Maar op het subjectieve onveiligheidsgevoel heeft de overheid weinig grip, zegt veiligheidsadviseur Brice De Ruyver.
‘We weten niet of de misdaad daalt of stijgt’, was in maart nog de onthutsende vaststelling van de politiewetenschappers Paul Ponsaers (UGent) en Willy Bruggeman (Federale Politieraad). De politiehervorming heeft volgens de wetenschappers de betrouwbaarheid van de misdaadcijfers haast tot nul gereduceerd. ‘Als we de normale beperkingen van alle misdaadstatistieken aanvaarden, hoeft het allemaal zo’n vaart niet te lopen’, zegt Brice De Ruyver, veiligheidsadviseur van Guy Verhofstadt (VLD). ‘Toegegeven, de statistieken worden niet in alle politiezones even zorgvuldig bijgehouden en het zal nog tot 2006 duren voor daar verandering in komt. Voor misdaden met een lage aangiftebereidheid kunnen we voorlopig dus geen vergelijking maken over de jaren heen, al vangen we lokaal voortdurend hoopgevende signalen op. Maar voor de uitgesproken criminele feiten zoals serie-inbraken, autodiefstal en ramkraken – zaken die altijd aangegeven worden, al was het maar voor de verzekering – hebben we wél betrouwbare cijfers en die zeggen ondubbelzinnig dat België alsmaar veiliger wordt. Het aandachtspuntenbeleid van de federale regering, dat extra nadruk legt op criminaliteit die sterk inwerkt op het onveiligheidsgevoel, werpt duidelijk zijn vruchten af.’
‘Objectief gezien gaat het dus de goede kant op, al beseffen we dat de subjectieve component van het onveiligheidsgevoel nooit in dezelfde mate daalt’, erkent Brice De Ruyver. ‘Veertig procent kun je beleidsmatig aanpakken, voor het overige wordt het onveiligheidsgevoel bepaald door de professionele en relatio- nele situatie van het individu en daar heb je als overheid natuurlijk weinig grip op. Vergelijk het met de evolutie van onze welvaart. Objectief gezien kun je ook stellen dat die alleen maar gestegen is, al valt dat uit het aantal psychische problemen en zelfmoorden niet af te leiden. Of dat niet frustrerend is? We troosten ons met de wetenschap dat als we niks doen, het nóg erger zou zijn.’
‘En één traumatische ervaring heeft een enorme impact op het onveiligheidsgevoel van een hele streek’, beseft de veiligheidsadviseur. ‘Neem nu die overval op een Delhaize in Wieze vorige maand. Ik kan best begrijpen dat iedereen die dat warenhuis kent, nu met een wij-hadden-daar-ook-kunnen-staan-gevoel zit, wat natuurlijk heel bedreigend overkomt. Gelukkig zijn de daders gevat.’ Volgens De Ruyver doet België het helemaal niet slecht in vergelijking met de ons omringende landen. ‘Als klein land heb je wel één nadeel: het is heel makkelijk om er in en uit te raken. België betaalt een hoge prijs voor zijn ligging en zijn welvaart. Zo heeft de toestroom van criminelen uit Midden- en Oost-Europa vanaf midden jaren negentig, onze misdaadcijfers grondig vertekend. Haal die input weg, en België is een ongelooflijk veilig land. Maar het is vechten tegen de bierkaai: twee weken geleden rolde de politie nog een belangrijke Joegoslavische bende op, maar laten we ons geen illusies maken: er staan al Oost-Europese vervangers klaar.’
‘Verkeersveiligheid blijkt uit alle enquêtes overigens ook erg belangrijk voor het onveiligheidsgevoel. Het is dan ook terecht een aandachtspunt voor deze regering, net zoals de strijd tegen overlast. Want waarom scoort Antwerpen immers zo slecht qua onveiligheidsgevoel, terwijl de andere grote Vlaamse steden, Brugge en Gent, net uiterst goed presteren? Omdat Antwerpen op het vlak van overlast nog steeds enkele probleemwijken telt. Sluikstorten en hondenpoep bepalen evenzeer de kwaliteit van een leefomgeving. Niet alleen de spectaculaire criminaliteit laat mensen zich onveilig voelen.’
In België zit 1 op de 1117 inwoners in de cel, wat vergeleken met andere landen niet weinig is. De Belgische gevangenissen zitten dan ook overvol, en toch is De Ruyver geen voorstander om de gevangeniscapaciteit te verhogen. ‘Want hoe sneller men cellen bijbouwt, hoe sneller ze gevuld raken, is al uit meerdere criminologische studies gebleken. Binnenkort heeft België de middelen in handen om de overbevolking op een andere manier aan te pakken. Er zitten immers enorm veel buitenlandse criminelen in onze gevangenissen en weldra zullen we die mensen kunnen verplichten hun tijd uit te dienen in hun land van herkomst. Nu hebben we daar nog de toestemming van de veroordeelde voor nodig, en die heeft daar meestal niet zo veel zin in.’
G.M.
