Een van de volgende missies van Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft als bestemming Hawaï. De Vlaamse kunstenaar en bioloog Angelo Vermeulen mag er samen met vijf Amerikanen gedurende vier maanden deelnemen aan een uitgebreide voedselstudie. Ondertussen doen ze alsof ze op Mars vertoeven. Wie in de toekomst echt voor een maandenlange missie naar Mars wil trekken, zal dat liever niet op louter astronautenvoedsel doen. Ruimtevaarders raken het goedje beu, gaan op de duur minder eten en vervolgens ook minder presteren. Vandaar dat de NASA wil uitvlooien hoeveel tijd, energie en water het in beslag neemt om een kookcultuur te introduceren in de ruimtevaart.
Vermeulen werd een tijdje geleden opgemerkt door de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Zijn fascinatie voor ecosystemen en de creatieve denkprocessen die hij daaraan koppelde, konden van pas komen bij de zoektocht naar overlevingsstrategieën in de benepenheid van een ruimtecapsule. Tien jaar geleden liet de bioloog zich samen met collega-kunstenaar Louis De Cordier al opmerken met de installatie Observatorium [LVN1]. Drie artistiek opgezette installaties dienden als biotoop voor mossen en algen. Ze werden gekoppeld aan een antenneconstructie die kosmische radiogolven opving. Voor Vermeulen was het een eerste experiment rond real time contact tussen de microkosmos in de tentoonstellingsruimte en de hemellichamen van miljoenen kilometers verderop.
In de jaren die daarop volgden, integreerde de kunstenaar met een passie voor computerspelletjes allerlei oude games in zijn installaties. Naast een dj-collage met de typische geluidjes trachtte hij ook na te gaan hoe de spelers van games naar de werkelijke wereld kijken. Maar de grootste inspiratie voor zijn kunst bleef toch uit de biologie voortvloeien. Na de uitbarsting van de Merapivulkaan in 2010 trok hij naar Indonesië om er tegen de bergflanken een biologische sculptuur te bouwen. Door de uitbarsting was een groot gebied onvruchtbaar geworden. Vermeulen wilde er opnieuw gewassen laten groeien. Hij liet zich daarbij inspireren door de sciencefiction, waar dode planeten tot leven worden gewekt. Concreet ging het team van Vermeulen op de Merapi aan de slag met knolletjesbacteriën, die als belangrijke eigenschap hebben dat ze stikstof uit de lucht halen, waardoor planten toch gedijen op een bodem die met lava is bedekt.
Het Merapi Terraforming Project was een nuttig landbouwexperiment met pinda’s en bonen als resultaat, maar de vulkanische achtergrond en de link met de sciencefiction was voor Vermeulen zo mogelijk nog interessanter. Vandaag beschouwt hij het als een van zijn grootste uitdagingen om na te gaan hoe er in de onmetelijke ruimte een plek op mensenmaat kan worden gecreëerd. Op termijn moeten ecosystemen met bacteriën en algen mee op ruimtereis die kunnen instaan voor de voedselvoorziening. In Vermeulens conceptuele ruimteschepen moet er ook aandacht zijn voor een aangename leefomgeving. Gaandeweg zijn zijn capsules een plaats voor internationale kruisbestuiving geworden tussen creatieve geesten uit verschillende sectoren. Vandaar wellicht dat de NASA hem eruit pikte om volgend jaar voor vier maanden in een ruimtepak rond te zweven. Op een vulkaan in Hawaï.
Hannes Cattebeke
