Jan Braet kijkt naar kunst en het leven, in bloei en verval, zoals de rozen. Deze week drie nieuwe expo’s in het FRAC, Duinkerke.
Het kolossale kunsthuis heeft een belvedère op Duinkerke en de zee. Het is de tweeling en naaste buur van een in onbruik geraakte scheepsbouwhal, ook bekend als ‘de kathedraal’. Anne Lacaton en Jean-Philippe Vassal staken zes verdiepingen in het tweelinggebouw en gaven het een jasje van transparante kunststof. In 2013 werd het in gebruik genomen door het FRAC Nord-Pas-de-Calais (Fonds régional d’art contemporain). Het is het grootste van 26 soortgelijke instellingen, verdeeld over het hele land. Ze zagen het licht in de jaren 1980 toen de overheid alle Franse regio’s aanzette tot het verzamelen, tonen en verspreiden van hedendaagse kunst.
De nieuwe directeur in Duinkerke heeft er zin in. Keren Detton, tot voor kort aan het hoofd van het inmiddels opgedoekte kunstcentrum in Quimper, presenteert haar eerste drie tentoonstellingen volgens een logica, even transparant als het skelet van het FRAC. Bij de missie van de instelling hoort het aanspreken van een divers publiek, weet ze. En wat zien we? Een expo voor beginners, één voor gevorderden en een breinbreker, bij wijze van spreken. En alle drie hebben ze raaklijnen met de geschiedenis, de locatie en het collectieprofiel van het FRAC Nord-Pas-de-Calais.
Laagdrempelig, niet toevallig op de benedenverdieping, is de retrospectieve Michel Vanden Eeckhoudt, fotograaf van Belgische origine, overleden in 2015. Tijdens zijn jaren als leraar aan de academie in Rijsel hield hij mee het FRAC boven de doopvont en zorgde ervoor dat fotografie een ruim aandeel kreeg in de collectie. Zelfs toevallige voorbijgangers moeten in de ban raken van de in vreemde houdingen geportretteerde dieren, veelal honden die een even verweesde indruk geven als de mensen in hun buurt. In de beste expressionistische traditie doen de contrastrijke, zorgvuldig gecomponeerde zwart-witfoto’s de kijker zijn greep verliezen op de alledaagse omgeving, deel van een onwezenlijk decor in een troosteloze wereld.
In de expo Les objets domestiquent gooit Keren Detton kunst en design uit de eigen collectie dooreen zodat de dingen hun nutsfunctie of, omgekeerd, hun status als autonoom kunstwerk bedreigd zien. Ze klampen zich vast aan de fetisjwaarde die we toekennen aan objecten, ongeacht hun etiket. Maar er klopt iets niet. Exotische maskers mogen een sacrale betekenis hebben in de cultuur waar ze vandaan komen, in een westers museaal kader blijven ze verweesd achter. Het worden louter ‘harige objecten’ (Bruno Latour), zoals de twee exemplaren, nagemaakt door Andreas Maria Fohr (AAA). De verminking van iconische designklassiekers, zoals in de fotoreeks Detitled van Barbara Visser, ervaren we als heiligschennis, hoewel het slechts industriële serieproducten zijn, en twee tellen later nemen we het woord ‘kunst’ in de mond voor de prachtige manier waarop de mismeesterde topstukken gefotografeerd zijn. Redenen genoeg voor meubeltjes van niks om zich gediscrimineerd te voelen, zo vond Marti Guixé, die een rij stoeltjes van protestslogans voorzag.
De meest complexe expo is van Catherine Rannou, artist in residence in het FRAC. Met een groot engagement onderzocht deze architecte, professor en kunstenares de architecturale en sociaal-urbanistische coördinaten waarin het FRAC verweven zit (zo ging ze als vrijwilligster aan de slag in het opvangcentrum voor migranten van Grande-Synthe), en bracht de meest sprekende bouwsels in beeld aan de hand van foto’s, tekeningen en maquettes, uitgestald op lange tafels. Daarbij doet ze fijntjes het werk van de ‘zelfbouwers’ evenveel eer aan als de geconsacreerde architectuur, en bombardeert slimme barakken en konijnenhokken tot prototypes van een Agence Internationale.
Door JAN BRAET
Zelfs toevallige voorbijgangers moeten in de ban raken van de in vreemde houdingen geportretteerde dieren, veelal honden die een even verweesde indruk geven als de mensen in hun buurt.
