In Nice wacht premier Guy Verhofstadt een moeilijke match. Onder meer met Nederland. Als Den Haag met meer stemmen naar huis gaat dan België, lijdt de premier gezichtsverlies.
‘We hebben ons erover verbaasd dat er in de voorbereiding naar Nice zo weinig over het Europees parlement werd gepraat.’ De bekentenis komt van premier Guy Verhofstadt (VLD) na zijn gesprek met zijn Ierse collega Bertie Ahern in Dublin. Tijdens een blitzbezoek aan de Ierse hoofdstad – het eerste van een Belgische premier sinds 1996 – probeerden Verhofstadt en Ahern de violen voor Nice te stemmen. De twee regeringsleiders zijn het over veel punten op de agenda min of meer met elkaar eens. Over de samenstelling van de Europese Commissie denken de twee landen hetzelfde. De meeste aandacht ging naar de stemmenverdeling in de raad van ministers. Over de nieuwe zetelverdeling in het Europees parlement bleef het bij algemeenheden. Voor de regeringsleiders van de kleine landen is het parlement geen prioriteit. Tijdens de onderhandelingen over de verdragswijziging die in Nice wordt afgerond, kwam er nooit een koppeling tussen raad en parlement.
Dat verbaast des te meer, omdat de kleinere landen op die manier hun onderhandelingspositie verzwakten. Zowel in de raad van ministers als in het parlement wordt de demografische factor de enige norm om de stemmen en de zetels te verdelen. Bijgevolg zullen de grote landen in de twee wetgevende instellingen aan invloed winnen. Als president Jacques Chirac desondanks verklaart dat de tegenstelling tussen grote en kleine landen een faux problème is, camoufleert hij de op til zijnde machtsverschuiving.
Het is niet verwonderlijk dat de regeringen van kleine en middelgrote landen zich miskijken op het belang van het Europees parlement. Ze hebben nauwelijks zicht op zijn werkzaamheden, de eigen afgevaardigden spelen er geen rol van betekenis en ze krijgen zelden feed back van de eigen verkozenen. Het is verbijsterend dat de Belgische europarlementsleden tijdens de hele Intergouvernementele Conferentie (IGC) geen enkele inbreng hadden in de opstelling van de regering. Het excuus dat het kabinet er niet naar vroeg, is een supplementair bewijs van het parlementaire onvermogen. Tijdens het debat in het Europees parlement over Nice waren de Belgische verkozenen trouwens totaal afwezig. Dat verzuim versterkte de indruk dat ze het belang van het dossier niet eens vermoeden of andere prioriteiten hadden. Voor zover nodig bewezen de gemeenteraadsverkiezingen dat vele Belgische europarlementsleden alleen een binnenlandse agenda hebben.
CHIRAC-VERHOFSTADT: ÉÉN STRIJD
Met 25 van de 626 leden speelt België in het Europees parlement niet eens een figurantenrol. Hoewel de geringe impact niet alleen kwantitatieve oorzaken heeft, zal de situatie er na Nice alleen slechter op worden. In het beste geval zal België in 2009 nog 17 leden tellen. Op een totaal van zevenhonderd betekent dat de zo goed als complete marginalisering. Ook om die reden heeft België – de andere kleine en middelgrote landen begingen dezelfde strategische fout – de nieuwe zetelverdeling in het parlement tijdens de IGC-onderhandelingen niet als een belangrijk agendapunt behandeld.
Aangezien de Belgische europarlementsleden niet van zich lieten horen en ook het nationaal parlement zich van geen kwaad bewust leek, bleef een koerscorrectie uit. Pas de laatste week circuleren er documenten, weliswaar niet van de Europese parlementsleden, die een bijsturing bepleiten. Als de Belgische regering zich vooral in de herweging van de stemmen in de ministerraad vastbeet, heeft dat veel met Nederland te maken. De poging van Den Haag om in de raad – in het parlement is het reeds zover – België te kloppen, wekt in de regeringstop enorme wrevel. Ook Jean-Luc Dehaene (CVP) was in 1977 in Amsterdam bijzonder ontstemd toen Wim Kok een soortgelijk manoeuvre opzette. Voor Belgische bewindslui is het een ondraaglijke gedachte dat de traditionele verhoudingen binnen de Benelux verstoord zouden worden. Dat heeft met macht maar evengoed met heel gevoelige Belgische evenwichten te maken.
Om Nederland te counteren, rekent de Belgische diplomatie vooral op Chirac. Hij zit met een soortgelijke Duitse claim en als hij daarop toegeeft, dreigt er enorm gerommel in het Franse huishouden. De vraag rijst evenwel of Chirac zo’n betrouwbare bondgenoot is. Als hij erin slaagt de Franse meubelen te redden, is voor hem de kous af. Hij interesseert zich slechts voor het Belgische dossier in de mate dat het zijn eigen positie versterkt. Na Nice zal Verhofstadt vooral op de uitslag van de match België-Holland worden beoordeeld. Als Nederland meer stemmen binnenhaalt dan België komt de premier als een verliezer uit Nice terug.
P.G.
