Prominente landgenoten geven hun advies aan de toekomstige koning
Excellentie, Ik moet u een bekentenis doen. In de late jaren 1960 heb ik weleens in de achtertuin van het koninklijk domein van uw oom in Laken gespeeld. Dat zat zo. Mijn oom was toen tuinman van de koning. En hij mocht er ook wonen in een klein huisje voor het personeel. In het weekend mocht ik met neefjes en nichtjes ravotten in die grote tuin van uw oom. We zijn elkaar nooit tegen het lijf gelopen. Hoewel we generatiegenoten zijn, stonden stand en protocol tussen onze beide werelden in. Er is sindsdien natuurlijk ook heel veel veranderd. Verandering lijkt soms wel de enige zekerheid te zijn in de wereld van vandaag. Maar wie de grondstromen van deze tijdgeest en de maatschappelijke drijfveren van mensen ziet en begrijpt, hoeft verandering niet te vrezen. Ik leg er u graag drie voor.
Om te beginnen maakt de grondstroom van ‘empowerment’ dat mensen de regie van hun eigen leven in handen nemen. Een grote groep landgenoten is ervan overtuigd dat ze zich op eigen kracht door de crisis moeten slaan. Zo veel geloof in de eigen kracht geeft ook aanleiding tot een grote dosis van wantrouwen tegenover gevestigde instellingen en organisaties. Dat slaat soms over in een prerevolutionair klimaat. TimeMagazine riep in 2011 ‘The Protester’ al uit tot persoon van het jaar. En er zullen nog woelige tijden volgen. Wie rijk en machtig is – de 1 procent is een schitterende metafoor – lijkt meer dan ooit voortvluchtig. Hoewel, er zijn ook voorbeelden van rijke en machtige mensen, bedrijfsleiders zoals wijlen Steve Jobs of bij ons Jef Colruyt of sporters zoals Vincent Kompany, die wel aanzien en vertrouwen genieten. Hoe kan zoiets, vraagt u zich misschien af. Wel, hun klanten hebben het gevoel dat ze heel veel kwaliteit, waarde en belevingen terugkrijgen. Value for money, noemen de Amerikanen dat.
De oprukkende individualisering hoeft echter niet te leiden tot een terugplooien op zichzelf. Het moderne individu weet zich steeds meer ‘verrijkt’ door een reeks cirkels rondom zich, van familie en vrienden, en virtuele gemeenschappen, tot het engagement voor het goede doel. Zeker in tijden van economische crisis of ander onheil zet deze tweede drijfveer van ‘verbondenheid’ zich door. Mensen zoeken elkaar op in momenten van rampspoed en onheil, knuffelen wat meer, om angst te overwinnen en kracht te herwinnen. Dat hebben Griekenland en Spanje ons de voorbije maanden ook geleerd.
Dat eigen micronetwerk, waarin de familie centraal staat, zorgt voor bescherming en soelaas. Het is zeker geen toeval dat de progressieve kwaliteitskrant de Volkskrant haar eindejaarsspecial 2012 helemaal in het teken plaatste van ‘de familie’. Zoiets zou enkele jaren geleden helemaal ondenkbaar zijn geweest. De trend van verbondenheid maakt ook dat mensen en consumenten zichzelf gaan organiseren en ook meer en meer een economische macht gaan voorstellen. De groepsaankopen van energie zijn wellicht nog maar een begin van de verschuiving in de machtsverhoudingen. Delen wordt het nieuwe hebben. En wat we samen doen, doen we beter.
Tenslotte, de 21e eeuw wordt de eeuw van de vrouw, schreef ik vijf jaar geleden in mijn boek Het merk mens. Een ‘vrouwmens’ vooral. Vrouwen zullen steeds meer doordringen tot economische en maatschappelijke machtsposities. Ook al gaat dat voor veel vrouwen nog om veel te weinig en veel te traag. Maar niemand kan er vandaag naast kijken dat ultieme mannelijke machtsbastions worden bezet door vrouwen. Van de financiële wereld (Christine Lagarde) via de politiek (Angela Merkel) tot de populaire cultuur (Prinses Karnaval in Aalst). Weliswaar vaak in broekpak.
Moeten mannen – ook prinsen – zich dan zorgen maken? Het antwoord is genuanceerd. Want dit is meer dan een kwestie van geslacht. Deze omwenteling gaat gepaard met een culturele omslag. Vrouwen hebben meer oog voor gevoelens, kunnen zich beter inleven en kiezen voor een verzorgende in plaats van voor een concurrerende aanpak. Sympathie en empathie primeren boven winnen en individuele prestaties. Wij boven ik. Met vrouwen aan de top in de financiële wereld had de crisis vermeden kunnen worden, stellen wetenschappers zelfs.
Vrouwen zijn dus strategisch goed geplaatst om in de 21e eeuw de maatschappij naar hun hand te zetten. Maar ook ‘nieuwe’ mannen zijn in staat om zich in deze nieuwe omgeving naar de top te hijsen. Het is beslist geen toeval dat maatschappelijk succesvolle managers vandaag ook heel ‘vrouwelijk’ zijn. Geluk (Torfs), familie (Sickinghe) en zingeving (Colruyt) zijn maar enkele voorbeelden van eigentijdse ‘frames’ van mannelijke ondernemers. En zelfs de nieuwe paus heeft begrepen dat tijden veranderen. Spindoctors boetseerden binnen de 24 uur na zijn verkiezing een imago van eenvoud en bescheidenheid. Een helikopter is helemaal ‘out’ vandaag. Af en toe het openbaar vervoer nemen is zeer ‘cool’. En misschien wordt in de 21e eeuw zowel de paus als de koning een vrouw.
Knack publiceert voortaan elke week een brief aan de kroonprins.
Fons Van Dyck, Master marketeer
