Belfius, de vroegere Dexia Bank België, is nu voor honderd procent eigendom van de Belgische overheid. Maar de staatsbank worstelt nog steeds met dubieuze erfenissen van het oude Dexia.
Op 2 mei 2011 werd het directiecomité van Dexia Insurance Belgium in spoed bijeengeroepen door ceo Guy Roelandt. Aanleiding waren twee anonieme brieven, in een schools Engels gesteld, die enkele weken eerder bij Dexia-baas Pierre Mariani en voorzitter van de raad van bestuur Jean-Luc Dehaene waren afgeleverd.
In die brieven werd gewag gemaakt van vreemde praktijken bij Dexia Insurance, van het buitenissige vastgoedpatrimonium van Guy Roelandt en diens geregelde reizen naar het belastingparadijs Barbados, waar Dexia Insurance herverzekeringscontracten met grote Canadese banken had lopen.
Ook de naam van Hugo Azijn, nauwe medewerker van Guy Roelandt en gewezen managing director van Eurco Re in Dublin en Eurcolux in Luxemburg, werd genoemd in verband met ‘ongeoorloofde geldstromen binnen het framework van de entiteiten betrokken bij de herverzekering’.
Eigenlijk werd daarmee de opmerkelijk forse bonus van 900.000 euro bruto bedoeld die Azijn was toegekend door Roelandt. Een uitbetaling waar zelfs de Zwitserse fiscus vragen bij had.
De zaak kwam de Dexia-top erg ongelegen. Er hing de holding in die dagen een ratingverlaging boven het hoofd. Bovendien werd gouverneur Luc Coene van de Nationale bank van België steeds nerveuzer.
Coene, die altijd al bedenkingen had bij de reddingsoperatie van 2008 en die zicht had op de kolossale liquiditeitslijnen van de centrale banken, wist dat een ontmanteling van Dexia Holding onvermijdelijk werd. De gouverneur had Mariani en Dehaene aangemaand orde op zaken te stellen.
Ook voor Dexia Insurance kwamen de anonieme brieven op een ongelukkig moment. Want het was algemeen bekend dat Guy Roelandt erover dacht om de verzekeraar uit de Dexia-constructie los te weken.
Bijgevolg was het zaak om, door een intern onderzoek en audit, snel klaarheid te brengen in de herverzekeringshandel en de beschuldigingen die werden uitgebracht. Daarom werd Marcel Berkhout, intussen aan de slag bij financieel dienstverlener Optima, tijdelijk aangesteld als medeverantwoordelijke, zeg maar bijkomende toezichthouder, voor de herverzekering.
Een team geleid vanuit Dexia Holding zou een uitvoerig onderzoek à charge et à décharge uitvoeren, naar mogelijke fraude en eventuele disfuncties binnen Dexia Insurance.
Dexia was een bijeengekocht imperium, met tal van baronieën.
In een gesprek met De Standaard vertelde Bernhard Ardaen, auteur van Tijdbom Dexia, de inside story, hoe werknemers van Dexia Bank België (DBB) en Dexia Crédit Local (DCL) in het Londense Shackleton House naast elkaar opereerden zonder ook maar één woord te wisselen. Terwijl DCL het geld dat DBB binnenhaalde prompt via de obligatiemarkt door deuren en ramen naar buiten vorkte.
In De Tijd getuigde vakbondsman Luigi Franco: ‘Dexia is er nooit echt in geslaagd een eigen cultuur tot stand te brengen.’ Volgens Franco was Dexia het resultaat van een fusie van twee werelden: het Gemeentekrediet en Artesia.’
Geen vragen
Binnen de bank en de verzekeringspoot opereerden tal van topkaderleden die professioneel gesopt en gekookt waren in de wereld van Artesia, de koepel boven de Bacob bank en DVV verzekeringen. In dat milieu werd uiteraard nooit aanstoot genomen – zoals naderhand in de media en in sommige politieke kringen – aan de winstbewijzen voor Arco, de financiële arm van de christelijke arbeidersbeweging (ACW). Tussen Cera, de investeringsmaatschappij van de Boerenbond, en Kredietbank gelden immers vergelijkbare afspraken.
Die winstbewijzen voor Arco werden bij elke fusie doorgegeven, zonder dat daar vragen bij werden gesteld. Vragen werden evenmin gesteld, door niet een van de onderhandelaars, toen Dexia Bank België door de Belgische overheid voor zo’n 4,3 miljard euro uit de mand van de Holding werd gelicht. Ook vandaag klinkt het in directiekringen van Belfius dat de bank bereid is tot een dergelijke deal met al wie 500.000 klanten aanbrengt.
Met de Arcoholding gaat het om 700.000 particuliere coöperanten en tal van ACV- en ACW- gelieerde organisaties, centrales, ziekenfondsen. Maar daarnaast zijn er nog de aanverwante sociale organisaties en zelfs religieuze ordes die scholen en ziekenhuizen onder hun beheer hebben en die hun financiële reserves, die vaak in de honderden miljoenen lopen, bij Dexia/Belfius hebben uitstaan.
Zo krijgt Belfius, net als Dexia vroeger, ruimte in Visie, het blad van de christelijke arbeidersbeweging dat wekelijks bij 1,3 miljoen Vlaamse gezinnen in de bus valt, om financiële producten en verzekeringscontracten aan te prijzen. Die overeenkomst geldt ook voor En Marche, de Franstalige Visie, die 350.000 gezinnen als abonnee telt.
Die verwevenheid met de christelijke arbeidersbeweging is ook na de nationalisering van Dexia/Belfius in stand gehouden, ondanks het vooruitzicht dat die winstbewijzen de eerstkomende jaren Arco geen eurocent zullen opleveren.
Dexia Insurance Belgium (DIB) was het resultaat van de fusie die eind juni 2005 werd beklonken tussen Dexia Insurance en DVV (De Volksverzekering), de volksverzekeraar opgericht in 1929 die uit het Bacob-, zeg maar ACW-patrimonium stamt.
Het wekte dan ook geen verwondering dat DVV-topman Guy Roelandt, ondanks het grote verschil in bedrijfscultuur tussen Dexia Insurance en DVV, na de fusie het nieuwe DIB ging leiden.
Als middelgrote verzekeraar steunde DIB van meet af aan op het makelaarsnetwerk van DVV. Vandaar ook de winstbewijzen in DIB waarvan Arco na de fusie in 2005 bleef profiteren.
Guy Roelandt, een late vijftiger, is een autoriteit onder verzekeraars. Bij de beroepsvereniging Assuralia is hij al jaren voorzitter van de Commissie Financiën en Fiscaliteit. Aan zijn gezag werd bij DIB niet getwijfeld. Het was ook niemand geraden dat wel te doen. Het vertrek destijds van de briljante Sonja Rottiers, momenteel financieel directeur bij Axa, had te maken met Roelandts onvermogen om andere meningen te dulden en met een verschil in waardebesef.
Andere zeden
Wanneer Dexia begin oktober 2011 een tweede keer dreigt om te vallen en de Belgische staat Dexia Bank België overneemt, verhuist DIB, met een balans van goed 20 miljard euro en jaarlijks om en bij 2 miljard euro premies, mee naar de Belgische staatsbank.
Het DIB-onderzoek naar mogelijke disfuncties van de diensten en het patrimonium van Roelandt is een van de eerste dossiers die Belfius-baas Jos Clijsters bij zijn aantreden als ceo van Dexia Bank België op zijn bureau krijgt.
Een staatsbank vergt andere mores. Zo maakt Clijsters prompt een einde aan het bij de leden van het directiecomité ingeburgerde systeem van split pay, waarbij een deel van de vergoedingen in het buitenland wordt betaald. Ook voor bonussen en andere bijkomende emolumenten worden de tellers meteen op nul gedraaid.
De directie was zich bewust van het delicate van de hele DIB-zaak. Veteranen herinnerden zich de commotie destijds, na de moord op André Cools, rond Léon Lewalle, de grote baas van verzekeraar Omob, het latere Ethias. Die werd een tijdlang verdacht van de moord op Cools omdat de Luikse PS’er op het spoor zou zijn gekomen van allerhande malversaties.
Via herverzekeringscontracten – een courante en zelfs noodzakelijke praktijk – had Lewalle inderdaad tientallen miljoenen franken op persoonlijke Zwitserse rekeningen gedeponeerd. De Omob-baas werd daarvoor veroordeeld, maar bleef tot het einde zijn onschuld uitroepen en beweren dat het hier ging om de Zwitserse oorlogskas van Omob waarmee ook – dat gaf hij dan wel toe – bevriende politici van de nodige verkiezingsfondsen werden voorzien.
Verzekeren en herverzekeren is een bijzonder ingewikkelde en vaak delicate bezigheid. Herverzekeren van hoge risico’s gebeurt voor verzekeraars als DIB steevast via grote internationale financiële bedrijven gespecialiseerd in highriskverzekeringen. Niettemin worden ook vaak de erg winstgevende levensverzekeringen via buitenlandse herverzekeringen fiscaal geoptimaliseerd.
Die fiscale optimalisatie, zeg maar belastingontwijking, gebeurt via zogenaamde ‘buitenlandse dozen’, in het geval van DIB via filialen in belastingparadijzen als Luxemburg, Zwitserland en Ierland.
Die transacties worden in de betrokken landen van nabij gevolgd door de lokale toezichthouders. Zo maakte de Zwitserse fiscus in 2010 plots bezwaar tegen een ongewoon zware bonus die op last van Guy Roelandt werd betaald aan Hugo Azijn, die dan op het punt stond naar Dublin te vertrekken om de leiding te nemen van Eurco Re, de Ierse ‘doos’ die hij eerder al had geleid. Volgens de fiscale diensten van het kanton Zürich was de bonus van 900.000 euro niet alleen al te riant, maar ook nergens op gebaseerd.
Barbadian reinsurers
In een mail naar Azijn, gedateerd op 10 juli 2010, maakte Guy Roelandt een overzicht van de ‘verdiensten’ die Azijn op zijn conto mocht schrijven. Het ging om het verkopen van TAK 23-producten, dat zijn veelal gestructureerde verzekeringsproducten, en het aanbrengen van bedrijven die van fiscale optimalisatie willen profiteren. Alleen stond er in de vertrouwelijke mail dat alle genoemde bedragen ‘fictief’ waren. Alleen de Belgische bedrijven die met de hulp van DIB fiscale ontwijking organiseerden, waren niet fictief.
Kennelijk zorgde de stevige bonus voor Hugo Azijn voor wrevel bij topkaderleden van DIB. Want een van hen – er circuleren verschillende namen – is duidelijk de auteur van de anonieme brieven naar Mariani en Dehaene.
900.000 euro bruto, of zo’n 600.000 euro netto is een exorbitant hoge bonus, zelfs voor een managing director van een discreet buitenlands filiaal als Eurco Re in Dublin, waarlangs de zware herverzekeringscontracten met zogenaamde ‘ Barbadian Reinsurers‘ passeren.
Achter die Barbadian Reinsurers schuilt een vijftal Canadese grootbanken als Royal Bank of Canada Insurance Company, Scotia Insurance en Bank of Montreal Insurance, topspelers in de wereld van de herverzekeraars.
Tussen DIB en de Canadese grootbanken staan de Canadese internationale makelaars Dion, Durrell & Associates, die ook kantoor houden in Londen. Zij innen een fee op alle contracten tussen Eurco Re en de Canadese banken.
Het belang van die Barbados-contracten mag blijken uit het feit dat Guy Roelandt ze persoonlijk opvolgde. Daarvoor reisde hij geregeld naar het Caraïbische belastingparadijs, al dan niet in het gezelschap van Azijn.
Volgens topverzekeraars is het erg ongewoon dat de ceo van een verzekeringsmaatschappij dergelijke herverzekeringscontracten persoonlijk en ter plekke opvolgt. In Dublin beschikte Eurco Re immers over een eigen ceo, de Ierse Carmel O’Brien. Maar zij werd plots aan de kant geschoven – als gevolg van een burn-out, zo werd gezegd – en vervangen door Hugo Azijn.
De forse bonus die Roelandt voor Azijn voorzag en die door de Zwitserse fiscus werd aangevochten, voedde het interne gerucht dat in Barbados niet alleen herverzekeringscontracten uitstonden. Er werd ook gefluisterd over occulte rekeningen, waardoor meteen de herinneringen aan de pijnlijke Omob-episode en de geheime Zwitserse rekeningen van Léon Lewalle aan de oppervlakte kwamen.
Een dergelijk schandaal kon de staatsbank missen als kiespijn. Voor de Belfius-directie was het zaak snel af te rekenen met die oude Dexia-demonen en de vervelende erfenissen uit het DVV- en Dexia Insurance-verleden af te handelen.
De anonieme brieven hadden immers de aandacht gevestigd op aloude verzekeringspraktijken, de fiscale ontwijking via filialen in belastingparadijzen, die een overheidsbank zich echt niet kan veroorloven. Daarom werden de Luxemburgse en Zwitserse filialen in marstempo gesloten.
Het interne onderzoek dat eveneens snel werd afgehandeld had geen onregelmatigheden, laat staan persoonlijke verrijking aan het licht gebracht. Alle betrokkenen hadden de toestemming gegeven om waar ook ter wereld hun bankrekeningen en financiële transacties te controleren. Al blijven sommige insiders betwijfelen dat de enquêteurs voldoende tijd en middelen kregen om de situatie in het belastingparadijs Barbados, met het ondoordringbare systeem van genummerde bankconto’s, behoorlijk op te meten.
Toch besloot de Belfius-directie dat een en ander niet door de beugel kon.
Hugo Azijn kreeg de keuze: de bonus verlagen tot 300.000 euro of het bedrijf verlaten. Azijn koos voor de bonus.
Intussen wordt ook gewerkt aan een reorganisatie van Belfius Insurance Belgium – reorganisatie waarin, zo wordt benadrukt, geen plaats meer zal zijn voor Guy Roelandt.
Om nodeloze verbrekingskosten te vermijden, besloot de Belfius-directie het Ierse Eurco Re nog een viertal jaar open te houden, tot de contracten in Barbados met de Canadese banken aflopen. Maar dan wordt ook deze gênante Dexia-erfenis afgesloten.
Rik Van Cauwelaert
De forse bonus die Roelandt voor Azijn voorzag, voedde het gerucht dat in Barbados niet alleen herver-zekerings-contracten uitstonden.
