenen lang de eigen culturele talkshow Harem. Maar evengoed figureert ze – in 2015 op 70-jarige leeftijd – in de Italiaanse Expeditie Robinson. ‘Dat is de onbereikbare schoonheid, verfijnde bourgeoisie, intelligentie, Franse finesse met het ultieme talent lieven te laten lijden’, tettert de Corriere.
De laatste jaren schildert de actrice, voert ze acties tegen dierenleed en rolt ze haar yogamatje uit op haar landgoed. In 2020 krijgt ze haar eerste hersenbloeding. Ze herstelt. ‘Ik laat me niet kisten. Ik heb veel overleefd. Als jong meisje zelfs de hypocrisie in dit land en de misogynie van de filmwereld.’ Er komt een tweede en een derde beroerte in een Romeins ziekenhuis. Dan geeft Catherine Spaak, 77, het op.
