Het strenge asielbeleid in Scandinavische landen zorgt er mee voor dat wij vandaag onze asielaanvragen weer hoog zien oplopen. Dat zegt de commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen Dirk Van den Bulck.
De opvangcrisis in Brussel raakt niet opgelost. Gezinnen met kinderen die asiel willen aanvragen slapen op straat. Sinds een jaar neemt het aantal mensen dat asiel aanvraagt weer toe. Vorige maand waren dat er zelfs meer dan 4000. Het is het commissariaat-generaal van Dirk Van den Bulck dat over de aanvragen hoort te oordelen.
Waarom nemen de aantallen asielzoekers weer zo sterk toe?
Dirk Van den Bulck: Het eerlijke antwoord is dat niemand daar exact zicht op heeft. Het is wel duidelijk dat de migratie naar Europa opnieuw toeneemt, maar in tegenstelling tot wat veel mensen denken, hebben grote gebeurtenissen in de wereld daar niet direct iets mee te maken. De oorlog in Oekraïne is natuurlijk een ander verhaal – dat land grenst aan Europa. Maar de oorlog in Ethiopië bijvoorbeeld zorgt nauwelijks voor een toename van het aantal vluchtelingen daarvandaan. Meestal zien we pas vele jaren later zo’n effect: mensen slaan op de vlucht en vestigen zich ergens in de regio, en alleen als het hen niet lukt om daar een nieuw leven op te bouwen, reizen ze verder. Ondertussen hebben zich vaak ook al dan niet criminele netwerken gevormd die daarbij willen helpen.
Landen die de regels schenden, hebben een voordeel.
Wat is de reden waarom zo veel Afghanen nu naar België afzakken?
Van den Bulck: Ze komen inderdaad in groten getale, zeker en vast de niet-begeleide minderjarigen. Zij krijgen in Vlaanderen het groeipakket en een schooltoelage (die schooltoelage bedraagt zo’n 3400 euro, nvdr), ook een reden waarom veel meerderjarigen als minderjarige willen worden erkend. Wij zeggen al jaren dat het groeipakket in Vlaanderen voor zo’n aantrekkingskracht zorgt, maar nu heeft Vlaams minister Bart Somers eindelijk besloten om dat aan te passen (Somers stelt voor om twee derde van de schooltoelage naar de opvang van de minderjarige vluchteling te laten gaan, nvdr).
Het sociale systeem in het noordwesten van Europa is natuurlijk beter uitgebouwd dan in Zuid-Europa. Een erkende vluchteling krijgt in België een leefloon, maar in Griekenland bestaat er niet zoiets als een leefloon.
Zal de verdeling in Europa daardoor altijd scheef zitten?
Van den Bulck: De verschillen worden zelfs groter. Waarom zien België, Nederland, Luxemburg, Oostenrijk en ook Duitsland hun asielaanvragen stijgen? In 2015 gingen asielzoekers massaal naar Scandinavische landen als Finland, Noorwegen, Zweden en Denemarken. Nu is dat helemaal niet meer het geval: het aantal aanvragen in sommige van die landen ligt jaarlijks lager dan onze maandcijfers. Dat heeft te maken met een aantal koerswijzigingen, zoals een veel meer geïntegreerd en efficiënt terugkeerbeleid. De perceptie onder asielzoekers is nu dat het niet meer loont om daarheen te trekken.
Politici die dat echt willen, kunnen de asielcijfers dus wel omlaag krijgen?
Van den Bulck: Je kunt inderdaad maatregelen nemen die de instroom verminderen. Maar Finland en Noorwegen hebben ook beslissingen genomen waarmee ze heel duidelijk grenzen hebben overschreden. Noorwegen heeft op een bepaald moment Syriërs teruggestuurd over de grens met Rusland, omdat het dat als een veilig land beschouwde. Finland heeft al aangekondigd Russische dienstweigeraars niet als vluchteling te zullen erkennen. Ik frons daarbij mijn wenkbrauwen.
Het is soms wel wrang om te zien dat landen die hun best doen meer asielzoekers zien komen dan hun buurlanden. De Benelux heeft al jarenlang een goed uitgebouwd opvangsysteem met hoge standaarden voor mensen die asiel aanvragen. Frankrijk heeft – dat wordt zelden gezegd – al dertig jaar lang geen gegarandeerde opvang voor asielzoekers. ‘Tirez votre plan’, zeggen ze daar tegen die mensen. Lidstaten die het niet nauw nemen met de regels, of ze zelfs doelbewust schenden, hebben daardoor een voordeel. Ik denk dan vooral ook aan Oost-Europese en Zuid-Europese landen.Oost-Europese landen willen niet dat er mensen naar hen doorgestuurd worden, Zuid-Europese landen kreunen onder de grote toestroom van de voorbije jaren. Dat mag wel gerelativeerd worden: verhoudingsgewijs vangt België meer mensen op dan Italië, soms is de instroom hier in absolute aantallen zelfs groter. Het is alleen spectaculairder om een boot vol mensen te zien aanmeren dan wanneer ze zich hier gewoon aan het Klein Kasteeltje melden.
Wat zou België dan kunnen doen om de instroom te doen dalen?
Van den Bulck: De Dublinregels sterker naleven: de Europese bepaling dat asielzoekers een aanvraag moeten indienen in het land waarlangs ze de EU zijn binnengekomen. De Scandinavische landen zijn daar veel beter in. Staatssecretaris Nicole De Moor zet daar nu meer op in, maar voorlopig zien we de impact nog niet.
