Ondanks zijn bekendheid is Ivan Fischer een onderschatte dirigent. Iemand moet eens zeggen dat hij tot de allergrootsten van onze tijd behoort.
‘Noem één stuk waarin je er een nodig hebt.’ De hoboïst was dronken, en werd overmoedig in zijn betoog. Hij had beweerd dat orkesten eigenlijk geen dirigenten nodig hebben.
‘ Till Eulenspiegels lustige Streiche‘, repliceerde ik droogweg. Nog nooit was een werk van Richard Strauss zo goed van pas gekomen.
‘Ja, dan wordt het inderdaad moeilijk’, zuchtte de hoboïst, en keerde in gedachten terug naar de reden waarom hij die avond zo stevig aan de geestrijke drank had gezeten.
Die anekdote is me dierbaar. Ooit was ik zelf een dirigentenscepticus. Vandaag ben ik een pleitbezorger van goede dirigenten. Merkwaardig genoeg is die waardering meer en meer gebaseerd op een totale subjectiviteit. Wie heeft immers wat aan het inzicht dat Till Eulenspiegels lustige Streiche geen minuut meegaat zonder chef?
Beluister de Zevende symfonie van Ludwig van Beethoven met Carlos Kleiber. Met het Concertgebouworkest of de Wiener Philharmoniker, dat maakt niet uit – wat ten dele mijn punt is. Wanneer de inleiding van het eerste deel stamelend, en haast toevallig verzeilt in het dansante eerste hoofdthema, ervaar je als luisteraar iets wat zich nog het best laat omschrijven als geluk. Of misschien juister: je kunt je niet van de indruk ontdoen dat de houtblazers op dat moment gelukkig zijn. Idem dito voor de strijkers, wanneer die in het tweede, onwaarschijnlijk schubertiaanse deel het voorname, maar emotioneel ambigue eerste thema aansnijden. In de muziek is geluk besmettelijk.
U zegt nu misschien: dat is de verdienste van Beethoven. U hebt gelijk. Maar op het gevaar af oneerlijk of onbeleefd te klinken: als een uitvoering je helemaal in vervoering brengt, is de verdienste van de dirigent even groot als die van de componist. Het gaat om een blik, een gebaar, een onontwarbare samenwerking tussen ambacht en empathie. Een vermoeden van telepathie, als je niet beter zou weten.
De Hongaarse dirigent Ivan Fischer en zijn Budapest Festival Orchestra hebben zopas een uitvoering van de Zevende symfonie afgeleverd, waarvan het niet eens overdreven is te zeggen dat ze voor de eeuwigheid is bestemd. Fischer is ondanks zijn bekendheid een onderschatte chef. Iemand moet eens zeggen dat hij tot de allergrootsten van onze tijd behoort.
Dat die Zevende bovendien verschijnt op een hybride SACD – een technologie die bij Channel Classics meer is dan zomaar een gimmick – maakt van deze nieuwe opname helemaal een aantrekkelijk alternatief voor om het even welke andere versie die te koop is.
LUDWIG VAN BEETHOVEN, SYMPHONY NO. 7 (1812), BUDAPEST FESTIVAL ORCHESTRA O.L.V. IVAN FISCHER, CHANNEL CLASSICS CCS SA 25207
Rudy Tambuyser
