Ann Peuteman

“Hoeveel hebben we nodig voor het beest in ons uitbreekt? Dat zit in ons. Het ligt aan een ketting, zou je kunnen denken, maar dat is niet eens waar. Het ligt daar los en op een keer springt het op.” Dat besluit een van Aster Berkhofs personages in “Beminde schurken”, zijn nieuwste roman over het Rwanda waar Hutu’s en Tutsi’s elkaar naar het leven staan. Dat Afrikaanse beest is hetzelfde dat op dit moment

in de Balkan huishoudt en “Beminde schurken” zo tot een schrikbarend actuele roman over machtsstrijd, opportunisme en onverdraagzaamheid maakt.

Berkhof volgt het conflict, van voor de dood van president Habyarimana tot na de inneming van de hoofdstad door het Rwandees Patriottisch Front, door de ogen van de Belgische pater Davids. Deze Witte Pater heeft aanvankelijk een schijnbaar grenzeloze bewondering voor pater Paulus, de man die de Rwandezen desnoods met behulp van manipulatie en een tuinslang doopt. Davids maakt in opdracht van zijn lichtend voorbeeld dagboeknotities die ooit een hagiografie moeten vormen. Het stuit hem echter almaar meer tegen de borst dat zijn mentor benoemingen voor Hutu’s regelt, op voorwaarde dat zij hun onderdanen in groten getale naar de doopvont leiden. Hoe meer katholieke zielen, hoe meer vreugd. Hij ziet ook de macht van de Witte Paters, die eerst met de adellijke Tutsi’s aanpapten, het land later aan de Hutu’s teruggaven en de Tutsi’s diaboliseerden, wat tot een ware genocide leidde.

Net als de westerse regeringen en allerlei Afrikaspecialisten heeft ook Berkhof sympathie voor een van beide kampen. Evenmin weert hij politieke standpunten. De ellenlange overpeinzingen van het hoofdpersonage maken de roman daardoor te belerend.

Dit neemt echter niet weg dat “Beminde schurken” een scherp beeld schetst van een oorlog die al te vaak als “wilde” stammentwist wordt afgedaan. Het boek schept duidelijkheid in de chaos van volkerenmoord, wraakacties, vluchtelingenkampen en stemmingmakerij. Noch de Witte Paters, noch de Tutsi’s en Hutu’s mogen van Berkhof vrijuit gaan. Ondanks zijn vaak stroeve taalgebruik, slaagt hij er toch in om de kleuren van Afrika levendig op te roepen.

Aster Berkhof, “Beminde schurken”, Houtekiet, 351 blz., 890 fr.

Ann Peuteman

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content